Ignacy Krasicki (Satyry)

Ignacy Krasicki

wychowawca społeczeństwa (1735 - 1801)

Obraz Bernado Bellotto zwanego Canaletto "Krakowskie Przedmieście w stronę Placu Zamkowego" - Warszawa, w której często bywał Ignacy Krasicki.

Życiorys Ignacego Krasickiego

Spis treści

Spis Treści

Lista satyr

Co to jest satyra i czym różni się od innych gatunków?

Listy

Podejmowane tematy w twórczości

Problematyka i forma satyry "Pijaństwo"

Najważniejsze cechy utworów

Problematyka i forma satyry "Świat zepsuty"

Rola Krasickiego w epoce oświecenia

Bajki Ignacego Krasickiego

"Monachomachia" - poemat heroikomiczny

"Hymn do miłości ojczyzny"

Autorzy

CZĘŚĆ PIERWSZA

DO KRÓLA "Im wyżej, tym widoczniej..." 1. ŚWIAT ZEPSUTY "Wolno szaleć młodzieży, wolno starym zwodzić..." 2. ZŁOŚĆ UKRYTA I JAWNA "Łatwiej nie łgać poetom..." 3. SZCZĘŚLIWOŚĆ FILUTÓW "Rok się skończył, winszować tej pory należy". 4. MARNOTRAWSTWO "Znałeś dawniej Wojciecha?" - "Któż nie znał! Co teraz..." 5. OSZCZĘDNOŚĆ "Naucz, panie Aleksy, jak to zostać panem". 6. PIJAŃSTWO "Skąd idziesz?" - "Ledwo chodzę". - "Słabyś?" - "I jak jeszcze."

7. PRZESTROGA MŁODEMU "Wychodzisz na świat, Janie. Przy zaczęciu drogi..." 8. ŻONA MODNA "A ponieważ dostałeś, coś tak drogo cenił..." 9. ŻYCIE DWORSKIE "Joachimie! Już młodość porywcza uciekła..." 10. PAN NIEWART SŁUGI "I wziął tylko pięćdziesiąt". - "Wieleż miał wziąć?" - "Trzysta. 11. GRACZ "Słusznie niżnik czerwienny, a kinal z nazwiska" 12. PALINODIA "Na co pisać satyry? Choć się złe zbyt wzniosło"

CZĘŚĆ DRUGA

1. POCHWAŁA MILCZENIA "Co nie jest do istności, co brak w liczby rzędzie". 2. POCHWAŁA WIEKU "Lepiej teraz niż przedtem". - "Dlaczego?" - "Bo lepiej..." 3. POCHWAŁA GŁUPSTWA "A ja mówię, że głupstwo niezłym jest podziałem.". 4. WZIĘTOŚĆ "Był niejakiś pan Łukasz, co chciał wiele dostać." 5. CZŁOWIEK I ZWIERZ "Koń głupi". - "Nie koń". - "Osieł". - "Nie osieł, mój bracie."

6.KLATKI "Zgodzić przeciwne rzeczy cud, mówią, w naturze". 7. MĘDREK "A to co za jegomość?" - "Jegomość dobrodziej..." 8. MAŁŻEŃSTWO "Chcesz się żenić - winszuję, ale nie zazdroszczę..". 9. PODRÓŻ "Miał rozum w domu siedząc, kto się śmiał z podróży",

Co to jest satyra i Czym różni się od innych gatunków ?

W odrożnieniu od bajek, które przedstawiają wiele niesprawiedliwości, satyry mają wpisany w swoją istotę pewien optymizm.

Głównym celem satyry jest naprawienie tego, co złe, czyli znajduje się tam założenie, że zmiana na lepsze jest możliwa.

Satyra powinna piętnować negatywne zjawiska społeczne, a nie konkretne osoby. Autor używa do tego potężnego narzędzia, jakim jest ośmieszenie i kpina.

Problematyka i forma satyry "Pijaństwo"

