Prezentacja 21.04.18 ROZPRAWKA

TWORZENIE TEKSTU O CHARAKTERZE ARGUMENTACYJNYM, W TYM ROZPRAWKI

Materiał przygotował i opracował Paweł Wyszkowski Olsztyn 2018 W prezentacji wykorzystano materiały z książki „Gramatyka i stylistyka” WSiP-u

Index

Tekst argumentacyjny

Budowa tekstu argumentacyjnego

Teza, argument, przykład

Ćwiczenia

Rozprawka

PODSTAWA PROGRAMOWA

Kl. IV III. Tworzenie wypowiedzi. 1. Elementy retoryki i stylistyka praktyczna. Uczeń: 1) uczestniczy w rozmowie; 2) tworzy logiczną i uporządkowaną wypowiedź, stosując odpowiednią do danej formy gatunkowej kompozycję i układ graficzny; rozumie rolę akapitów w tworzeniu całości myślowej wypowiedzi. (opowiadanie twórcze związane z treścią utworu)

PODSTAWA PROGRAMOWA

Kl. V III. Tworzenie wypowiedzi. 1. Elementy retoryki i stylistyka praktyczna. Uczeń: 1) dokonuje selekcji informacji; 2) zna zasady budowania akapitów; 3) rozróżnia i wskazuje środki perswazji, rozumie ich funkcję. (sprawozdanie, dedykacja, scenariusz, notatka, streszczenie)

PODSTAWA PROGRAMOWA

Kl. VI III. Tworzenie wypowiedzi. 1. Elementy retoryki i stylistyka praktyczna. Uczeń: 1) rozróżnia retoryczne środki językowe, w tym peryfrazę, powtórzenie, aluzję; 2) rozróżnia typy argumentów (logiczne i empiryczne).  (*logiczny – przesłanki, dochodzenie drogą dedukcji bądź indukcji) (*empiryczny – fakty, doświadczenia własne i innych) (opis przeżyć wewnętrznych, charakterystyka, tekst o charakterze argumentacyjnym)

PODSTAWA PROGRAMOWA

Kl. VII III. Tworzenie wypowiedzi. 1. Retoryka i stylistyka praktyczna. Uczeń: 1) funkcjonalnie wykorzystuje retoryczne środki językowe oraz rozumie ich oddziaływanie na odbiorcę; 2) tworzy logiczną i uporządkowaną wypowiedź, stosując odpowiednią do danej formy gatunkowej kompozycję i układ graficzny; rozumie rolę akapitów jako spójnych całości myślowych w tworzeniu wypowiedzi pisemnych; 3) wykorzystuje znajomość zasad tworzenia tezy i hipotezy oraz argumentów przy tworzeniu rozprawki oraz innych tekstów argumentacyjnych (tworzy spójne wypowiedzi pisemne w następujących formach gatunkowych: recenzja, rozprawka)

PODSTAWA PROGRAMOWA

KL. VIII III. Tworzenie wypowiedzi 1. Retoryka i stylistyka praktyczna. Uczeń: 1) przyjmuje cudze poglądy lub polemizuje z nimi; 2) rozwiązuje postawiony problem; 3) stosuje rytm akapitowy (przeplatanie akapitów dłuższych i krótszych); 4) odróżnia przykład od argumentu; 5) przeprowadza wnioskowanie jako element wywodu argumentacyjnego. (podanie, życiorys, CV, list motywacyjny, przemówienie, wywiad, parafraza tekstu)

POZIOM „A” - POZNAJĘ

Garść teorii

1. Tekst o charakterze argumentacyjnym jest wypowiedzią, w której autor prezentuje swoje stanowisko wobec jakiegoś zagadnienia i uzasadnia je.
2. Co to znaczy?

To znaczy, że mogę znaleźć się w sytuacji, w której albo zostanę poproszony, albo sytuacja „wymusi” na mnie konieczność wypowiedzenia się, by:

1. uzasadnić,
2. potwierdzić,
3. rozważyć,
4. skomentować,
5. przyjąć stanowisko,
6. podjąć dyskusję.

Jakie teksty mogą mieć charakter argumentacyjny?

