Norwid

Cyprian Kamil Norwid

Wybrane utwory

Opracowanie

Radosława Górska

Spis treści

Człowiek i dzieło

Przeszłość, przyszłość, wieczność

Antropologia Norwida

Poeta wobec świata

Sztuka i artysta

Miłość

Świat salonu

Piekielna przestrzeń miasta

Człowiek i dzieło

Biografia poety

Polskie radio - Cyprian Kamil Norwid czwarty wieszcz narodowy

Norwid i ostatni romantycy

Polskie radio - Norwid jak gra komputerowa

"Myśli" - słuchowisko czyta Henryk Machalica

Przeszłość,przyszłość, wieczność

Przeszłość

Bema pamięci żałobny - rapsod

Do obywatela Johna Browna

Rozebrana

Przeszłość

Struktura wypowiedzi

1 Nie Bóg stworzył p r z e s z ł o ś ć i śmierć, i cierpienia, Lecz ów, co prawa rwie, Więc nieznośne mu - dnie; Więc, czując złe, chciał odepchnąć s p o m n i e n i a! 2 Acz nie byłże jak dziecko, co wozem leci, Powiadając: "O! dąb Ucieka!... w lasu głąb..." - Gdy dąb stoi, wóz z sobą unosi dzieci. 3 P r z e s z ł o ś ć - jest to dziś tylko cokolwiek daléj: Za kołami to wieś Nie - jakieś tam... c ó ś, g d z i e ś, G d z i e n i g d y l u d z i e n i e b y w a l i !...

Dyskutant 1

Szatan

Polemika z poprzednikiem

nie znosił rajskiej teraźniejszości

Teza

stworzył przeszłość, aby móc odepchnąć wspomnienia, zapomnieć o złu, jakie wyrządził

Uzasadnienie

Dyskutant 2

Szatan nie byłby tak naiwny jak dziecko, żeby wierzyć, że przeszłość znika, gdy jej nie widać.

Polemika z poprzednikiem

Teza

Omówienie

Dyskutant 3

Podsumowuje dyskusję, wyciąga wniosek. Definiuje tutyłową przeszłość. Jest ona czymś bliskim i swojskim. Jest tylko wcześniejszym fragmentem chwili, w której żyjemy. Stanowi część wieczności razem z przyszłością.

Definicja

Polemika z poprzednikami i jednocześnie doprecyzowanie definicji

Bema pamięci żałobny - rapsod

Generał Jóżef Bem

Trzy czasy: rok pogrzebu 1850, czasy średniowiecza i przyszłość splatają się w wierszu, tworząc wieczność:

Geneza rapsodu

Tekst wiersza

Czas w utworze

Pomysł i treści zaczerpnęłąm z artykułu Agaty Kucharskiej-Babuli LITERACKO-MUZYCZNY OBRAZ CEREMONII POGRZEBOWEJ W WIERSZU CYPRIANA KAMILA NORWIDA BEMA PAMIĘCI ŻAŁOBNY-RAPSOD, SONACIE B-MOLL OP. 35 FRYDERYKA CHOPINA, PIEŚNI CZESŁAWA NIEMENA I IMPROWIZACJACH JAZZOWYCH

Muzyczność tekstu

Informacje

Zadanie 1

Zadanie 2

Sonata funebre Fryderyka Chopina

Czesław Niemen - Bema pamięci żałobny rapsod

Artur Dutkiewicz Trio "Bema Pamięci Rapsod"

Do obywatela Johna Brown

DO OBYWATELA JOHNA BROWN (Z listu pisanego do Ameryki w 1859, listopad) Przez Oceanu ruchome płaszczyzny Pieśń Ci, jak mewę, posyłam, o! Janie... Ta lecieć długo będzie do ojczyzny Wolnych - bo wątpi już: czy ją zastanie?... - Czy też, jak promień Twej zacnej siwizny, Biała - na puste zleci rusztowanie : By kata Twego syn rączką dziecinną Kamienie ciskał na mewę gościnną! * Więc, niźli szyję Twoją obnażoną Spróbują sznury, jak jest nieugiętą; Więc, niźli ziemi szukać poczniesz piętą, By precz odkopnąć planetę spodloną - A ziemia spod stóp Twych, jak płaz zlękniony, Pierzchnie - więc, niźli rzekną: "Powieszony..." - Rzekną i pojrzą po sobie, czy kłamią? - -

John Brown

Więc, nim kapelusz na twarz Ci załamią, By Ameryka, odpoznawszy syna, Nie zakrzyknęła na gwiazd swych dwanaście: "Korony mojej sztuczne ognie zgaście, Noc idzie - czarna noc z twarzą Murzyna!" * Więc, nim Kościuszki cień i Waszyngtona Zadrży - p o c z ą t e k p i e ś n i przyjm, o! Janie... Bo p i e ś ń n i m d o j r z y, c z ł o w i e k n i e r a z s k o n a, A n i ź l i s k o n a p i e ś ń, n a r ó d p i e r w w s t a n i e.

