W pustyni i w... - Losy Kalego - rzecz o tolerancji i równości

Temat lekcji: Losy Kalego - rzecz o tolerancji i równości

Henryk Sienkiewicz "W pustyni i w puszczy"

Henryk Sienkiewicz opisał ziemie należące do rdzennych mieszkańców Afryki jako zbiór rozsianych po sawannie wiosek, często będących zarazem małymi państewkami.Jednym z nich był kraj Wa-himów, którego królem po śmierci Fumby został Kali. Wa-himowie od zawsze prowadzili wojnę z Samburami, plemieniem, które zajmowało przeciwległy brzeg Bassa Narok, czyli Jeziora Rudolfa.

KIM JEST / SKĄD POCHODZI / JEGO RODZINA

Był synem króla Fumby z plemienia Wa-hima. Zamieszkiwało ono wybrzeża Bassa-Narok. Kali pamiętał, w jaki sposób dostał się do niewoli, ale nie potrafił określić, gdzie leży jego kraj. Stasia od razu uznał za swego pana, ponieważ chłopiec ocalił mu życie. Znacznie lepiej niż Staś znał afrykańską przyrodę, więc służył mu radą i pomocą. Umiał chodzić po drzewach i wspinać się na skały, potrafił też radzić sobie w trudnych afrykańskich warunkach. „Nie mówił wcale po arabsku, a źle językiem ki-swahili, którym można się rozmówić prawie w całej Afryce”. Wierzył w dobre i złe duchy – Mzimu, składał im ofiary z mięsa.

WYGLĄD

Ciemnoskóry, krępy, mocno zbudowany, szybki i zwinny. „Był krępy i mocno zbudowany (...)ramiona miał silne, a stopy w porównaniu ze stopami Mei stosunkowo małe”, dzięki czemu cechował się siłą i zwinnością. *krępy - niski i mocno zbudowany

OKOLICZNOŚCI SPOTKANIA ZE STASIEM I NEL

Złapany do niewoli przez derwiszów. Przechodził z rąk do rąk, aż wreszcie trafił na służbę do poganiacza wielbłądów, Sudańczyka Gebrha. Arab znęcał się na nim za swoje niepowodzenia, dlatego młodzieniec „zbliżał się do srogiego pana zawsze z drżeniem i trwogą”. Jego pokora nie robiła na mężczyźnie wrażenia i bił go korbaczem nawet bez powodu. Na noc zakuwał jego nogi w deskę z otworami. Nie zawahał się nawet przed rzuceniem go na pożarcie dla lwa. Po śmierci Gebrha Kali nazywa chłopca "bwana kubwą" (wielkim panem) i towarzyszy dzieciom w drodze przez Afrykę.

Jak jest traktowany przez Gebrha przez Stasia i Nel

Dzieci opiekowały się nim, traktowały go jako towarzysza podróż.

Arab znęcał się nad nim - bił go bez powodu, traktował okrutnie.

Zasady, którymi kieruje się Kali na początku czego nauczył go Staś

- ochrzcił Kalego i wpoił mu podstawowe zasady dobrego chrześcijanina, np. wskazał, że jeńców należy traktować z szacunkiem. s. 237

- podwójny system oceny uczynków, w zależności od tego, kto ich dokonuje:„Jak ktoś Kalemu zabrać krowy, to zły uczynek. Dobry, to, jak Kali zabrać komu krowy”!

Cechy i przykłady z tekstu

pracowity - zajmował się gospodarstwem, zdobywał pożywienie, budował ogrodzenia z kolczastych gałęzi (zeriba), leniwy - mówił o sobie: – Kali jest mężczyzną, więc Kali lubi próżnować, gdyż pracować powinny tylko kobiety, przesądny - wierzył, że każda zła sytuacja jest spowodowana tym, że „złe Mzimu” się zdenerwowało. lojalny - wierny, oddany i posłuszny Stasiowi, wierzył we wszystkie jego słowa, odważny - wyruszył na poszukiwanie psa Saby, który w pogoni za bawołem oddalił się od obozu, sympatyczny, życzliwy, opiekuńczy i troskliwy- pomagał dzieciom, zbierał jedzenie .

STEREOTYP

TOLERANCJA

W jaki sposób autor przedstawia mieszkanki i mieszkańców Afryki w swojej powieści?Jakie cechy im przypisuje? Czym różnią się Kali, Mea, Mahdi czy inni mieszkańcy Afryki od Stasia, Nel i innych Europejczyków?

Materiał pomocniczy

Podejście Sienkiewicza do miejsca akcji i bohaterów powieści jest dość typowe jak na moment w dziejach, w którym tworzył. Z jednej strony, nie wpływa ono na tempo akcji i nie odbiera wartości literackiej, z drugiej jednak niesie poważne konsekwencje związane ze sposobem, w jaki przedstawiany jest i utrwalany wizerunek Afryki oraz jej mieszkańców i mieszkanek. Stereotypy na temat Afryki, Afrykanów i Afrykanek, jakimi obarczony jest tekst powieści, są krzywdzące, niesprawiedliwe i nieprawdziwe.

Jak mówić o Afryce?