temat i końcówka

29.10.2020.czwartek

#0120

Czym są oboczności i tematy oboczne? (str.8)

Czy końcówka może być zerowa? (str.5)

Czym jest temat i końcówka wyrazu? (str. 3)

Temat: Z jakich części składają się wyrazy odmienne?

kto? co? książkakomu? czemu? książce

Jak zmieniają się rzeczownki w poszczególnych przypadkach?

Gramatyka jest prosta

Ulubionym kwiatem mojej siostry jest róża. Nigdy nie widziałam tak wielkiej róży.Mogę przyglądać się tej róży bez końca.Widzę czerwoną różę.Najbardziej lubię pączki w różą. Zapomniałam o róży, którą wstawiłam do wazonu. Piękna różo, masz dużo kolców!

Przyjrzyj się poniższym zdaniom? Jakie widzisz różnice w słowie róża?

końcówka

temat

końcówka - część wyrazu, która zmienia się w trakcie jego odmiany.

W każdym wyrazie, który się odmienia, występuje temat i końcówka

temat - stała część wyrazu. Powtarza się podczas odmiany.

końcówka

temat

Temat i końcówkę możemy również oddzielić w czasownikach

Jak odzielać temat od końcówki?

Jeśli rzeczownik w mianowniku liczby pojedynczej kończy się na samogłoskę, to jest ona końcówką wyrazu.światł - okrzesł - omam - apółk - a

Jeśli rzeczownik w mianowniku liczby pojedynczej kończy się na spółgłoskę, to cały wyraz jest tematem. kwiat - Ø (ten znak to zero fleksyjne. Zaznaczamy nim brak końcówki w wyrazie)brat- Ølód- Ømiód - Ø

Co zrobić z literą i ?

- jeśli po i stoi samogłoska, to i jest częścią tematucioci - aKasi - a

- kiedy i stoi na końcu wyrazu, jest końcówką wyrazucioc - iKas - i

szaf - aszafi - e

półk - apółc - e

Przyjrzyj się parom wyrazów. Jak zmienił się temat?

lód - Ølod - u

tematy oboczne: stół-, stoł-, stol-oboczności:ó:o, ł:l

Tematy oboczne i oboczność

Podczas odmiany wyrazów w temacie mogą zachodzić oboczności, czyli wymina jednych głosek na inne. Tematy, w których zachądzą takie zmiany, to tematy oboczne.

Przykłady oboczności

oboczność g:dz

oboczność m:mi

oboczność t:ci

oboczność ą:ę

nog|a - nodz|e

mam|a - mami|e

brat|Ø - braci - e

dąb|Ø - dęb|u

sen|Ø - sn|utematy oboczne: sen-, sn-oboczność: e:Øbudynek|Ø - budynk|utematy oboczne: budynek-, budynk-oboczności: e:Ø

Ważne!

Oboczność może polegać również na zaniku samogłoski, a więc jej wymianie na Ø

Do zobaczenia na następnych zajęciach

wyk. Dorota Babiej

Dziękuję