W satyrze “Pijaństwo” Ignacy Krasicki ukazuje mechanizm powstawania nałogu pijaństwa. Satyra ma formę dialogu pomiędzy alkoholikiem i jego znajomym. Pijak narzeka na zle samopoczucie spowodowane przedawkowaniem alkoholu. Opowiada, że nałóg rozpoczął się niewinnie. Okazją do sięgnięcia po alkohol były imieniny żony. Niestety, bohater wypił za dużo. Kolejnego dnia nie mógł sobie poradzić z kacem. Wizyta przyjaciół spowodowała, że znowu znalazł pretekst do wypicia. Podczas wspólnej zabawy z kolegami miał doskonały humor i czuł, że może “przenosić góry”, rozpierała go duma i chęć dominowania nad innymi. Niestety, podobnie też zachowywali się jego koledzy, w wyniku czego doszło do kłótni, a nawet do bójki. Następnego dnia po zabawie pozostały tylko “guzy i plastry”. Bohater skarżył się znajomemu na utratę zdrowia i krytykował pijaństwo. Kolega - narrator przyznał mu rację i wygłosił mowę na temat złych skutków pijaństwa i pochwały trzeźwości. Wydawało się, że pijak jest tego samego zdania. Okazało się jednak, że żegna on znajomego, ponieważ idzie “napić się wódki”. Satyra uczy więc, że przykre doświadczenia niczego pijaka nie nauczyły. Nie potrafi on zerwać z nałogiem, nie umie rozpocząć życia w trzeźwości. Wydaje się, że zrozumiał rady przyjaciela, który twierdził, że człowiek pijany przypomina “bezrozumne zwierzę”, a jednak myśli o alkoholu. Wydaje się, że sam odczuł nadwyrężenie zdrowia, utratę rozumu i pamięci. Z uwagą słuchał, że zrezygnowanie z picia wiąże się z trzeźwością umysłu, daje siły do pracy, pozwala zaoszczędzić pieniądze i być dobrym gospodarzem. A jednak… Wszystkie te argumenty wydają się niewystarczające. Pijak nie potrafi wyzwolić w sobie silnej woli i żyć w trzeźwości. Satyra napisana jest stylem humorystycznym, ale ma przygnębiającą wymowę. Człowiek nie potrafi wydobyć się z nałogu alkoholizmu, w jaki popadł.

Problematyka i forma satyry "Świat zepsuty"

"Świat zepsuty" to pierwsza satyra Ignacego Krasickiego umieszczona w zbiorze z roku 1779. Zanim poeta przystąpił w kolejnych utworach do krytyki poszczególnych społecznych zjawisk i ludzkich przywar, dał ogólny obraz społecznego zepsucia. Jak sugeruje tytuł, wiersz ukazuje czytelnikowi świat pogrążony w upadku moralnym.

Charakterystyczną cechą satyry "Świat zepsuty” jest nagromadzenie sarkastycznych pytań retorycznych, przy pomocy których podmiot liryczny puentuje zaobserwowany przez niego upadek moralny społeczeństwa. Pytając o zagubione wartości zwraca się bezpośrednio do konkretnych grup społecznych. Utwór zamyka metafora katastrofy morskiej - symbolu upadku moralnego i politycznego kraju.

Mająca niejako programowy charakter wobec innych utworów w zbiorku, satyra "Świat zepsuty" krytykuje wiele negatywnych zjawisk z czasów współczesnych poecie.

Bajki Ignacego Krasickiego

Zbiór wszystkich bajek

Cechy i rodzaje bajek

Morały wypływające z bajek Ignacego Krasickiego

1. "Ptaszki w klatce"

2. "Malarze"

3. "Kruk i lis"

4. "Szczur i kot"

5. "Lew i zwierzęta"

6. "Dewotka

7. "Jagnię i wilcy"

8. "Przyjaciele"

9. "Kałamarz i pióro"

10. "Wilk i owce"

"Monachomachia" - poemat heroikomiczny

Tekst

Poemat heroikomiczny to gatunek epicki, o charakterze komicznym, łączący powagę i podniosły styl wypowiedzi z błahym, niepoważnym tematem.  Wykorzystanie gatunku poematu heroikomicznego miało często na celu skupienie uwagi na przedstawianym problemie poprzez ośmieszenie go. Poemat heroikomiczny jako gatunek literacki pochodzi ze starożytnej Grecji. W literaturze polskiej poematy heroikomiczne pisał Ignacy Krasicki. Krasicki stał się propagatorem tej formy literackiej wypowiedzi wśród rodzimych literatów.

Najprościej mówiąc: poemat heroikomiczny to parodia eposu bohaterskiego. Parodia polega tu na połączeniu błahego tematu z wysokim stylem, bądź na odwrót: ważnego tematu z niskim stylem, następuje więc złamanie zasady decorum. (Decorum – zasada zgodności treści z formą. Polegała ona na odpowiednim dobraniu stylu pisania, słownictwa i składni do gatunku oraz tematyki dzieła). W "Monachomachii" Krasicki wykorzystał elementy budowy eposu, aby opowiedzieć o absurdalnej wojnie mnichów.

Treść

Cechy "heroiczne"

Zarzuty stawiane duchowieństwu

Cechy "komiczne"

"Hymn do miłości ojczyzny"

Tekst

Muzyka

Rola w epoce oświecenia

Problematyka hymnu

Forma

Gatunek

Cechy klasyczne

LISTY

DO KRÓLA - A czy godzi się spytać, najjaśniejszy panie?