Rozebrana

VI To ja gdy słyszę, mam zdanie odmienne O Rozebranéj: Wszakże nieskryte jest, a tak promienne Łono Dyjany! VII Akteon blednie blaskiem uderzony, Nie cofa psiarni trąb hałas; Hyperbolejski las drży przerażony, Jak wiotki trzęsąc się szałas... VIII Gdy ona przecie bez zbroi - bez togi - Pełna powagi i krasy, Pamiętna tylko, że po wsze czasy Tak - karzą Bogi!

ROZEBRANA BALLADA I Ani jej widzieć wieczorem, ni z rana, B o r o z e b r a n a... * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * Więc śpi zapewne! - niech raz rzekną szczerze Służebne panny, Lub że, gdy wstawa i nim się ubierze, Używa wanny. II Tymczasem s z w a c z e k t r z y stoi z pudłami I s z e w c ó w s p o r o, C o, n i c n i e w i d z ą c, swymi d o m y s ł a m i Miary Jej biorą.

III Tymczasem dzieci o rannej godzinie G d z i e ś do szkół idą; Oracz wywleka pług, i Wisła płynie, I Warta z Nidą. IV Błogi jest p e j z a ż, błogą woń poranna, Gdy wstają zorze - Ale cóż, kiedy ona, rozebrana, Wyjrzeć nie może! V Świat na to rzecze: "Niech się ubierze N a t r z y s p o s o b y: Z a c h o d n i o-w s c h o d n i o -p s t r e weźmie odzieże Lub wór żałoby!..."

Antropologia Norwida

Warsztaty dla maturzystów

Uzupełnij notatki graficzne, interpretując omówione wiersze.

Pielgrzym

Sfinks

Fatum

Czułość

Do zeszłej

Dokonaj analizy i interpretacji wiersza Krzyż i dziecko

Poeta wobec świata

Wykład profesora Krzysztofa Trybusia - Norwid - poeta i świat

Moja piosnka I

Moja piosnka II

Klaskaniem mając obrzękłe prawice

Moja piosnka I

Tekst wiersza

Recytacja Bożena Adamek

Zadania do analizy utworu

Moja piosnka II

Tekst wiersza

Recytacja: Bożena Adamek

Śpiew: Stan Borys

Śpiew: Czesław Niemen

Zapis nutowy muz. Józef Świder

Zadania do analizy utworu

Klaskaniem mając obrzękłe prawice...

Tekst wiersza

Wiersz w interpretacji Stana Borysa

Poetycki autoportret Norwida

Konteksty

Poetycki autoportret Norwida

Tradycja

Narodziny

nie wziąłemListka jednego, ni ząbeczka w liściu

nieczekane powicie i narodziny

Palec Boży [...] żyć mi rozkazał

Nie wziąłem od was nic, o! wielkoludy,

Pisanie

Wędrówka

życie w żywota pustyni

Piszę - ot! czasem - piszę n a B a b i l o n do J e r u z a l e m!

samotny wszedłem i sam błądzę dalej.

piszę pamiętnik artysty, Ogryzmolony i w sobie pochylon - Obłędny!... ależ - wielce rzeczywisty!

Czemu? dlaczego? w przesytu -Niedzielę Przyszedłem witać i żegnać tak wiele?... Nic nie uniósłszy na secu próćz szaty - Pytać was - nie chcę i nie raczę: katy!...

Syn minie pismo, lecz ty spomnisz,wnuku,[...] Ale on spomni mnie ... bo mnie już nie będzie

Sztuka i artysta

Coś ty Atenom zrobił, Sokratesie...

Czarne kwiaty (fragmenty)

Promethidion (fragment)

Fortepian Szopena

Coś ty Atenom zrobił, Sokratesie...

Tekst utworu

Recytacja

Omówienie

Analiza

Czarne kwiaty (fragment: Mickiewicz)

Audiobook

Tekst

Zadanie

Czarne kwiaty (fragment: Chopin)

Audiobook

Tekst

Zadanie

Promethidion (fragmenty)

Podcast Radia Eska - omówienie utworu

Wstęp

Do czytelnika

Bogumił

Epilog

Fortepian Szopena

Muzeum Fryderyka Szopena

Fryderyk Szopen

Recytacja utworu

Tekst poematu

Omówienie cz. II

Omówienie cz. I

mitologicznyczny

mitologicznyczny

biblijnyny

historycznoliteracki

historycznoliteracki

historycznoliteracki

historycznoliteracki

historyczny

historyczny

historyczny

biograficzny

biograficzny

biograficzny

Orfeja liry

taki Mistrz!

wiecznego Pigmaliona

Polska - przemienionych kołodziejów!

starożytna Cnota

Opis ostatnich chwil Szopena i charakterystyka jego muzyki

Opis ostatnich chwil Szopena i charakterystyka jego muzyki

Opis ostatnich chwil Szopena i charakterystyka jego muzyki

Opis ostatnich chwil Szopena i charakterystyka jego muzyki

Opis ostatnich chwil Szopena i charakterystyka jego muzyki

Opis ostatnich chwil Szopena i charakterystyka jego muzyki

Istota dzieła sztuki

Zniszczenie fortepianu

Zniszczenie fortepianu

Zniszczenie fortepianu

Brak

Doskonałości Peryklejskiej

Nie stargam Cię ja - nie! - Ja, u-wydatnię!...

