Opowiadanie

OPOWIADANIE

Opowiadanie w podstawie programowej

Wymagania ogólne

I. Kształcenie literackie i kulturowe. 1. Wyrabianie i rozwijanie zdolności rozumienia utworów literackich […]. 2. Znajomość wybranych utworów z literatury polskiej i światowej oraz umiejętność mówienia o nich z wykorzystaniem potrzebnej terminologii. 3. Kształcenie umiejętności uczestniczenia w kulturze polskiej i europejskiej, szczególnie w jej wymiarze symbolicznym i aksjologicznym. 6. Poznawanie wybranych dzieł wielkich pisarzy polskich […]. II. Kształcenie językowe. 2. Rozwijanie rozumienia twórczego i sprawczego charakteru działań językowych oraz formowanie odpowiedzialności za własne zachowania językowe. 5. Kształcenie umiejętności poprawnego mówienia oraz pisania zgodnego z zasadami […] pisowni polskiej. III. Tworzenie wypowiedzi. 2. Rozwijanie umiejętności wypowiadania się w określonych formach wypowiedzi […] pisemnych. 5. Rozwijanie umiejętności stosowania środków stylistycznych i dbałości o estetykę tekstu oraz umiejętność organizacji tekstu.

Opowiadanie w podstawie programowej edukacji wczesnoszkolnej

4.Osiągnięcia w zakresie pisania. Uczeń: 2) układa i zapisuje opowiadanie złożone z 6-10 poprawnych wypowiedzeń w ramach zagadnień opracowanych podczas zajęć, opisuje np.osobę, przedmiot, element świata przyrody na podstawie własnych obserwacji lub lektury; 3) pisze notatkę, życzenie, ogłoszenie, zaproszenie, pdziękowanie, list; [...} pisze krótkie teksty, wykorzystując aplikacje komputerowe.

Wymagania szczegółowe

I. Kształcenie literackie i kulturowe. 1. Czytanie utworów literackich. Uczeń: Klasy IV–VI 9) charakteryzuje […] narratora i bohaterów w czytanych utworach; 12) określa tematykę i problematykę utworu; 15) objaśnia znaczenia dosłowne i przenośne w tekstach; 16) określa doświadczenia bohaterów literackich i porównuje je z własnymi; 17) przedstawia własne rozumienie utworów i je uzasadnia; 19) wyraża własny sąd o postaciach i zdarzeniach; 20) wskazuje wartości w utworze oraz określa wartości ważne dla bohaterów. Klasy VII i VIII 7) określa w poznawanych tekstach problematykę egzystencjalną i poddaje ją refleksji; 8) określa wartości estetyczne poznawanych tekstów literackich; 9) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich odwołania do wartości uniwersalnych związane z postawami społecznymi, narodowymi, religijnymi, etycznymi, dokonuje ich hierarchizacji; III. Tworzenie wypowiedzi. Klasy IV–VI 2. Mówienie i pisanie. Uczeń: 1) tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: […] opowiadanie twórcze. Klasy VII i VIII 1. Elementy retoryki. Uczeń: 1) funkcjonalnie wykorzystuje środki retoryczne oraz rozumie ich oddziaływanie na odbiorcę; 2) gromadzi i porządkuje materiał rzeczowy potrzebny do tworzenia wypowiedzi; redaguje plan kompozycyjny wypowiedzi; 3) tworzy wypowiedź, stosując odpowiednią dla danej formy gatunkowej kompozycję oraz zasady spójności językowej między akapitami; rozumie rolę akapitów jako spójnych całości myślowych w tworzeniu wypowiedzi pisemnych oraz stosuje rytm akapitowy (przeplatanie akapitów dłuższych i krótszych);

