edyp

"Król Edyp"

Play

TRUDNA DROGA DO PRAWDY

W Arystotelesowskiej koncepcji tragedii jej elementem konstytutywnym jest hamartia - wina tragiczna (tłumaczona także jako "wielkie zbłądzenie"), błędne przekonanie bohatera o znajomości wszystkich okoliczności zachodzących wydarzeń. Omyłkowa ocena sytuacji prowadzi bohatera do popełnienia czynu tragicznego (pathos), co w konsekwencji powoduje zmianę biegu wydarzeń (perypetia) i prowadzi do rozpoznania, tj. ujawnienia aspektów sprawy dotąd bohaterowi nie znanych. Hamartia, która na początku tragedii jest jedynie błędem, z momentem rozpoznania, a więc uświadomienia bohaterowi rzeczywistego wymiaru jego czynu, przeistacza się w winę. Jest to jednocześnie moment najsilniejszego oddziaływania utworu na odbiorcę, który zaznaje wówczas uczucia "litości i trwogi" prowadzącego do katharsis - "oczyszczenia", interpretowanego m.in. jako oswobodzenie się z silnych doznań towarzyszących percepcji tragedii, powrotu do stanu wewnętrznej równowagi po przeżyciach dostarczanych przez utwór.

Ostatnie słowa tragedii Dlatego też niech nikt, Choćby i nie znał klęski, nie ma się za wybrańca, Dopóki nie wybiła jego ostatnia godzina. są prawdą o życiu, z którego należy brać to, co ono przynosi, bez wzniosłości i pychy, ale też bez pesymizmu i upadku ducha, gdy przyjdą nieszczęścia i katastrofy (poglądy sofistów). Należy wolę bogów przyjmować ze spokojem, bo życie człowieka, czasami najbardziej sprawiedliwego, może być pełne niezawinionych i niespodziewanych ciosów. Na pytanie "dlaczego?", które śmiertelnik rzuca Losowi, rozum ludzki nie potrafi odpowiedzieć. Samo zaś doszukiwanie się sensu duchowego i moralnego w wyrokach boskich jest, zdaniem poety, błędem, rojeniem ludzkości. Światem rządzi przypadek, a opieranie swojego postępowania na zewnętrznych przesłankach jest błędem.

PROBLEMATYKA

Cały sens tragedii Sofoklesa polega na tym, że Edyp jest niewinny, a straszny los, który go spotkał, nie jest karą. Nie można odpowiedzieć, za co cierpi Edyp i takiej odpowiedzi zdaniem autora być nie może nigdy, bo przekracza ona możliwość zwykłego ludzkiego poznania.

DIKE - SPRAWIEDLIWY ŁAD

ATE

HYBRIS

KOROS

OLBOS

O śmiertelnicy! O ludzkie istoty! Czymże jest wasze życie? Wielkim Nic. Bo czym jest szczęście, jeśli nie ułudą? A złuda czyż nie marą albo snem? Twój los, Edypie, twój straszliwy los, Zniechęca mnie do życia i ludzkości. Komu tak szczęście sprzyjało jak tobie? Kto tak wysoko – sam – zaszedł jak ty? Czyś nie pokonał złośliwego Sfinksa I nie ocalił nas wszystkich od zguby? Tak z tobą było. Tak zdobyłeś tron I władzę w Tebach, i wszelkie zaszczyty! Lecz czy i jest kto dziś bardziej niż ty W proch powalony i godzien litości? Bo któż w wędrówce życia wciąż cumował W tym samym porcie? Któż w tym samym łożu Był dzieckiem, mężem i ojcem rodzeństwa? Jak łoże to tak długo mogło milczeć? Lecz wszechwidzący czas dopadł cię w końcu I uświadomił ci bezwiedną zbrodnię: Żeś płodził w łonie, które cię spłodziło. Po cóż, o, po cóż, potomku Lajosa, Zjawiłeś się któregoś dnia przede mną I zachowałeś mnie przy życiu, skoro Dziś mnie napawasz najgłębszą rozpaczą!

Czy Sofokles przedstawia koncepcję nihilistyczną? Z jakimi emocjami chce zostawić swoich widzów?

Stasimon IV

CZY ANITA JEST BOHATERKĄ TRAGICZNĄ?

POJAZD DLA BEZDOMNYCH, Krzysztof Wodiczko

Artysta-projektant, autor obiektów, projekcji, filmów wideo oraz tekstów na temat sztuki w przestrzeni publicznej. Profesor warszawskiej ASP i Harvard University. Urodził się w 1943 roku w Warszawie. W latach 1962–1968 studiował wzornictwo przemysłowe w pracowni prof. Lecha Tomaszewskiego na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Mieszka i pracuje w Nowym Jorku, Bostonie i Warszawie.