Warszawa

"Ideał - sięgnął bruku" - -

Emanuel już mieszka Na Taborze!

kłócą się klawisze

Doskonałe wypełnienie

Twój fortepian

Miłość

W Weronie

Trzy strofki

Jak

Cyprian Kamil Norwid Nad grobem Julii Capuletti w Weronie Nad Kapuletich i Montekich domem, Spłukane deszczem, poruszone gromem, Łagodne oko błękitu Patrzy na gruzy nieprzyjaznych grodów, Na wywrócone bramy do ogrodów, I gwiazdę zrzuca ze szczytu. Cyprysy mówią, że to dla Juliety, I dla Romea łza ta znad planety Spada i w groby przecieka; A ludzie mówią, i mówią uczenie, Że to nie łzy są, ale że kamienie, I że nikt na nie nie czeka! Przypisy [1] Julia Capuletti — bohaterka sztuki Romeo i Julia Williama Shakespeare'a. [przypis edytorski] [2] Nad Kapuletich i Montekich domem — w XIX w. w Rzymie pokazywano turystom ruiny rzekomych domów obydwu rodów pojawiających się w dramacie Romeo i Julia. [przypis edytorski] [3] łagodne oko błękitu — księżyc. [przypis edytorski] [4] kamienie — tj. meteoryty. [przypis edytorski]

W Weronie

Cyprian Kamil Norwid Nad grobem Julii Capuletti w Weronie Nad Kapuletich i Montekich domem, Spłukane deszczem, poruszone gromem, Łagodne oko błękitu Patrzy na gruzy nieprzyjaznych grodów, Na wywrócone bramy do ogrodów, I gwiazdę zrzuca ze szczytu. Cyprysy mówią, że to dla Juliety, I dla Romea łza ta znad planety Spada i w groby przecieka; A ludzie mówią, i mówią uczenie, Że to nie łzy są, ale że kamienie, I że nikt na nie nie czeka!

Łagodne oko błękitu

Cyprysy

Łza znad planety

Groby przecieka

Dla Julietty, dla Romea

Ludzie

Kto mówi?

Co to jest?

Czemu służy ?

Komu jest potrzebne?

spadająca gwiazda

Kamienie

Nikt na nie nie czeka

wywrócone bramy do ogrodów

grób Julii Capuletti

gruzy nieprzyjaznych grodów

Trzy strofki

TRZY STROFKI Nie bluźń, żem zranił Cię lub jeszcze ranię, Bom Ci ustąpił na mil sześć tysięcy; I pochowałem łzy me, w Oceanie, Na pereł więcéj...! I nie myśl, jak Cię nauczyli w świecie Świątecznych-uczuć świąteczni-czciciele,* I nie mów, ziemskie iż są marne cele Lecz żyj raz przecie...! I myśl gdy nawet o mnie mówić zaczną Że grób to tylko, co umarłe, chowa; A mów... że gwiazda ma była rozpaczną, I bywaj zdrowa... 1854

Cyprian Norwid i Maria Kalergis

Tytuł utworu

Analiza wiersza

Posłuchaj i podziel się swoją opinią

Jak

Cyprian Kamil Norwid Jak Jak gdy kto ciśnie w oczy człowiekowi Garścią fiołków i nic mu nie powie... Jak gdy akacją z wolna zakołysze, By woń, podobna jutrzennemu ranu, Z kwiaty białymi na białe klawisze Otworzonego padła fortepianu... Jak gdy osobie stojącej na ganku Daleki księżyc wplata się we włosy, Na pałającym układając wianku Czoło - lub w srebrne ubiera je kłosy... Jak z nią rozmowa, gdy nic nie znacząca, Bywa podobną do jaskółek lotu, Który ma cel swój, acz o wszystko trąca, Przyjście letniego prorokując grzmotu, Nim błyskawica uprzedziła tętno - Tak... lecz nie rzeknę nic - bo mi jest smętno.

Czy można zbudować wiersz na milczemiu?

Milczenie [...] a mówiąc w zastosowaniu praktycznym: p r z e m i l c z a n i e , jest niezawodnie częścią mowy. [...] Będąc żywotną częścią mowy, daje się naprzód w każdym zdaniu wyczytać, a potem jest logicznym następnego zdania powodem i wątkiem. C. Norwid, Milczenie

Wiersz Jak... jest znakomitym przykładem zastosowania teorii przemilczeń w liryce.