Wskazówki dla egzaminatora przy sprawdzanianiu opowiadań

1. Realizacja tematu wypowiedzi: 2 punkty – wypowiedź zgodna z formą wskazaną w poleceniu (opowiadanie twórcze); zawiera wszystkie elementy określone w poleceniu ; w całości dotyczy problemu wskazanego w poleceniu. 2. Elementy twórcze: funkcjonalna narracja; logiczny układ zdarzeń; urozmaicona fabuła, w tym funkcjonalne wykorzystanie: opisu, charakterystyki bohaterów, określenie czasu i miejsca akcji, dialog, puenta; twórcze wykorzystanie treści lektury. 3. Kompetencje literackie i kulturowe: 2 punkty – funkcjonalne wykorzystanie znajomości lektury obowiązkowej oraz innego tekstu literackiego; poprawność rzeczowa. 4. Kompozycja tekstu: 2 pkt – zgodna z formą wypowiedzi, wypowiedź spójna i logiczna podzielona na funkcjonalne, graficznie wyodrębnione akapity. 5. Styl: 2 pkt – odpowiedni do treści i formy wypowiedzi, jednolity. 6. Język: 4 pkt – szeroki zakres środków językowych (zróżnicowana składnia, leksyka) umożliwiających pełną i swobodną realizację tematu. 7. Ortografia: 2 pkt – praca bez błędów ortograficznych. 8. Interpunkcja: 1 pkt – praca bez błędów interpunkcyjnych.

Elementy twórcze

5 pkt • Funkcjonalna narracja. • Logiczny układ zdarzeń. • Urozmaicona fabuła, w tym funkcjonalne wykorzystanie co najmniej 6 spośród następujących elementów: opis, charakterystyka bohatera, czas akcji, miejsce akcji, zwrot akcji, puenta, punkt kulminacyjny, dialog, monolog, retrospekcja. • Twórcze wykorzystanie treści lektury. 4 pkt Praca spełnia wszystkie wymagania na 3 pkt i niektóre na 5 pkt. 3 pkt • Funkcjonalna narracja. • Logiczny układ zdarzeń. • Prosta fabuła, w tym funkcjonalne wykorzystanie co najmniej 4 spośród następujących elementów: opis, charakterystyka bohatera, czas akcji, miejsce akcji, zwrot akcji, puenta, punkt kulminacyjny, dialog, monolog, retrospekcja. 2 pkt Praca spełnia wszystkie wymagania na 1 pkt i niektóre na 3 pkt. 1 pkt • Narracja częściowo funkcjonalna. • Dopuszczalne usterki w logicznym układzie zdarzeń. • Prosta fabuła. 0 pkt Praca nie spełnia co najmniej jednego wymagania określonego na 1 pkt.

Tematy opowiadań egzaminacyjnych CKE

Napisz opowiadanie o spotkaniu z bohaterem wybranej lektury obowiązkowej, który podczas spotkania nauczył Cię czegoś ważnego. Wypracowanie powinno dowodzić, że dobrze znasz wybraną lekturę obowiązkową.

Napisz opowiadanie o odwiedzinach lisa na planecie Małego Księcia, podczas których lis przekonuje się, czy chłopiec wykorzystał wiedzę zdobytą podczas podróży. Wypracowanie powinno dowodzić, że znasz lekturę Mały Książę. Twoja praca musi liczyć minimum 200 słów.

Napisz opowiadanie o spotkaniu jednego z bohaterów lektury obowiązkowej z bohaterem innego utworu literackiego. Spotkanie to będzie początkiem wspólnej przygody, która zmieni losy jednego z nich. Wypracowanie powinno dowodzić, że dobrze znasz wybraną lekturę obowiązkową. Twoja praca powinna liczyć co najmniej 200 słów.

Napisz opowiadanie o spotkaniu jednego z bohaterów Zemsty z bohaterem innego utworu literackiego, w czasie którego jeden z nich przedstawi najśmieszniejszą sytuację ze swojego życia. Wypracowanie powinno dowodzić, że bardzo dobrze znasz obie wybrane postacie. Twoja praca powinna liczyć co najmniej 200 słów.

