Słowotwórstwo1

Temat: Od mistrza do arcymistrza - o wyrazie podstawowym i pochodnym

Nacobezu: - wiem, co to jest wyraz podstawowy i pochodny, - wiem, co to jest podstawa słowotwórcza i formant, - umiem nazwać rodzaje formantów

wyrazy

pochodne, które powstały od wyrazów podstawowych

podstawowe, od których tworzone są inne słowa

Jak tworzymy wyrazy pochodne?

Od jednego wyrazu podstawowego możemy utworzyć kilka wyrazów pochodnych

ek

dom

domek

dom

owy

dom

domowy

domostwo

ostwo

dom

Wyraz pochodny może być jednocześnie wyrazem podstawowym dla innego słowa.

mówić

wyraz podstawowy

prze+mówić

wyraz pochodny

wyraz podstawowy

przemówi+enie

wyraz pochodny od przemówić

Wyraz pochodny składa się z dwóch części

podstawy słowotwórczej

formantu

podstawa słowotwórcza

wyraz pochodny =

+ formant

słuch-

+ acz

słuchacz =

-głosić

wygłosić =

wy-

podstawa słowotwórcza to część wyrazu pochodnego przejęta z wyrazu podstawowego

formant to część wyrazu pochodnego dodana do tematu słowotwórczego

wyrazy pochodne tworzymy za pomocą:

wyrażenia przyimkowego

formantów

dzwon+ek

dźwigać - dźwig+0

pod nogą - podnóżek pod+oficer - podoficer

pisać - zapisać

RODZAJE FORMANTÓW

Przedrostki: pisać prze - pisać

Przyrostki: pisać pis - arz

Formant zerowy: biegać bieg - 0

Wrostki: deska rolka desk - o - rolka

RODZINA WYRAZÓW

WYKONAJ ZADANIA

1. Wskaż wyrazy, od których pochodzą podane słowa. Następnie utwórz od wyrazów pochodnych nowe słowa. odczytać, tłumacz, naukowy

2. W podanych wyrazach wyodrębnij podstawy słowotwórcze. czteromasztowiec, cudzoziemiec, dalekowidz, łamigłówka

WYKONAJ ZADANIA

3. W każdej parze wyrazów wskaż wyraz pochodny. Wyodrębnij formant, który utworzył ten wyraz, i wskaż oboczności w podstawie słowotwórczej. Ateńczyk – Ateny Greczynka – Grek sąd – sędzia zwycięzca – zwyciężyć

4. Przedstaw rodzinę wyrazów czasownika radzić. Narysuj schemat pokazujący zależności między wyrazami podstawowymi i pochodnymi. Wskaż wspólny rdzeń dla wszystkich słów tej grupy.

WYKONAJ ZADANIE

Od wyrażeń przyimkowych utwórz nazwy miejsc, przedmiotów, wskaż oboczności: przy ląd, za Kaukaz, do rzeka, na rog, pod noga, za głowa

4. Przedstaw rodzinę wyrazów czasownika radzić. Narysuj schemat pokazujący zależności między wyrazami podstawowymi i pochodnymi. Wskaż wspólny rdzeń dla wszystkich słów tej grupy.