Wszystko najistotniejsze, co poeta ma do przekazania, zostało poza wierszem, w przemilczeniach i niedopowiedzeniach, w których rozgrywają się sceny decydujące o konflikcie sygnalizowanym zaledwie kilkoma nierozwiniętymi obrazami. Utwór jest jakby tylko szkicem scenograficznym do pełnospektaklowego dramatu miłosnego. Całość dokonuje się w domyślnej wyobraźni czytelnika, wymaga jego współtwórczego udziału. Mieczysława Buczkówna, Jak... [w:]Cypriana Norwida kształt prawdy i miłości.

Świat salonu

Marionetki

Nerwy

Ostatni despotyzm i Garden party

Marionetki

Tekst utworu

Analiza wiersza

Muzyczna interpretacja Czesława Miłosza

De Press Norwid - Gromy i pyłki

Analiza porównawcza Marionetki i O żywocie ludzkim - ćwiczenie WSiP

Nerwy

Tekst utworu

Interpretacja Macieja Jackowskiego

Wyjaśnienie zasad pracy z utworem

Drama

Drama

Wyobraźmy sobie teraz, że jedna ze stacji telewizyjnych ogłosiła konkurs otwarty z okazji dwusetnej rocznicy urodzin Cypriana Norwida. Uczestnicy mają na podstawie wybranego wiersza z cyklu "Vade-mecum" ułożyć scenariusz siedmiominutowego filmu odsłaniającego tajniki wyobraźni poety. Wasz wybór padł na "Nerwy".

W zespole musi się znaleźć reżyser, scenograf, charakteryzator, scenarzysta i aktor. Może być również muzyk, operator kamery, operator światła. (Jeśli tych ostatnich nie ma, ich zadania reżyser zleca innym.)

Drama

Wyobraźmy sobie teraz, że jedna ze stacji telewizyjnych ogłosiła konkurs otwarty z okazji dwusetnej rocznicy urodzin Cypriana Norwida. Uczestnicy mają na podstawie wybranego wiersza z cyklu "Vade-mecum" ułożyć scenariusz siedmiominutowego filmu odsłaniającego tajniki wyobraźni poety. Wasz wybór padł na "Nerwy".

W zespole musi się znaleźć reżyser, scenograf, charakteryzator, scenarzysta i aktor. Może być również muzyk, operator kamery, operator światła. (Jeśli tych ostatnich nie ma, ich zadania reżyser zleca innym.)

Zdarzenia ze strofy pierwszej i drugiej:

Pracuje cały zespół, dyskutuje i szuka najcielkawszej wizji. Specjalista w danej dziedzinie decyduje po uprzedniej dyskusji.

Wyodrębnijcie zdarzenia.

Ustalcie, gdzie jest miejsce, "gdzie mrą z głodu." Kamienica? Oficyna? Przybudówka? Które to jest piętro, a może suterena, poddasze? Jak rozumieć można "trumienne wnętrze izb"? Jak zmienić to na obraz? Jaką role w tym obrazie powinno odgrywać światło? Czy wprowadzicie jakieś dźwięki? Muzykę? Jaką? Jak będzie pracowała kamera? Jak pokazać tych, co "mrą z głodu"? Jak wyglądają? Co robią? Zwróćcie uwagę, że w wierszu mówi się o nich bezosobowo. Wyciągnijcie z tego faktu wnioski do swojego filmu. Jakie elemety powinna uchwycić kamera? Jakie plany filmowe zastosować, aby dotrzeć do wyobraźni widza?

Scenograf i operator światła powini naszkicować projekt przestrzeni. Charakteryzator ma naszkicować stroje, ustalić ważne elementy makijażu. Muzyk - wybrać muzykę, opretor kamery - zaplanować ruchy kamery i plany filmowe.

Aktor i reżyser: Rozważcie wypadek boohatera.

Ustalcie, dokąd i jak długo wchodzi aktor. W którym momencie podwinęła mu się noga? Co zrobił? Czy belkę chwycił jedną ręką czy dwiema? Bardzo wnikliwie przemyślcie symbolikę krzyża. Jak ją pokazać? Czy aktor ma się skaleczyć gwoździem, czy ma tego uniknąć? Czy zawisłszy na spróchniałej belce ma być twarzą do sciany czy do widza? Czy belka się złamie? Jak aktor wydostanie się z pułapki? Weźcie pod uwagę, że "Musiał to być cud - cud to był". Na czym zdaniem bohatera ten cud polegał? Jak go rozumie? Do czego go zobowiązuje uniesienie życia?

Wskazówka interpretacyjna: Był w miejscu, gdzie za jego czasów umierają ludzie odrzuceni przez swiat, jak Chrystus umierał, odrzucony na Golgocie. Dotknął belki, do której przybito ręce Boga.

