Porozumienie Bez Przemocy

porozumienie bez PRzemocy (PBP)

Nonviolent Communication (NVC)

przygotowała: Magdalena Głowinkowska

opracowanie graficzne: Anna Kolasińska

Twórcą metody „Porozumienia Bez Przemocy” (Nonviolent Communication/NVC) jest Marshall Rosenberg - amerykański psycholog i mediator. NVC to metoda głębokiej komunikacji opartej na empatii i autentyczności. Sprzyja budowaniu relacji społecznych opartych na szacunku i zrozumieniu i zapobiega przemocy słownej.

Stosowanie „Porozumienia Bez Przemocy” sprawdza się w:

• sytuacjach konfliktowych,
• w momentach stosowania krytyki, osądów, zarzutów czy odmowy,
• rozmowie z osobą, która przeżywa silne emocje,
• w czasie przeżywania silnych emocji osobiście,
• kiedy chcemy wyrazić silne emocje nie raniąc innych.

NVC to przede wszystkim umiejętność nawiązywania empatycznego kontaktu z innymi oraz z samym sobą poprzez:

• rozpoznawanie i wyrażanie swoich uczuć i potrzeb,
• rozpoznawanie i wyrażanie uczuć i potrzeb rozmówcy.

„Porozumienie Bez Przemocy” uczy również wyrażania wdzięczności – sobie i innym, co przyczynia się do budowania otwartych i życzliwych relacji i wzmacnia poczucie szczęścia.

Metoda ta wprowadzana jest coraz częściej do przedszkoli i szkół, ale również do biznesu. Sprawdza się zarówno w relacjach rodzinnych, jak i zawodowych.

Sednem tzw. języka serca (jak NVC nazywa sam autor) jest:

• bycie w zgodzie ze swoimi potrzebami,
• umiejętność zadbania o swoje potrzeby i ich wyrażanie,
• umiejętność wsłuchania się w potrzeby innych osób, czyli empatia.

Empatia to sposób towarzyszenia, pełnej skupienia obecności oraz słuchania drugiej osoby, aby za jej słowami (niezależnie od treści) odnajdywać jej uczucia i stojące za nimi potrzeby.

Sednem Porozumienia bez Przemocy są dwa pytania:

Komunikacja empatyczna,

• Co jest w nas żywe? Co jest we mnie / w Tobie żywe?
• Co możemy zrobić aby życie (moje/Twoje/nasze) było wspanialsze?

czyli jak mówić o tym, co jest dla mnie ważne?

Aby umieć wyrazić to, co w nas żywe, warto umieć rozpoznać:

• Dwa pytania – sedno NVC
• Cztery kroki – jedno z narzędzi NVC

• Jakie działania wspierają w nas życie?
• Jakie działania – wręcz przeciwnie – temu życiu nie służą?

4 kroki do komunikacji bez przemocy

1 krok OBSERWACJA

2 krok UCZUCIA

3 krok POTRZEBY

4 krok PROŚBA/ŻYCZENIE

P O T R Z E B Y

• Potrzeby wszystkich są ważne.
• Uczucia informują o zaspokojonych i niezaspokojonych potrzebach.
• Ludzie chętniej robią coś dla dobra innych, jeśli mają wybór.
• Każda krytyka, czy agresywne zachowanie, jest wyrazem niezaspokojonych potrzeb.
• Ludzie nie działają przeciwko innym, ale dla dobra swoich potrzeb

• Wszyscy ludzie mają te same potrzeby, ale zaspokajają je różnymi strategiami.
• Każde działanie, każda wypowiedź jest próbą zaspokojenia jakiejś potrzeby.
• Potrzeby są uniwersalne, zmieniają się chwila po chwili.

Co warto wiedzieć o potrzebach?