• rozprawka
• recenzja
• charakterystyka (scharakteryzuj, uzasadniając bądź uzasadnij, charakteryzując…)
• list (otwarty, motywacyjny)
• głos w dyskusji
• przemówienie
• reklama

(na poziomie maturalnym dodatkowo: szkic, esej)

Cechy tekstu argumentacyjnego

• Autor wypowiedzi rozstrzyga problem zawarty w temacie.
• Tekst ma charakter subiektywnego wywodu (należy przedstawić swoje zdanie i dobrze je uzasadnić).
• Formułując osobistą opinię trzeba odwołać się (na potwierdzenie) do przykładów z literatury, doświadczeń własnych lub/i swoich, historii, filmu, nauki, sztuki, życia publicznego, itd. by na ich podstawie zbudować przekonujące argumenty (przykłady mają być „wsparciem”, „podporą”, „ilustracją” dla argumentacji autora!).
• Tekst argumentacyjny musi zawierać precyzyjne, konkretne, prawdziwe (poparte faktami) wiarygodne informacje, ułożone w logiczny sposób, jasny dla odbiorcy.
• Wypowiedź musi być przemyślana, zaplanowana, przejrzysta i zrozumiała.

budowa tekstu argumentacyjnego (rozprawki)

SCHEMAT I

• WSTĘP

Autor stawia tezę, nie ma wątpliwości, ma jasno sprecyzowany i określony pogląd, bez cienia zawahania: TRZEBA POMAGAĆ POTRZEBUJĄCYM.

• ROZWINIĘCIE (POTWIERDZENIE TEZY)

argument: 1. pomagam, bo to najpiękniejszy objaw humanitaryzmu i szlachetności przykład: postawa pani Róży w „Oskar i pani Róża” argument: 2. pomagam, bo mam ogromny szacunek wobec starszych (tak mnie wychowano) przykład: postawa Manolina z opowiadania „Stary człowiek…”

• ZAKOŃCZENIE
• Jak widać z powyższych przykładów… (próba zamknięcia rozważań - WNIOSKI)
• Podsumowując, myślę, że (próba zamknięcia wypracowania)

SCHEMAT II

• WSTĘP

Autor ma wątpliwości, nie wie do końca, nie jest pewien, targają nim sprzeczności, tylko hipotetycznie może założyć, że jest to prawdą, zadaje więc pytania: czy prawdą jest, że warto pomagać potrzebującym? Tak trzeba czy tak powinno być? Przypuszczam, że …

• ROZWINIĘCIE (SZUKANIE PRZYKŁADÓW)

Przykład 1: zabójstwo p. Aleksandry Gabrysiak przez podopiecznego argument: - nie warto pomagać, bo ludzka wdzięczność jest krucha Przykład 2: postawa polskich alipinistów – uratowanie Elisabeth Revol kontrargument:

• pomaganie innym jest aktem pięknej międzyludzkiej solidarności

Przykład 3: bezinteresowna pomoc bohatera „Katarynki” kontrargument: - są dobrzy ludzie na świecie: cieszy postawa pana Tomasza, zmienił się, chce pomóc dziewczynce

• ZAKOŃCZENIE
• Jak widać z powyższych przykładów… (próba zamknięcia rozważań - WNIOSKI)
• Podsumowując, myślę, że (próba zamknięcia wypracowania)

ŻELAZNE ZASADY

1. PRZEMYŚL TEMAT – zadbaj o to, by cała praca ściśle odnosiła się do tematu/problemu
2. OPRACUJ PLAN - rzetelnie trzymaj się go przez cały czas
3. BĄDŹ SOLIDNY – wypracowanie musi być konkretne, rzeczowe, precyzyjne, logiczne I uporządkowane
4. BĄDŹ WIARYGODNY – każdy akapit powinien być precyzyjnie skomponowany i zawierać: argument – poparty co najmniej 1 przykładem i konkluzję, a akapity tak ułożone, by każdy następny łączył się z poprzednim na zasadzie kontynuacji albo zaprzeczenia
5. MYŚL NAD TYM, CO PISZESZ – wracaj często do tematu/planu i sprawdzaj, czy nie odchodzisz za daleko z myślami
6. NIGDY NIE STRESZCZAJ PRZYWOŁANYCH UTWORÓW – posłuż się tekstem literackim tylko w takim zakresie, jakiego wymaga temat pracy
7. PAMIĘTAJ – Twoim zadaniem jest przedstawienie własnego punktu widzenia, a nie opowiadanie o losach bohaterów czy postaci rzeczywistych

