RETORYKA

Wypowiedzi retoryczne

Ala Krawczyk

Jeśli chcesz pracować z muzyką w tle, kliknij pojawiający się na początku slajdu głośnik. Obowiązkowo klikaj pulsujące elementy.

Po dzisiejszej lekcji powinieneś:

• znać zasługi Arystotelesa na polu retoryki
• umieć zdefiniować pojęcie retoryki w ujęciu starożytnym i dziesiejszym; wskazać różnice
• wyliczyć typy wypowiedzi retorycznych (tam gdzie trzeba - dokonać ich podziału) i umieć je zdefiniować
• przedstawić etapy przygotowania wypowiedzi retorycznej
• wyliczyć i zdefiniować najczęściej stosowane w retoryce figury stylistyczne
• umieć zastosować poznaną wiedzę do działań praktycznych

RETORYKA

w starożytności

kojarzona była z przemawianiem z wykorzystaniem różnych środków wzmacniających siłę wypowiedzi, nadając jej ozdobny i wzniosły charakter;

dziś

to sztuka i teoria komunikacji ustnej, związanej ze zdobywanie i przekazywaniem informacji, wspólnym rozwiązywaniem problemów, dochodzenia do porozumienia z innymi, tworzeniem i podtrzymaniem relacji miedzyludzkich;

to także działalność intelektualna, która zmierza do realizacji praktycznych celów za pomocą świadomie dobranych środków językowych.

Według Greków sztuka to każda umiejętność ludzka, która opiera się na jakichś zasadach. Sztuką było więc zarówno stolarstwo jak i poezja.

RETORYKA - SZTUKA DOBREGO MÓWIENIA

"Dobre" oznaczało: uczciwe i piękne, bo dobra mowa powinna odwoływać się do prawdziwych wartości i dostarczać przeżyć estetycznych.

Dobre mówienie to mówienie przekonujące czyli skuteczne.

W antyku, kiedy rozwijała się sztuka oratorska czyli sztuka pięknego mówienia uważano, że jest ona umiejętnością, której można się nauczyć.

Wymagało to: 1. zdobycia wiedzy teoretycznej 2. ćwiczenia umiejętności praktycznych, najlepiej przez wygłaszanie przemówień.

TYPY WYPOWIEDZI RETORYCZNYCH

przemówienia

dyskusje

rozprawy i rozprawki

PRZEMÓWIENIE

to wypowiedź w formie monologu wygłaszana przed większym audytorium, zazwyczaj wcześniej przygotowana. Celem mówcy jest wywarcie wpływu na słuchaczy, nakłonienie ich do zmiany postaw, zachowań, uczuć.

RODZAJE PRZEMÓWIEŃ

MOWY SĄDOWE

LAUDACJE

PRZEMÓWIENIA POLITYCZNE

KAZANIA HOMILIE

mowy pochwalne, okolicznościowe, wygłaszane w uroczystej chwili np. z okazji nadania odznaczenia, nagrody, tytułu naukowego itp.

mowy prezentujące określone doktryny polityczne

przemówienia religijne wygłaszane w trakcie uroczystości liturgicznych wykładające nauki moralne i postawy wiary

wystąpienia oceniające, zawierające oskarżenia lub obronę

KOMPOZYCJA PRZEMÓWIENIA

• wstęp - zainteresowanie słuchaczy i pozyskanie ich przychylności

• opowiadanie - przedstawienie przebiegu zdarzeń powiązanych ze sobą

• argumentacja - przedstawienie zebranych przykładów, dowodów

• odparcie przewidywanych zarzutów i kontrargumentów

• zakończenie - podsumowanie wywodu

DYSKUSJA

to wypowiedź, w której uczestnicy wymieniają poglądy na określony temat; wypowiadają swoje opinie, uzasadniają je i odnoszą się do wypowiedzi innych osób. Celem osoby biorącej udział w dyskusji jest przekonanie rozmówcy do swoich racji i dojście do prawdy.

ODMIANY DYSKUSJI

debata

wymiana zdań pomiędzy zwolennikami i przeciwnikami określonego poglądu; każda ze stron zajmuje jednoznaczne stanowisko

rozmowa pomiędzy przedstawicielami dwóch stanowisk, mająca na celu wypracowanie wspólnego rozwiązania lub osiągnięcie kompromisu

negocjacje

forum

wymiana opinii, w której uczestniczą nie tylko dyskutanci, lecz także zebrana publiczność formułująca pytania, komentarze i argumenty

panel

dyskusja specjalistów w danej dziedzinie obserwowana przez publiczność

burza mózgów

sposób rozwiązania problemu, polegajacy na zgłaszaniu jak największej liczby proponowanych rozwiązań i wybór najlepszej opcji

ROZPRAWY NAUKOWEI ROZPRAWKI SZKOLNE

pisemne wypowiedzi argumentacyjne zbudowane według określonego schematu, zawierające tezę (hipotezę), argumenty (kontrargumenty) i wnioski.

Aby przekonać odbiorcę mówca powinien używać argumentów, czyli stwierdzeń, które udowadniają tezę. Powinny one być:

• zgodne z oczekiwaniami i typem odbiorców (np. odpowiednie do ich wieku i poziomu wykształcenia)
• ściśle związane z tezą
• świeże (unikać banałów czyli powiedzeń ogólnie znanych, które nie niosą ze sobą nic nowego)
• dobrze skonstruowane (wolne od błędów logicznych)

RODZAJE ARGUMENTÓW

Najczęściej stosowane figury retoryczne

PERYFRAZA

PYTANIE RETORYCZNE

GRADACJA

PORÓWNANIE

EPITET

HIPERBOLA

APOSTROFA

Teraz część praktyczna :) Powodzenia!

Zadanie dla Ciebie

Jeśli jeszcze chcesz poćwiczyć, to kolejne zadanie dla Ciebie, ale jesli jesteś zmęczony, daj już sobie spokój :)

DLA CHĘTNYCH!

Wybierz tylko jedną pracę.

Cyceron też by miał Wam coś do powiedzenia, ale jemu oddamy głos innym razem :)