LISTA POTRZEB

Połączenia

Równowagi

Autentyczności

Niezależności Integralności Troski Przynależności Kontaktu Harmonii Rozwoju Spokoju Empatii

Wyzwania; Uczenia się; Kompetencji Kreatywności Samorozwoju / wzrostu Autoekspresji, wyrażania własnego "ja" Poczucia własnej wartości Samoakceptacji Szacunku dla siebie Osiagnięć; Prywatności Poczucia sprawczości i wpływu na swoje życie

Jasności Spokoju Milości Lekkości Wspólnoty Zaufania Przestrzeni Stabilności Sensu

Kiedy wyjdziesz z ocen i oskarżeń, przeżyjesz swoje emocje i będziesz mieć jasność, na czym Ci zależy, poczujesz większą moc do nawiązania dialogu z drugą osobą.

WYRAŹ SIEBIE

TITLE HERE

„Na spotkaniu byłeś taki dominujący, że nie mogłem przez ciebie nic powiedzieć! To jest brak szacunku!”

Czy taki komunikat wywołuje chęć wysłuchania tej osoby? Czy może wywołuje odruch tłumaczenia się lub przerzucenia na nią winy? Jeśli widzisz, że oddala cię to od porozumienia, spróbuj inaczej:

Poczuj różnicę pomiędzy tymi dwoma komunikatami:

„Kiedy na spotkaniu 3 razy mi przerwałeś, byłem zły, bo zależy mi na przestrzeni dla każdego z nas. Co Ty na to, żebyśmy porozmawiali teraz, jak mogłaby wyglądać taka prezentacja, w której każdy z nas ma tyle samo czasu?”

W tym przykładzie bierzesz odpowiedzialność za swoje uczucia, nie obwiniając rozmówcy. Jest większa szansa na to, że nasz wspólnik nas usłyszy, bo przecież też ma potrzebę przestrzeni.

Uczucia i potrzeby mamy wszyscy te same.

ANALIZA

Zauważ!

ten komunikat składa się właśnie z czterech kroków, czyli:

Prośba

Potrzeba

Obserwacja

Uczucie

Takimi słowami możesz rozpocząć dialog i pamiętaj, że nie chodzi tu o przeforsowanie swojej racji, lecz o nawiązanie porozumienia, z otwartością również na potrzeby drugiej strony. Za zachowaniem naszego wspólnika też mogły stać ważne potrzeby, które warto usłyszeć i dopiero wtedy poszukać strategii na zaspokojenie potrzeb obu stron.

USŁYSZ ROZMÓWCĘ

DIALOG

POSZUKAJ STRATEGII

ŻYRAFA I SZAKAL

Żyrafa ma największe serce ze wszystkich zwierząt. I jako jedyna potrafi nawiązać porozumienie z szakalem. Często słyszymy wokół siebie język szakala, a nawet sami go stosujemy. Czas na poznanie języka żyrafy i szakala. Nie są to etykiety dla ludzkich zachowań (im bowiem Porozumienie bez Przemocy się wymyka), a jedynie sposoby na komunikowania się. Kiedy więc czytacie o szakalu lub żyrafie, to pamiętajcie proszę, że nie ludzi określam w ten sposób, a jedynie to, w jaki sposób się komunikują . Sposób jaki wybierają, by być w relacji z sobą, drugim i światem.

sZAKAL

Szakal to „drapieżnik”, który żyje po to, by mieć rację. Jego język obfituje w oceny, krytykę, porównania, analizy. To „Wujek Dobra Rada”, który sypie z rękawa rozwiązaniami, bo przecież przeczytał stos książek, słuchał wykładów wielkich (i małych) tego świata, ma za sobą terapię… Szakala łatwo rozpoznać, bo w czasie rozmowy posługuje się etykietami (jesteś dzieckiem, więc nie masz nic do powiedzenia), stereotypami (kobiety nie są dobrymi przywódcami, bo kierują się emocjami), uogólnieniami (wy, mężczyźni, tak macie).

Straszy karami (jeśli dostaniesz z testu jedynkę, nie wyjdziesz przez cały weekend z domu) lub kusi nagrodami (jeśli zjesz obiad, dostaniesz cukierka). Szakal oczekuje, że inni spełnią jego żądania. Inni są po to, by zaspokajać jego potrzeby. Jeśli tak się nie dzieje, szakal kąsa, gryzie, drapie… i już jesteśmy w środku konfliktu.