JĘZYK I STYL

• Tekst argumentacyjny łatwo poznać po charakterystycznym stylu i słownictwie – nie ma w nim ozdobników, opisów, dialogów, omijamy wypowiadanie się nie wprost, poprzez symbolikę, metafory, środki retoryczne. Styl ma być na tyle jasny i precyzyjny, a treść czytelna i zrozumiała, by bez przeszkód odczytać w wypracowaniu zdanie autora, sposób jego wyjaśniania, uzasadniania oraz zrozumieć kontekst sformułowanych wniosków.
• Utrzymujemy styl oficjalny i emocjonalnie zrównoważony (nie wolno używać słownictwa potocznego).
• W celu utrzymania wiarygodności warto przywołać wypowiedź autorytetu w danej dziedzinie, zacytować fragment utworu, itd.

SŁOWNICTWO

WSTĘP

• Zacznę od…
• Będę starał się bronić tezy, iż…
• Jestem zdania, że…
• Sądzę, iż…
• Celem moich rozważań jest…
• Celem tej pracy jest…
• Może najpierw warto zastanowić się nad…
• Proponuję najpierw rozważyć, czym jest…
• Zamierzam na początku skupić się na…
• Problem, o którym chcę pisać…
• Zgadzam się z tezą, że…
• Nie mogę zgodzić się z tezą, że… (z tezą postawioną w temacie)
• Rozpocznę od…
• Na wstępie chcę zaznaczyć, że…

ROZWINIĘCIE I – PORZĄDKOWANIE (SPÓJNOŚĆ MIĘDZYAKAPITOWA)

• Po pierwsze… (po drugie…)
• Oto kolejny przykład…
• A teraz przejdźmy do…
• Następne zagadnienie, które…
• I ostatnia sprawa…
• Z kolei ten bohater… (Z kolei przejdę do…)
• Nie należy zapominać, że…
• To, o czym poprzednio napisałem…
• Teraz powołam się na…
• Tyle o… A teraz…
• Jak zauważyłem wcześniej…
• Mogę jeszcze dodać, że…

SŁOWNICTWO

SŁOWNICTWO

ROZWINIĘCIE II – GROMADZENIE ARGUMENTÓW

• Wydaje mi się…
• Jestem (nie jestem) pewien tego, że…
• Jestem przekonany, że (nie jestem do końca przekonany)
• Trudno zaprzeczyć, że…
• Nie należy zapominać też o tym, że…
• Komuś może się wydawać, że…
• Co prawda, rację miał, mówiąc, że… (…) ale…
• A jednak… (jednakże, natomiast, przeciwnie, poza tym, na przykład)
• Z całą pewnością…
• Przypuszczalnie, być może, prawdopodobnie, niewątpliwie

SŁOWNICTWO

III – CYTATY

• Tak jak pan Tomasz, bohater opowiadania Bolesława Prusa pt. „Katarynka”, kiedy patrzy na małą dziewczynkę, stwierdza w pewnym momencie: „Biedne dziecko”.
• Według Sokratesa: prawdziwa wiedza o tym, co sprawiedliwe, musi przywieść ludzi do przedkładania dobra nad zło, a zatem do życia prawdziwie szczęśliwego, niezależnie od powodzenia w sprawach materialnych.
• Świadczą o tym następujące słowa bohatera: „Życie jest śmiechu warte, więc się śmieję”. (Petroniusz z „Quo vadis”)
• „Po­bożność jest niez­wykle ważna, ale ro­zumu nie zastąpi” – twierdzi wybitny polski filozof, Józef Tischner.

SŁOWNICTWO

ZAKOŃCZENIE

• W świetle przytoczonych argumentów…
• Z tego, co napisałem, wynika, że…
• Przytoczone fragmenty (przykłady) wystarczą, by…
• Jak wynika ze zgromadzonego przeze mnie materiału…
• Sądzę, że udało mi się…
• Myślę, że dowiodłem słuszności…
• Uważam, że przedstawione przykłady wystarczą, by przekonać o słuszności…
• Wszystko to prowadzi do wniosku, że…
• Jak widać, z przeprowadzonej przeze mnie analizy i przywołanych przykładów nie da się jednoznacznie…
• Na podstawie zaprezentowanych dowodów uważam, że…

KIEDY Przykład, A KIEDY argument?

TEZA ARGUMENT PRZYKŁAD

KIEDY Przykład, A KIEDY argument?