Przedstawcie swoje ustalenia pozostałym członkom grupy. Współnie zastanówcie się, jak wzbogacić obraz innymi środkami. Zwróćcie uwagę na elementy, które tworzą obraz współczesnej Golgoty, miejsca, gdzie umiera Chrystus. Postarajcie się to wygrać.

Zdarzenia ze strofy trzeciej:

Teraz musicie znaleźć sposób przekazu odczuć, myśli, stanu psychicznego bohatera w trzeciej strofie.

Zacznijcie od realistycznych zdarzeń. Bohater opuścił kamienicę nędzarzy. Gdzie się znalazł? Jak wygląda teraz jego otoczenie? Dlaczego otaczający go tłum ludzi nazywa w myślach targiem bydlecym? O czym myśli? Co to znaczy, że uniósł pół serca? Co z drugą połową? Jak jego stan psychiczny można ukazać w filmie? Zastanówcie się, czy można wykorzystać tu kolor przeciwstawiony biało-czarnemu obrazowi? Zaplanujcie działania aktora? Co robi po opuszczeniu kamienicy?

Zdarzenia ze strofy czwartej i piątej:

Teraz niech każdy z Was nagra swoje głośne czytanie wiersza. Postarajcie się tym czytaniem wykazać, że rozumiecie utwór.

Odsłuchajcie wszystkie nagrania, zwracając szczególną uwagę na sposób zinterpretowania wersu 16: Cóż? powiem jej... Policzcie, ilu z Was zignorowało interpunkcję Norwida i przeniosło znak zapytania na koniec wersu, a ilu - przeczytało wers zgodnie z interpunkcją Norwida, podnosząc intonację przy wyrazie cóż? , a następujące po nim zdanie powiem jej przeczytało jak zdanie oznajmujące.

Zastanówcie się, dlaczego to jest ważne. Wyobraźcie sobie sytuację: A. Bohaterr zastanawia się: Cóż powiem jej...? Nad czym myśli? Jakie treści może planować? Czy Baronowej warto mówić o takich rzeczach? Czy przyniesie to jakiś skutek? Jaką decyzję podejmie boohater? B. Bohater zastanawia się: (No) coż? powiem jej... Nad czym teraz myśli? Jaką decyzję podjął? Dlaczego? Czego dowiadujemy się o bohaterze?

Teraz musicie zdecydować, jaką decyzję podejmie Wasz bohater

Od tego momentu pracujecie zgodnie z przyjętą decyzją: A - Bohater zdecydował, że pójdzie do Baronowej, ale jej nie opowie o odkrytej Golgocie. Obraz z drugiej części czwartej strofy trzeba pokazać jako proces wyobrażania sobie reakcji salonu na taką opowieść. Akcja toczy się wyłacznie w myślach bohatera. Tutaj jest miejsce na ocenę arystokracji, na przypomnienie, jak reagują na prawdziwe doniesienia, jak od razu znajdują łatwą odpowiedź - "Socjalizm". Bohater powinien wyjaśnić swoje poglądy oparte na chcrześcijańskiej solidarności z cierpiącymi. Strofa piąta - powrót do rzeczywistości. Rejestrujecie zachowanie bohatera i jego ocenę siebie. Ważnym elementem Waszej pracy powinno być naprowadzenie widza na interpretację tytułu? Możecie do tego celu wykorzystać monolog wewnętrzny postaci albo dobrać odpowiednią muzykę. B. - Bohater zdecydował, że pójdzie do Baronowej i jej powie o umierających z głodu. Wówczas przedstawiacie scenę, w której mówi i w której salon reaguje na jego narrację. Postarajcie się mocno zaakcentować słowa , które Norwid napisał rozstrzelonym drukiem. Jak bywalcy salonu zareagują na realizm, czyli opowieść przyziemną, dotyczącą nędzarzy, z którymi nie mają nic wspólnego? Socjalizm - to gotowa demagogiczna odpowiedź, przywołanie utopii, która w imię szczęścia i sprawiedliwości chce burzyć łąd świata. Czy o to chodzi bohaterowi? Jak on sam rozumie swoją misję? Może tu także paść wyjaśnienie tytułu wiersza. Któryś rozmówca może zasugerować, że to tylko "nerwy" sprawiają, że bohater jest tak wrażliwy. Zastanówcie się, czy bohater odniesie sukces? Czy zdoła kogokolwiek przekonać? Jak będzie zachowywał się przez resztę wieczoru? Co będzie myślał. Jak oceni swoje postępowanie?

Podzielcie się efektami swojej pracy z innymi grupami. Porozmawiajcie o tym, jak czuliście się podczas realizacji zadania. Jak odbieracie teraz wiersz Norwida? Co zajęcia pozwoliły Wam zrozumieć?