DO KRZYSZTOFA SZEMBEKA, KOADIUTORA PŁOCKIEGO - Dzikość, zacny Krzysztofie, kto dobrze tłumaczy,

DO PAWŁA - Gdzie nie jest obowiązek, czy dobrze jest wierzyć?

PODRÓŻ PAŃSKA. DO KSIĘCIA STANISŁAWA PONIATOWSKIEGO - A najprzód, mości książę, trzeba o tym wiedzieć,

O OBOWIĄZKACH OBYWATELA. DO ANTONIEGO HRABI KRASICKIEGO - Bracie, którego nazwać miło mi jest bratem,

DO KSIĘDZA ADAMA NARUSZEWICZA KOADIUTORA SMOLEŃSKIEGO - Dzieje ludzkie złe, dobre, mądre albo głupie,

DO PANA RODKIEWICZA - Mości panie Rodkiewicz, miałeś wielką pracę,

DO PANA LUCIŃSKIEGO - Na garcu zasadzony i kwarcie, i flaszy.

podejmowane Tematy

W swojej twórczości Krasicki krytykował Sarmatów, ich egoizm, pijaństwo, wygórowane mniemanie o sobie, grubiaństwo, zacofanie i ciemnotę, brak ogłady, brak wiedzy o świecie. Posługiwał się wyolbrzymieniami, kpił z ludzkich wad, a nie konkretnych osób. Był złośliwy i szyderczy. Wpisał się w nurt reformatorski polskiej literatury oświeceniowej - dążył do zmiany społeczeństwa. Zwracał uwagę na powolny upadek państwa polskiego. Marzył o idealnym państwie, sprawiedliwym i dostanim.

Tematy podejmowane przez Krasickiego zazwyczaj dotyczyły ludzkich problemów, np. pijaństwa, małżeństwa, relacji między rodzicami i dziećmi, brutalnych praw rządzących światem. Krytykował też ludzkie zachowania. Chciał pokazać czytelnikom zło świata w prosty i zrozumiały sposób. Dążył do wychowania społeczeństwa.

Przykłady w jego dziełach

1. Krytyka ludzkich wadnp. ,,Świat zepsuty"2. Skutki nałogu pijaństwa np. ,,Pijaństwo" 3. Krytyka ślepego podążania za modą np. ,,Żona modna" 4. Krytyka chciwości np. ,,Żona modna" 5. Patriotyzm np. ,,Hymn do miłości ojczyzny" 6.Krytyka pychy np. ,,Kruk i lis" 7. Prawda trudna do zniesienia np. ,,Malarze" 8. Wizja szcęśliwego państwa np. ,,Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki'' 9. Krytyka wad duchowieństwa np. ,,Monachomachia"

Najważniejsze cechy utwrów

Ignacy Krasicki pisał : bajki, przypowieści, satyry, hymny, poematy heroikomiczne, powieści. Cechy charakterystyczne jego twórczości to: doskonały warsztat językowy, prosty, jasny, komunikatywny język, umiejetność mówienia o trudnych sprawach w humorystyczny sposób. Poeta tworzył utwory o charakterze dydaktycznym: - w bajkach ukazywał prawdy moralne w sposób alegoryczny, - w satyrach piętnował negatywne zjawiska społeczne, - w powieściach przedstawiał wzory postaw obywatelskich.

Rola Krasickiego w epoce oświecenia :

1. Uczestnictwo w obiadach czwartkowych

2. Kierowanie "Monitorem"

Obiady czwartkowePierwsze spotkania odbyły się w 1770 r. i były kontynuacją zebrań o podobnym charakterze, organizowanych przez Adama Kazimierza Czartoryskiego w Pałacu Błękitnym w początkowym okresie panowania Stanisława Augusta. Obiady czwartkowe organizowane były regularnie co tydzień i trwały od 3 do 4 godzin. Przeważnie odbywały się na Zamku Królewskim. Krasicki, poddany pruski, rzadko gościł na obiadach czwartkowych tylko z okazji kolejnych pobytów w kraju. Jak podaje tradycja, w czasie „uczonych obiadów" ulubioną formą rozrywek literackich były tzw. wiersze desertowe, swawolne, nieraz obsceniczne, wytwory muzy anakreontycznej, rokokowej. W 1780 r. Ignacy Krasicki przyjechał z Lidzbarka Warmińskiego do Warszawy, przywożąc ze sobą manuskrypt jednej z pierwszych polskich encyklopedii – "Zbioru potrzebniejszych wiadomości". Zaprezentował go uczestnikom obiadów, którzy omówili zawartość tej publikacji, a także wnieśli udoskonalenia oraz poruszyli problematykę wydawniczą. Obiady czwartkowe trwały około 18 lat.