• TEZA: Wojna jest złem.
• ARGUMENT: wojna to sposób rozwiązywania konfliktu, w czasie którego giną ludzie, często niewinni, dzieci, kobiety; to także przemoc, wieczny strach, ból, terror, okrucieństwo
• PRZYKŁAD: „Kamienie na szaniec”, „Pamiętnik z powstania warszawskiego”, wojna trojańska

……………………………………………………………………………………………………………………………………………….

• TEZA: Praca uszlachetnia.
• ARGUMENT: praca dostarcza nam przeżyć estetycznych, przynosi zadowolenie i radość; mimo że niekiedy stanowi źródło trudności i zmartwień, a często wprowadza nawet w stan niezadowolenia, zniechęcenia, a nawet frustracji, zmienia człowieka: zaczynamy rozumieć wagę każdego zarobionego grosza, rozumiemy innych pracujących, zachowujemy dystans, stajemy się pokorniejsi
• PRZYKŁAD: „Dzieci z Bullerbyn”, „Akademia pana Kleksa”, „W pustyni i w pustyni”

POZIOM „B” - ROZUMIEM

ĆWICZENIE 1 – słownictwo, stylistyka

• Do podanego tekstu wstaw słownictwo tak, by nabrał formę argumentacyjną. Pamiętaj o korekcie językowej. Tam, gdzie trzeba, usuń słownictwo potoczne, popraw stylistykę.

Rodzice boją się o mnie. Mam 13 lat. Rodzice mówią, że jestem jeszcze bardzo młoda, ale ja zaczynam mieć własne zdanie na różne tematy, np. potrzebuję więcej swobody. Rodzice nie pozwalają mi późno wracać do domu. Czuję się ograniczana ciągłymi zakazami. Jest dużo napadów, świat jest niebezpieczny i pełen zbirów. Nie jestem przedszkolakiem. Rozumiem czyhające niebezpieczeństwa. Rodzice są mało wyrozumiali. Rodzice mają swoje racje. Ale nie tylko oni. Ja ich nie mam?

ĆWICZENIE 1 – po korekcie…

Uważam, że moi rodzice bezpodstawnie boją się o mnie. Nie pozwalają mi późno wracać do domu. Nie rozumiem, dlaczego ciągle mi mówią, że jestem jeszcze bardzo młoda. Niewątpliwie, mam dopiero 13 lat, ale zaczynam mieć własne zdanie na różne tematy, np. potrzebuję więcej swobody. Poza tym, czuję się ograniczana ciągłymi zakazami. Z jednej strony, przecież nie jestem przedszkolakiem i rozumiem czyhające niebezpieczeństwa, z drugiej, rodzice mają też swoje racje, ale chyba nie tylko oni. Ja ich nie mam? Podsumowując, powiem tak - zdaję sobie sprawę z tego, że jest dużo napadów, świat jest niebezpieczny i pełen ludzi chcących komuś drugiemu zrobić krzywdę... Niemniej uważam też, że mimo wszystko, moi rodzice są mało wyrozumiali.

ĆWICZENIE 2 – formułowanie tezy

• Na podstawie podanych przesłanek, sformułuj tezę.
• W szkole spędzam dużo czasu, poszerzam swoją wiedzę, uczę się języków obcych.

TEZA: Jestem pilnym i ambitnym uczniem. 2. Panuje przemoc, dochodzi do rozbojów, media informują o atakach terrorystycznych, ludzie są bardziej bezradni wobec zła. TEZA: Świat pogrąża się w chaosie. 3. Piotr często jeździ w góry bez względu na porę roku. „Przedepcze” wszystkie górskie szlaki turystyczne. Uwielbia folklor górski i klimat tam panujący. TEZA: Góry są pasją Piotra.

ĆWICZENIE 3 - argumentowanie

Dokończ argumentację:

• Na podstawie tego, co mówią moi rodzice o swojej młodości, mogę wyciągnąć wniosek, że ….

byli wtedy bardzo szczęśliwi.

• Słuchając utworów disco-polo, nie mogę oprzeć się wrażeniu, że …

autorzy tekstów skupiają się wyłącznie na aspektach relacji damsko-męskich.

• Po przeczytaniu „Quo vadis”, uważam, że…

słusznie uznano tę powieść to arcydzieło, godne nagrody Nobla.