Ostatni despotyzm i Garden party

Ostatni despotyzm - tekst

Garden party Stanisława Barańczaka

Piekielna przestrzeń miasta

Larwa

Opracowanie na podstawie płyty multimedialnej "Romantyzm" Wydawnictwa STENTOR

Syberie

Cyprian Kamil Norwid Larwa z tomu Vade-mecum Na śliskim bruku w Londynie, W mgle, podksiężycowej, białéj, Niejedna postać cię minie, Lecz ty ją wspomnisz, struchlały. Czoło ma w cierniu? czy w brudzie? — Rozeznać tego nie można; Poszepty z Niebem o cudzie W wargach… czy? piana bezbożna!… Rzekłbyś, że to Biblii księga Zataczająca się w błocie, Po którą nikt już nie sięga, Iż nie czas myśleć o cnocie!… R o z p a c z i p i e n i ą d z — dwa słowa — Łyskają bielmem jej źrenic. Skąd idzie?… sobie to chowa. Gdzie idzie?… zapewne, gdzie n i c! Takiej-to podobna jędzy Ludzkość, co płacze dziś i drwi; — Jak historia?… wie tylko: „k r w i!…” Jak społeczność?… tylko: „p i e n i ę d z y !…”

Przeczytaj wiersz, zanim wykonasz ćwiczenia.

1. Zbadaj budowę wiersza: policz strofy, liczbę sylab w wersach, określ układ i rodzaj rymów.
2. Zaobserwuj odstępstwa od regularnej budowy. W którym miejscu występują? Na czym polegają? Czemu służą?
3. Jakie wrażenie daje wydłużenie ostatniego wersu o jedną sylabę? Podaj 2 określenia.
4. W ostatniej strofie poeta zmienił układ rymów na okalający. Co dzięki temu uzyskał?
5. Rymy męskie brzmia ostro, sprawiaja wrażenie dysharmonii i zgrzytu. W którym miejscu Norwid wykorzystał tę właściwość i dlaczego?
6. Szczegółnie ważne słowa Norwid pisze rozstrzelonym drukiem. Wybierz je z wiersza. Co chartakteryzują?
7. Zbuduj notatkę graficzną. Umieść na okręgu słowa, które pojawiły się w odpowiedziach na poszczególne pytania.

Cyprian Kamil Norwid Larwa z tomu Vade-mecum Na śliskim bruku w Londynie, W mgle, podksiężycowej, białéj, Niejedna postać cię minie, Lecz ty ją wspomnisz, struchlały. Czoło ma w cierniu? czy w brudzie? — Rozeznać tego nie można; Poszepty z Niebem o cudzie W wargach… czy? piana bezbożna!… Rzekłbyś, że to Biblii księga Zataczająca się w błocie, Po którą nikt już nie sięga, Iż nie czas myśleć o cnocie!… R o z p a c z i p i e n i ą d z — dwa słowa — Łyskają bielmem jej źrenic. Skąd idzie?… sobie to chowa. Gdzie idzie?… zapewne, gdzie n i c! Takiej-to podobna jędzy Ludzkość, co płacze dziś i drwi; — Jak historia?… wie tylko: „k r w i!…” Jak społeczność?… tylko: „p i e n i ę d z y !…”

Przeczytaj wiersz ponownie, zanim wykonasz następne ćwiczenia.

W ostatniej strofie utworu następuje demaskacja postaci, o której mowa w liryku. Aby ją odnaleźć, przeczytaj uważnie wyjaśnienie tytułu utworu i w piątej strofie znajdź wyraz, który określa bohatera wiersza.

Przyjrzyj się uważnie wyrazom w kręgu. Jak Norwid przedstawia stan moralny, w jakim znalazła się ludzkość? Jakie są jej pragnienia? Dokąd podąża?

Zapoznaj się z objaśnieniem tytułu tomiki, w którym zamieszczono wiersz. Znajdź w tekście objaśnienia słowa zapraszające do wędrówki. Wpisz je w środkowy krąg swojej notatki.

nadmiar

R o z p a c z

dysharmonia

zamknięcie

uwięzienie

PIEKŁO

p i e n i ą d z

ściśnięcie

zakłócenie

k r w i

zgrzyt

n i c

zachłanność

Przyjrzyj się słowom, które znalazły się w kręgu. Co zdaniem Norwida tworzy współczesne mu Piekło?

Cyprian Kamil Norwid Larwa z tomu Vade-mecum Na śliskim bruku w Londynie, W mgle, podksiężycowej, białéj, Niejedna postać cię minie, Lecz ty ją wspomnisz, struchlały. Czoło ma w cierniu? czy w brudzie? — Rozeznać tego nie można; Poszepty z Niebem o cudzie W wargach… czy? piana bezbożna!… Rzekłbyś, że to Biblii księga Zataczająca się w błocie, Po którą nikt już nie sięga, Iż nie czas myśleć o cnocie!… R o z p a c z i p i e n i ą d z — dwa słowa — Łyskają bielmem jej źrenic. Skąd idzie?… sobie to chowa. Gdzie idzie?… zapewne, gdzie n i c! Takiej-to podobna jędzy Ludzkość, co płacze dziś i drwi; — Jak historia?… wie tylko: „k r w i!…” Jak społeczność?… tylko: „p i e n i ę d z y !…”

Czy Twoim zdaniem refleksja Norwida nadal jest aktualna?