"A uczone obiady? Znasz to może imię, Gdzie połowa nie gada, a połowa drzymie; W których Król wszystkie musi zastąpić ekspensa: Dowcipu, wiadomości i wina, i mięsa". (złośliwy wiersz Kajetana Węgierskiego o obiadach)

Kierowanie "Monitorem": „Monitor” został założony w marcu 1765 roku przez Ignacego Krasickiego, Adama Kazimierza Czartoryskiego i Franciszka Bohomolca, przy finansowym i moralnym wsparciu króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Czasopismo służyło propagowaniu idei obozu reformatorskiego. Wydawano je w latach 1765-1785 w drukarni królewskiej.

Oparty na angielskim pierwowzorze („The Spectator”), "Monitor" redagowany był w duchu racjonalizmu i tolerancji religijnej. Poruszano w nim aktualne tematy związane z życiem społecznym, politycznym i kulturalnym. Celem pisma była poprawa obyczajów społeczeństwa. Do najczęściej krytykowanych zachowań należały: pijaństwo, gra w karty, próżniactwo, fanatyzm religijny, częste i bezsensowne pojedynki, pieniactwo, okrucieństwo wobec chłopów, bezkrytyczna moda na cudzoziemszczyznę oraz tzw. modnisiostwo. W ten sposób „Monitor” utrwalił negatywny obraz epoki saskiej i sarmatyzmu. Jednocześnie starano się propagować nowy wzór osobowy – oświeconego szlachcica, wykształconego, zaangażowanego, świadomie dbającego o dobro swojego kraju.

„Monitor”, szczególnie w latach 1765-1767, kiedy redaktorem był Ignacy Krasicki, pełnił funkcję organu oświeceniowej reformy państwa.

https://literat.ug.edu.pl/satyry/023.htm

Źródła :

https://literat.ug.edu.pl/satyry/024.htm

https://literat.ug.edu.pl/satyry/025.htm

https://literat.ug.edu.pl/satyry/index.htm

https://klp.pl/krasicki/a-5991.html

https://literat.ug.edu.pl/satyry/026.htm

https://klp.pl/krasicki/a-6006.html

https://literat.ug.edu.pl/satyry/027.htm

https://wolnelektury.pl/media/book/pdf/bajki-i-przypowiesci.pdf

https://literat.ug.edu.pl/satyry/028.htm

https://literat.ug.edu.pl/satyry/029.htm

https://www.bryk.pl/wypracowania/jezyk-polski/lektury/20552-najwazniejsze-i-glowne-problemy-poruszone-w-tworczosci-ignacego-krasickiego-charakterystyka-jednego-wybranego-gatunku-literackiego-uprawianego-przez-ignacego-krasickiego.html

https://literat.ug.edu.pl/satyry/030.htm

https://literat.ug.edu.pl/satyry/002.htm

https://literat.ug.edu.pl/satyry/007.htm

https://literat.ug.edu.pl/satyry/009.htm

https://www.bryk.pl/wypracowania/jezyk-polski/lektury/20552-najwazniejsze-i-glowne-problemy-poruszone-w-tworczosci-ignacego-krasickiego-charakterystyka-jednego-wybranego-gatunku-literackiego-uprawianego-przez-ignacego-krasickiego.html

https://literat.ug.edu.pl/mikolaj/index.htm

https://pl.wikipedia.org/wiki/Obiady_czwartkowe

https://eszkola.pl/jezyk-polski/monitor-862.html

https://wolnelektury.pl/katalog/lektura/monachomachia.html

https://klp.pl/krasicki/a-7719.html

https://pl.wikipedia.org/wiki/Heroizm

https://www.bryk.pl/wypracowania/jezyk-polski/materialy-do-matury/1010408-poemat-heroikomiczny-definicja-i-przyklady.html

https://wolnelektury.pl/katalog/lektura/hymn-do-milosci-ojczyzny.html

https://www.youtube.com/watch?v=dj7_4iFUHas

Zeszyt do języka polskiego

Autorzy :

Projekt eTwinning: Uczeń, czyli genialny nauczyciel

Maksymilian Drażba II Gr

Monika Łabędzka II GR

Opiekun: Elżbieta Suchocka

Ignacy Krasicki - wychowawca społeczeństwa

Państwowe Liceum Sztuk Plastycznych im. Artura Grottgera w Supraślu rok szkolny 2020/21