• Kiedy widzę wulgarne zachowanie się moich koleżanek, muszę przyznać, iż…

świat się przewrócił do góry nogami!

ĆWICZENIE 4 ARGUMENT - KONTRARGUMENT

1. W pewnej klasie podjęto dyskusję na temat: wyjeżdżać czy nie wyjeżdżać z kraju. Oto wypowiedzi 5 uczniów na ten temat. Zapoznaj się dokładnie z każdą z nich i określ, która jest Ci najbliższa. Uzasadnij swoją opinię. Stwórz kontrargument do wybranego przykładu.

Ania: W życiu nie wyjadę do Anglii, by tam zamieszkać. Tu mam rodzinę, przyjaciół, tu jest mój dom. Nie mogłabym żyć ze sztucznym uśmiechem na twarzy i na każde pytanie odpowiadać sztucznym „ok, fine, thanks”… .......................................................................................................................... Darek: Na pewno będę starał się wyjechać. Polska to kraj bez perspektyw. Wkurzają mnie niskie zarobki, rabunkowa gospodarka, niestabilność polityczna. A ja chciałbym się rozwijać i poznawać nowe rzeczy. Najchętniej, oczywiście, za granicą.

Ciąg dalszy….

• Robert: Ależ właśnie w Polsce młodzi ludzie mają największe szanse rozwoju. Dochód narodowy coraz wyższy, pensje rosną, powstają nowe firmy, budują się drogi. Dobry specjalista, np. programista, może szybko znaleźć doskonale płatną pracę, z pensją do 50 tysięcy miesięcznie nawet!

………………………………………………………………………………………

• Ela: A wyobrażacie sobie Wigilię bez karpia? Polskiego karpia? Dla mnie Polska to tradycja, mentalność narodowa, a żaden Anglik ani Francuz nie zrozumie słowiańskiej duszy. Nie chciałabym żyć w innej, nieznanej i obcej mi tradycji, posługiwać się innym językiem i przez całe życie być kimś obcym, przybyszem z obcego kraju…

Ciąg dalszy….

• Magda: A ja chciałabym po prostu lepiej żyć, mieć porządne mieszkanie, jeździć w ciepłe kraje, nie martwić się, że do pierwszego mi nie wystarczy. Chciałabym, żeby szanowano moją pracę i mnie, bo w Polsce młodzi ludzie są traktowani jak niewolnicy. Polska to kraj, który młodym ludziom podcina skrzydła.

……………………………………………………………………………………………………

• Filip: Jeśli najlepsi powyjeżdżają, to co się stanie z naszym krajem? Nie zniszczyły go zabory ani wojny, ale sami potrafimy się wykończyć w ramach wolności i demokracji. Chętnie pojechałbym na studia za granicę, żeby poznać kawałek świata, nabrać odwagi i nauczyć się nie tylko samodzielności, ale i biegle języka. Ale… ale potem wróciłbym do kraju.

Ciąg dalszy….

• Krzysztof Zanussi (wypowiedź reżysera podczas konferencji w Lublinie w 2000 r. „Media i tradycje):

Jeśli ktoś mojej Polski nie lubi, to nie musi, jeśli ktoś chce ten kraj opuścić, to niech go opuszcza. Proszę pamiętać, że przez ponad 40 lat próba wyjechania z kraju była uważana za przestępstwo, a przecież i Maria Skłodowska-Curie, i Karol Wojtyła, i Matka Teresa wyjechali ze swoich krajów, by ludziom służyć gdzie indziej. Nie mam do nich o to żalu….

Ciąg dalszy…

• Uczniowie mają wypowiedzi tych osób przed sobą (rozcięte – każda wypowiedź na osobnej kartce)
• Ćwiczymy:
• utożsamianie się lub nie z wypowiedziami innych,
• każdorazowo uzasadnianie swojego wyboru,
• znalezienie pary: argument i kontrargument

ĆWICZENIE 5 – WSKAZÓWKI DLA PISZĄCYCH ROZPRAWKĘ Połącz podane fragmenty zdań tak, by powstała lista wskazówek dla piszących rozprawkę

1. Przystępując do pisania rozprawki,

a. postaraj się ciekawie sformułować wnioski.

2. Sformułowawszy tezę,

b. przystąp do pisania.

c. zastanów się nad jej uzasadnieniem.

3. Dobierając argumenty,

d. koniecznie przeczytaj ją co najmniej 2 razy.