Które z podanych sformułowań najlepiej podsumowuje treść wiersza?

interpretacja historyczna: Norwid przedstawia cywilizacjję europejską drugiej połowy XIX wieku. interpretacja moralistyczna: Norwid wskazuje, że bezwzględne dążenie do zaspokojenia materialnych namiętności zawsze powoduje nicość moralną człowieka. interpretacja ideologiczna: Wiersz jest krytyką systemu kapitalistycznego prowadzącego do upodlenia człowieka. interpretacja psychologiczna: Norwid przedstawia, jak pogoń za pieniędzminiszczy ludzką osobowość. interpretacja religijna: Norwid pokazuje, że człowiek stworzony na obraz i podobieństwo Boga zaprzecza swojemu powołaniu i upodabnia się do istot piekielnych.

nadmiar

dysharmonia

zamknięcie

uwięzienie

R o z p a c z

PIEKŁO

p i e n i ą d z

ściśnięcie

zakłócenie

k r w i

zgrzyt

n i c

zachłanność

Syberie

Tekst utworu

De Press Norwid - Gromy i pyłki

Analiza wiersza

Zacznij od uważnego przeczytania utworu.

Cyprian Kamil Norwid SyberiePod-biegunowi! Na dziejów odłogu, Gdzie całe dnie Niebo się zdaje przypominać Bogu: „Zimno i mnie!...” – Wrócicież kiedy? I którzy? I jacy? Z śmiertelnych prób: W drugą Syberię – pieniędzy i pracy – Gdzie wolnym-grób! Lub pierw, czy? Obie takowe Syberie – Niewoli dwóch - Odepchnie nogą, jak stare liberie, Wielki-Pan…Duch! ************************************

Już tytuł zaskakuje. Syberie? Liczba mnoga? Tak. W wierszu mamy obraz dwóch Syberii.

Czego się o nich dowiadujemy? Czytaj dwie pierwsze strofy wers po wersie i nazywaj cechy krainy.

Podbiegunowa

zdominiowana przez pieniądz

Zapomniana przez Boga

na dziejów odłogu

żądna pracy

skuta lodem

Zmieniająca ludzi

zabijająca wolność

wyniszczająca

mordercza

Piekielna granica świata

Kraina niewoli

Syberia (pierwsza) jawi się jako kraina odległa, przeklęta i zapomniana, ale jednocześnie taka, której człowiek wolny wewnętrznie, silny jest w stanie się przeciwstawić, może ocalić swoje człowieczeństwo. A druga? Gdzie jest? Czy hart ducha może ocalić wolnego człowieka? Jak rozumiesz metaforę "śmiertelne próby"? Czym są w kontekście pierwszej, a czym w kontekście drugiej Syberii?

Strofa trzecia ma chrakter profetyczny (proroczy) . W obliczu przerażającej prawdy o świecie Norwid dopuszcza pytanie o radykalną przemianę świata, której dokonać może tylko Bóg. Wiersz jest wpisany w profetyczną ramę: w pierwszej strofie Niebo woła do Boga, a w trzeczej pojawia się przewidywanie Boskiej interwencji czy może raczej marzenieo niej?

Istotnym elementem utworu jest ostatni wers składający się z samych gwiazdek. Jak odczytujesz jego sens w kontakście całego utworu? Znak, że myśl nie została skończona? Oczekiwanie na odpowiedź, czy nastąpi interencja Boga? Zachęta dla czytelnika do głębszej refleksji? A może jeszcze inaczej?

Cyprian Kamil Norwid SyberiePod-biegunowi! Na dziejów odłogu, Gdzie całe dnie Niebo się zdaje przypominać Bogu: „Zimno i mnie!...” – Wrócicież kiedy? I którzy? I jacy? Z śmiertelnych prób: W drugą Syberię – pieniędzy i pracy – Gdzie wolnym-grób! Lub pierw, czy? Obie takowe Syberie – Niewoli dwóch - Odepchnie nogą, jak stare liberie, Wielki-Pan…Duch! ************************************

Wiersz ma klarowną budowę. Zbadaj ją, to znaczy policz liczbę sylab w wersach, ustal, jakie sylaby są akcentowane, w którym miejscu przypada średniówka. Przyjrzyj się rymom. Spróbuj odnaleźć związek budowy z treścią utworu.