ŻYRAFA

Żyrafę Rosenberg zaadoptował, ponieważ to roślinożerny ssak o ogromnym sercu, spoglądający na świat z szerszej perspektywy. Żyrafa posługuje się językiem uczuć i potrzeb. Mówi w liczbie pojedynczej i o sobie. W czasie rozmowy nastawia się na słuchanie drugiego i bycie przez niego usłyszaną. Potrafi dotrzeć do swoich i cudzych potrzeb, zarówno tych zaspokojonych, jak i niezaspokojonych. Żyrafa wyraża siebie jasno i szczerze. Mówi „nie”, kiedy myśli „nie” (czyż nasze dzieci nie są naturalnymi żyrafami?). Odnosi się z szacunkiem i empatią do drugiego. Żyrafa żyje, by wzbogacać życie, swoje i innych. By dawać z serca i brać z serca.

Cztery sposoby słuchania - „cztery pary uszu „ Co słyszy szakal? Co słyszy żyrafa?

Domyślacie się z pewnością, że te dwa osobniki mają nie tylko język, ale i uszy. I to po dwie sztuki każde.Szakal, który na co dzień osądza, analizuje i uogólnia, nie ma łatwego życia. To, co dociera do jego uszu, często jest dla niego raniące, bo nie zaspokaja ani jego potrzeby kontaktu, ani wspólnoty (a jak wiadomo człowiek to istota społeczna, a szakal nie jest tu wyjątkiem).Szakal skupia się przede wszystkim na uczuciach, często tych, które Rosenberg nazywa „rzekomymi”, czyli takich, które pochodzą z głowy, a nie z serca. A jak wiadomo owe „rzekome uczucia” zrywają kontakt, więc biedaczek zostaje sam.

Cztery sposoby słuchania

Inaczej miewa się Żyrafa, której strategia mówienia i słuchania opiera się na spojrzeniu na drugiego człowieka, a także na siebie, przez pryzmat potrzeb. Nawet jeśli jej potrzeby nie zostają zaspokojone, potrafi podtrzymać relację z drugim.Uszy Szakala odbierają słowa innych jako atak, wyrzut, krytykę, ocenę, osąd itp. Do uszu Żyrafy te same słowa dotrą jako ból, frustracja, bezsilność, czyli jako niezaspokojona potrzeba. Każdy z nas może mieć uszy Szakala i Żyrafy do wewnątrz lub na zewnątrz. Uszy szakala skierowane do wewnątrz - nasz wewnętrzny głos obwiniający. Uszy szakala skierowane na zewnątrz - uwaga na rozmówcy - obwinianie, oskarżenia. Uszy żyrafy skierowane do wewnątrz -"empatia dla siebie". Uszy żyrafy skierowane na zewnątrz -"empatia dla drugiej osoby".

ŻYRAFA

kontra SZAKAL

Każdy człowiek używa obu tych języków – zarówno żyrafa, jak i szakal na co dzień goszczą w naszym sercu.

Ważna jest świadomość, iż w naszej komunikacji istnieją właśnie takie dwie rzeczywistości i nie określamy ich w Porozumieniu bez Przemocy jako dobrą czy złą komunikację, nie wartościujemy tego.

Czyli – w naszym życiu! Im więcej mamy świadomości i kontaktu ze sobą, tym bardziej możemy wybierać sposób mówienia i myślenia, którego używamy – w stosunku do siebie i do innych ludzi. Marshall B. Rosenberg mówił, że szakal jest żyrafą z „językowym problemem”, lub inaczej – zranioną żyrafą, która w strachu i bólu nie potrafi mwić inaczej w danym momencie.

Możemy dokonywać wyboru i szukać sposobu wyrazu, który służy zaspokajaniu naszych potrzeb i budowaniu kontaktu.

D Z I Ę K U J Ę

M.Głowinkowska

Anna Kolasińska