Napisz opowiadanie o przygodzie, którą przeżył ktoś, kto przeniósł się do świata przedstawionego jednej z lektur obowiązkowych. Wypracowanie powinno dowodzić, że bardzo dobrze znasz wybrany utwór. Twoja praca powinna liczyć co najmniej 200 wyrazów. Lista lektur obowiązkowych znajduje się na stronie 3 tego arkusza

POMYSŁY

GRY

Story cubes

Karty można także wykorzystać do układania historii.

Ułóż krótką historię, wykorzystując elementy na obrazkach.

karty metaforyczne

EMOCJE

Co czują ci ludzie? Co im się przytrafiło?

PRZEŻYCIA WEWNĘTRZNE

Czuję, że...

Czuję się jak...

W tym momencie pod drzwiami piwnicy rozległy się dudniące kroki. Chłopcy popatrzyli na siebie. Kto to mógł być? Profesor? Nie, on nie chodził tak ciężko. Tata Magnusa? Magnus pokręcił głową. Jego tata był wprawdzie dość korpulentny, ale właśnie dlatego nie spieszyłby się tak. Chłopcy wzruszyli waśnie ramionami, kiedy drzwi otwarły się z impetem, a przed nimi stanęła… – Lilly! Zdziwieni wpatrywali się w dziewczynkę. Spod kowbojskiego kapelusza wyglądała purpuro wa twarz, oczy ciskały gniewne błyskawice. W rękach trzymała paczuszkę owiniętą w papier. Dwoma długimi krokami podeszła do stołu i cisnęła ją na blat. Olaf Fritche, Skarb Troi a) Jakie emocje przeżywa Lilly? b) Co na to wskazuje ( kroki, gesty, twarz)

Emocje a znaki interpuncyjne i sposób zapisu

– Lily i James… Nie mogę w to uwierzyć… Nie chciałam w to uwierzyć… Och, Albusie… – List? – powtórzyła profesor McGonagall, siadając z powrotem na murku. – Dumbledore, czy naprawdę sądzisz, że zdołasz im wszystko wyjaśnić w liście?! Przecież ci mugole nigdy go nie zrozumieją! – Prz-e-e-p-ra-a-a-szam – załkał Hagrid, wydobywając z kieszeni wielką chustkę w kropki i chowając w nią twarz. – Ale n-n-ie mogę w-w-wytrzymać… Lily i James nie żyją… a bidny mały Ha-a-rry ma tu mieszkać z mugolami… – MILCZ! – ryknął wuj Vernon, a kilka pająków spadło z sufitu.

Interpunkcja przy zapisie dialogu i monologu.

1.Każdą wypowiedź bohatera zaczynamy od myślnika i wielką literą, a kończymy kropką, wielokropkiem, znakiem zapytania, wykrzyknikiem.

2.Jeśli dodajemy komentarz, zapisujemy go małą literą i dopiero po nim kończymy wypowiedź. Komentarze mogą informować czytelnika, który bohater (ewentualnie w jaki sposób) wypowiada daną kwestię – używamy w tym celu m.in. takich czasowników, jak: powiedział, odpowiedział, rzekł, wyjaśnił, odparł, wycedził, oznajmił, ryknął, wyszeptał itd. Należy pamiętać,że wypowiedzi bohatera nie kończymy w tym wypadku kropką – znajduje się ona dopiero po komentarzu. -Powiedziałam, że tak - wyjaśniła Alicja.

3.Możemy oczywiście wypowiedź bohatera zakończyć wykrzyknikiem, pytajnikiem lub wielokropkiem, ale komentarz nadal rozpoczynamy małą literą. – Myśli pan, że...- tu sprzedawczyni zawiesiła głos, spoglądając porozumiewawczo na klienta. – Chcesz pan coś zobaczyć? – zapytał.

4.Jeśli komentarz dzieli zdanie na dwie (lub więcej) części, to zapisujemy go w ten sposób: – Słuchaj, dziecko – rzekł po chwili dobrotliwie – nazywają mnie po prostu Dziewiątka, a ja sam zapomniałem, jak się nazywam naprawdę.