Choć wiersz jest bardzo regularny, brzmi dosyć ostro. To wrażenie uzyskał Norwid skracając co drugi wers do czterech sylab, mimo, że średniówka w wersach jjedenastozgłoskowych przypada po piątej sylabie. Dodaktkowo wersy czterosylabowe mają rymy mędkie w pozycji akcentowanej. To nadaje mocnego wydźwięku.

.Aby dobrze zrozumieć utwór, trzeba przywołać konteksty: 1. Zsyłki na Sybir były doświadczeniem pokoleniowym co najmniej czterech pokoleń Polaków w XIX wieku. Nasilały się one szczególnie po powstaniach narodowych. Wielka Emigracja żyła tragicznymi doniesieniami z Syberii. Refleksja dotycząca losów zesłańców towarzyszyła emigrantom. Udowodnij tę tezę odwołując się do "Dziadów" Adama Mickiewicza. 2. Wykorzystaj kontekst biograficzny Cypriana Norwida, aby udowodnić, że znał on dobrze okrutne oblicze cywilizacji europejskiej w dobie rozwijającego się na Zachodzie kapitalizmu.

Zbierz wnioski i zaprezentuj swoją interpretację utworu Cypriana Norwida pt. "Syberie"

Podsumowanie

Czy dzisiaj Norwid jest nasz?

Cechy twórczości Norwida

Najsłynniejsze cytaty

Zabaw się

Źródła

https://culture.pl/pl/tworca/cyprian-norwid

https://www.polskieradio.pl/39/156/Artykul/2313794,Cyprian-Kamil-Norwid-czwarty-wieszcz-narodowy

https://www.youtube.com/watch?v=Pip0rhJ5pvg

http://norwid.koszykowa.pl/index.php

https://www.polskieradio.pl/8/2455/Artykul/964863,Norwid-jak-gra-komputerowa

https://www.youtube.com/watch?v=kIVlHhKNtsE

https://www.youtube.com/watch?v=ZucSQRRMUjI

http://hamlet.edu.pl/shi/biograf/?id=norwid

Magdalena Siwiec, Czarna przędza Norwida, pdf

Marek Adamiec, Klaskaniem mając obrzękłe prawice ... [w:] Cypriana Norwida kształt prawdy i miłości pod red. Stanisława Makowskiego

https://www.youtube.com/watch?v=rd0pq2UuibM

Przykładowe zadania z języka polskiego przygotowujące do egzaminu maturalnego na poziomie rozszerzonym (formuła 2015)

Źródła

Przeszłość to dziś. Romantyzm. Materiały multimedialne

Marian Płachecki, Nerwy 16/17, Colloquia Litteraria UKSW 2/3 2007

Agata Kucharska-Babula, Literacko-muzyczny obraz ceremonii pogrzebowej w wierszu Cypriana Kamila Norwida "Bema pamięci żałobny - rapsod" , sonacie B-moll op.35 Fryderyka Chopina , pieśni Czesława Niemena i improwizacjach jazzowych. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego, Zeszyt 79/2013

Zofia Stefanowska, Norwid o niewoli narodowej. Studia Norwidiana 3- 4 , 1985-1986.

http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Pamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej/Pamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej-r1975-t66-n4-s25-70.pdf

https://lekcjapolskiego.pl/analiza-i-interpretacja/cyprian-kamil-norwid-cos-ty-atenom-zrobil-sokratesie,art51/strona,2/

https://www.eska.pl/news/promethidion-cyprian-kamil-norwid-opracowanie-znaczenie-tytulu-podcast-aa-Zvvo-r3kh-93qw.html

Stanisław Makowski, Fortepian Szopena [w:] Cypriana Norwida kształt prawdy i miłości. Analizy i interpretacje. Praca zbiorowa pod redakcją Stanisława Makowskiego, 1986

Władysław Stróżewski, Doskonałe - wypełnienie : o "Fortepianie Szopena" Cypriana Norwida. Pamiętnik Literacki : czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce literatury polskiej 70/4, 43-72

Źródła

Stanisław Falkowski, Skarb (klejnot życia w Vade- mecum Norwida) [w:] tegoż, Rządcy dusz. Od Mickiewicza do Herberta. Przewodnik po arcydziełach.

https://www.youtube.com/watch?v=2QTxaiXjGJ0

https://www.youtube.com/watch?v=pz5tWIhg9rg

https://lekcjapolskiego.pl/analiza-i-interpretacja/cyprian-kamil-norwid-cechy-tworczosci-norwida,art62/

http://wiez.com.pl/2017/09/23/julia-hartwig-czy-dzisiaj-norwid-jest-juz-nasz/?fbclid=IwAR2bJcoEtUap56B0wmmDBaIsSZIE3fQuYAvmX06dPh6_ro2oTeKTNNOsgIY

Dziękuję za współpracę

Radosława Górska

Odwiedź mnie i zostaw komentarz:

Napisz do mnie: radgor@onet.pl