Fraszka "Na zdrowie"

Zdrowie jako najcenniejszy klejnot - fraszka Jana Kochanowskiego

Wyk. Monika Duchnowska

utwór wierszowany

CECHY FRASZKI "NA ZDROWIE"

Fraszka to krótki utwór liryczny, zazwyczaj rymowany lub wierszowany, o różnorodnej tematyce, często ma charakter refleksyjno-filozoficzny lub żartobliwy. Może kończyć się wyraźną puentą. Fraszka wywodzi się ze starożytności.

refleksyjny charakter

niewielkie rozmiary

funkcja:zaprezentowanie ważnej, uniwersalnej prawdy

"Szlachetne zdrowie,,Nikt się nie dowie,Jako smakujesz,Aż się zepsujesz".

ADRESAT WYPOWIEDZI

APOSTROFA

Apostrofa - figura retoryczna charakteryzująca się bezpośrednim zwrotem do osoby, bóstwa, idei, wydarzenia, pojęcia lub przedmiotu (dochodzi wówczas do personifikacji adresata wypowiedzi). Dominuje styl podniosły (uroczysty) , czasami patetyczny. Apostrofa zazwyczaj jest skierowana do osób, przedmiotów, zjawisk itd., które nie pełnią roli tematu utworu. Dzięki temu można ją wyraźnie wyodrębnić z tekstu. We fraszce "Na zdrowie" adresatem wypowiedzi jest tytułowe zdrowie, do którego, poprzez apostrofę, zwraca się podmiot mówiący.

EPITET

EPITET Szlachetne:

• zacne
• wspaniałomyślne
• dostojne
• bezinteresowne

INTERPRETACJA

Nie doceni zdrowia ten, kto ma je cały czas. Jego wartość widzimy dopiero wtedy, gdy zachorujemy.

OSOBA MÓWIĄCA

TWIERDZI, ŻE....

Podmiot liryczny twierdzi, że zdrowie jest najcenniejszym skarbem.

PRZEKONUJE, ŻE...

Przekonuje, że nie można go niczym zastąpić.

PROSI, ABY ...

Prosi, aby zdrowie nigdy go nie opuszczało.

STOSUNEK DO ADRESATA ...

Podmiot liryczny zwraca się do zdrowia, gdyż uważa je za coś najcenniejszego i najbardziej wartościowego. Boi się jego utraty.

ZWIĄZKI FRAZEOLOGICZNE

Zdrowy jak ryba

Kosztować dużo zdrowia

Wyjść na zdrowie

Końskie zdrowie

Przypłacić coś zdrowiem

WARTOŚCI

wartość najcenniejsza

mniej cnne wartości

zdrowie

bogactwo, młodość, uroda, władza, pozycja, dobre mienie

"Litwo, Ojczyzno moja! ty jesteś jak zdrowie; Ile cię trzeba cenić, ten tylko się dowie, Kto cię stracił".

ALUZJA LITERACKA

Aluzja literacka to świadome w tekście utworu literackiego nawiązanie do innego dzieła.

APOSTROFA

Adam Mickiewicz kieruję inwokację do Litwy, którą uważa za ojczyznę. Warto w tym miejscu podkreślić, że jako polski pisarz-patriota ma na myśli obszar geograficzny i kulturowy, w którym się wychował. Owa „Litwa” ma w praktyce niewiele wspólnego z współcześnie rozumianym państwem litewskim i wiąże się z Rzeczpospolitą szlachecką. Dość powiedzieć, że Nowogródczyzna, w której rozgrywa się akcja „Pana Tadeusza”, znajduje się dziś w granicach Białorusi.

STRATA

Autor (Adam Mickiewicz) uznał ojczyznę za wartość równie cenną jak zdrowie. Tęskni za krajem lat dziecinnych, który utracił niepodległość. Jest również odcięty od miejsca swojego wychowania, ponieważ mieszka w odległym, francuskim Paryżu, bez możliwości odwiedzenia rodzinnych stron. Jedyne, co mu pozostaje, to wspominanie. Ciekawą obserwacją jest również prawda sprawdzająca się w każdych czasach – „ile Cię trzeba cenić, ten tylko się dowie, kto cię stracił”.

PORÓWNANIE

Poeta porównuje ojczyznę do zdrowia.