5.Jeśli natomiast komentarz rozdziela dwa odrębne zdania, zapis wygląda tak: – Zróbcie przerwę – powiedział Wacek. – Porozmawiacie sobie o tym na dworze.

6. Monologi zapisujemy w ten sposób: „Już po mnie” – pomyślał. Zrezygnowany, spuścił głowę. „Nigdy nie poznam swego nienarodzonego dziecka”.

INSPIRACJE

O czym mogłoby być to opowiadanie? Uruchom wyobraźnię: Kim jest ten człowiek? Gdzie i kiedy rozgrywają się wydarzenia?

INSPIRACJE

A ta historia kiedy i gdzie mogłaby się wydarzyć? Kto byłby jej bohaterem?

HISTORIA W PIGUŁCE

Zbuduj ramowy plan wydarzeń na podstawie tej składanki. Teraz rozwiń go w plan szczegółowy.

Ułóż opowiadania na podstawie komiksów.

KOMIKS

Przekład intersemiotyczny

ŚWIAT PRZEDSTAWIONY

Miejsce

Przyjrzyj się dobrze temu zdjęciu. Wyobraź sobie, że jest ilustracją do Twojego opowiadania. Określ:

Czas

Bohaterowie

KOMPOZYCJA

Film jest dostępny w zasobach CDA pod tytułem "Ptasie sprawki"

Obejrzyj film. Podziel historię na wstęp, rozwinięcie i zakończenie. Zapisz te wydarzenia w planie, uwzględniając trzy części tej historii.

WSTĘP

Dzień, noc i dzień. Łoskot kół monotonny, coraz trudniejszy do zniesienia. Najbardziej donośnie rozlega się nocą: człowiek uwięziony jest w tym łoskocie jak w rozdygotanej, rozwibrowanej klatce. Wpadliśmy w burze jakąś, bo nagle okno pociągu zalepił śnieg, a wycie wichru słyszało się nawet w przedziale. R. Kapuściński, Imperium

To wstęp do jednego z rozdziałów książki wymienionego wyżej autora. Przeczytaj go uważnie. Określ gdzie i kiedy rozgrywają się wydarzenia. Kto jest ich bohaterem?

WPROWADZENIE BOHATERA to dobry moment na krótki opis postaci

Bohaterami wydarzeń, o których opowiadam, były dwie piętnastolatki - uczennice miejscowej podstawówki. Ujrzałam dziewczynkę.Podniosłem głowę i zobaczyłem chłopaka. Koledzy, o których chcę powiedzieć... Nieznajomy okazał się... Spojrzałem w górę. Nade mną stał nieznajomy mężczyzna. To nie była zwyczajna postać. Kiedy weszła do pokoju, spotkała starszą panią. Pod choinką bawił się kot.

Opisz tych bohaterów.

ROZWINIĘCIE AKCJA- osnowa fabuły, np.

wypadek

Co tu się wydarzyło? Wymyśl okoliczności tego wypadku? Kto w nim bierze udział?

Na razie atmosfera jest sielankowa. Ale tu za chwilę zajdzie jakaś nieoczekiwana zmiana. Może niekoniecznie rekin wyskoczy z oceanu, ale ... stanie się coś zupełnie zaskakującego. Pomyśl, co to by mogło być?

nagła zmiana jako osnowa fabuły

konflikt jako osnowa fabuły

Ojojoj! Co tu się wydarzyło? Kto się z kim pokłócił? Dlaczego?

zagrożenie jako osnowa fabuły

Ktoś jest chyba sam w tym domu. Kto to? Co czuje? A może na coś, na kogoś czeka? Wymyśl dla niego historię.

Słownictwo, które może się przydać, by

Z początku..., Na początku...Później..., Nieco później..., Potem..., Po pewnym czasie..., Po chwili okazało się, że... Kiedyś..., Pewnego dnia...,Następnego dnia..., Pod koniec dnia..., Dzień po..., Wówczas, gdy..., Zbiegiem okoliczności..., W międzyczasie..., Tymczasem..., W tym samym czasie...

* porządkować wydarzenia w czasie:

* wprowadzić element zaskoczenia :

W tym momencie...,W pewnej /ostatniej chwili..., W pewnym/ostatnim momencie...,Nagle..., Raptem..., Wtem..., Naraz..., Znienacka..., Wnet..., Ni stąd ni zowąd..., Ni z tego ni z owego..., W mgnieniu oka..., Natychmiast..., Gwałtownie..., Aż tu nagle..., Ni z gruszki, ni z pietruszki..., Jak grom z jasnego nieba..., Dziwnym trafem..., Nie wiadomo skąd..., Niespodzanie..., Niespodziewanie..., Trzask - prask..., Jak za dotknięciem czarodziejskiej różdżki..., Jak nożem uciął..., Z cicha pęk...

Dialogi

O czym rozmawiają postacie na obrazach?

Zapisz ich dialog. Nadaj imiona bohaterom.

A. Gierymski "W altanie"

E. Manet "Balkon"

DIALOG

Pewnego ranka na placu zabaw. -Hej, Olek, co słychać? -Nic nowego, a co u ciebie, Adam? -Też nic, same nudy. -Chodź do sklepu! -Ile masz pieniędzy? -20 złotych. -Aha! O, zobacz, portfel! -Nie ruszaj! -Trzeba go oddać. -Zobacz, czy jest dowód osobisty. -Jest, a może zadzwonimy na policję? -Nie, ten człowiek mieszka blisko. To Paweł Mili. -Ten nauczyciel? -Tak. O, zobacz, czy to nie on? -Proszę pana! -Słucham. -To pana portfel? -Tak, zgubiłem go rano. Dziękuję bardzo! -Nie ma za co, do widzenia! -Do widzenia!

Temat pracy: "Co dwie głowy, to nie jedna". Napisz opowiadanie, którego bohaterowie wspólnie znajdują rozwiązanie jakiegoś problemu.

Zastąp część dialogu wstępem i zakończeniem. Opisz portfel.

MONOLOG

Obejrzyj tę historię i ją opowiedz. Opisz bohaterów. Wyobraź sobie, co myślą chłopak i staruszka? Zapisz ich monologi.

Film z zasobów YouTube Tytuł: "Snack Attack"

Dialogi i monologi

WRITE A TITLE

Write a subtitle

Przyjrzyj się zdjęciu. Co robią bohaterowie tej sytuacji? Rozmawiają? O czym? A może w duchu wypowiadają marzenia? Jakie one są? O czym marzy każda z osób stojących przed choinką?

ZAKOŃCZENIE

Można zakończyć tak:

To wydarzenie na długo pozostanie mi w pamięci. To był naprawdę piękny/niezwykły dzień. Nie zapomnę tego dnia, na pewno. Jeszcze dziś pamiętam..., Radość, którą przeżyłem, była..., Nie pamiętam, czy coś wywarło na mnie takie wrażenie, jak... Trudno mi to wspominać, ale... Nie wiem, czy zdołam pojąć, że to, co przeżyłem... Nic w życiu dotąd nie sprawiło mi tyle radości (smutku, bólu), co... Pozostał tylko smutek (żal), że... Z tego wydarzenia wyniosłem naukę, że... I tak skończyła się moja przygoda.Dla jednych być może niewiarygodna, innych szokująca, dla mnie najprawdziwsza z prawdziwych. I chociaż cała ta historia miała pomyślny koniec, postanowiłem jednak już nigdy nie podejmować takiego ryzyka. Zakończenie tej historii było raczej banalne i nie sądzę, by warto o nim pamiętać.

Schemat fabularny Kopciuszka

MONOMIT J.CAMPBELLA

Opowiedz o swojej Wigilii * tegorocznej, * za lat 15, * sprzed 5 lat.

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ!

JOLANTA ŻUKOWSKA

Wiele pomysłów na lekcje znaleźć można na stronie 622 pomysły na lekcje języka polskiego