4. Zebrawszy argumenty,

5. Sporządziwszy na brudno plan rozprawki,

e. uporządkuj je w brudnopisie.

6. Przedstawiając swoje poglądy,

f. uważnie przeczytaj i przemyśl temat.

7. Popierając swoje refleksje cytatami,

g. unikaj schematycznych, powierzchownych stwierdzeń.

h. uważaj, aby ściśle dotyczyły tematu.

8. Podsumowując swoje rozważania,

i. zawsze pomyśl o wprowadzeniu cytowanego fragmentu.

9. Napisawszy pracę,

Wskazówki dla piszących

f. uważnie przeczytaj i przemyśl temat.

1. Przystępując do pisania rozprawki,

2. Sformułowawszy tezę,

c. zastanów się nad jej uzasadnieniem.

h. uważaj, aby ściśle dotyczyły tematu.

3. Dobierając argumenty,

4. Zebrawszy argumenty,

e. uporządkuj je w brudnopisie.

b. przystąp do pisania.

5. Sporządziwszy na brudno plan rozprawki,

6. Przedstawiając swoje poglądy,

g. unikaj schematycznych, powierzchownych stwierdzeń.

7. Popierając swoje refleksje cytatami,

i. zawsze pomyśl o wprowadzeniu cytowanego fragmentu.

a. postaraj się ciekawie sformułować wnioski.

8. Podsumowując swoje rozważania,

9. Napisawszy pracę,

d. koniecznie przeczytaj ją co najmniej 2 razy.

POZIOM „c” - stosuję

ĆWICZENIE 6 – tworzenie planu

Uzupełnij konspekt (plan) wypracowania. Temat: Co myślisz o zwyczaju samopomocy koleżeńskiej w nauce? WSTĘP - TEZA: ROZWINIĘCIE – ARGUMENTY 1. 2. 3. … ZAKOŃCZENIE

ĆWICZENIE 6 – tworzenie planu

Uzupełnij konspekt (plan) wypracowania. Temat: Co myślisz o zwyczaju samopomocy koleżeńskiej w nauce? WSTĘP - TEZA: Pomoc koleżeńska w nauce – zwyczaj pożyteczny i piękny ROZWINIĘCIE – ARGUMENTY

1. Szansa poprawienia oceny
2. Możliwość nadrobienia zaległości po dłuższej nieobecności
3. Oszczędności (zamiast wydatków na korepetycje)
4. Poczucie spełnienia, scementowanie przyjaźni
5. Przyjemny obowiązek, współodpowiedzialność za innych

ZAKOŃCZENIE Zwyczaj samopomocy koleżeńskiej w nauce jest nie tylko pożyteczny i piękny, ale wręcz konieczny. Jest wyrazem nie tylko spełnienia „obywatelskiego” obowiązku, ale i synonimem solidarności międzyludzkiej.

ĆWICZENIE 7 – rozprawka, krok po kroku samodzielna redakcja na lekcji

WSTĘP System pomocy koleżeńskiej jest stary jak sama szkoła. Na pewno każdy z nas, nawet najzdolniejszy, znalazł się w sytuacji, kiedy musiał skorzystać z pomocy w nauce. Uważam więc, że pomoc koleżeńska jest w szkole zwyczajem bardzo pożytecznym i pięknym. A dlaczego „pięknym”? Wytłumaczę to w swojej pracy.

ĆWICZENIE 7 – rozprawka, krok po kroku

• ROZWINIĘCIE

Ad. 1 Po pierwsze, daje ona uczniom słabszym szansę poprawienia oceny. Natura, na szczęście, nie wszystkich obdarzyła jednakowymi zdolnościami. Jeden „chwyta w lot”, innemu natomiast nie wystarczy wykład nauczyciela, bo nie jest w stanie nadążyć na tokiem jego rozumowania, nawet jeśli bardzo uważa na lekcji. Niezrozumienie jednego zagadnienia uniemożliwia, niestety, uczniowi mniej zdolnemu zrozumienie następnych partii materiału. W konsekwencji powstają zaległości, sypią się jedynki, aż uczeń załamuje się i przestaje wierzyć we własne siły. Pomoc koleżeńska niewątpliwie zapobiega takiej sytuacji.

ĆWICZENIE 7 – rozprawka, krok po kroku

• ROZWINIĘCIE

Ad. 2 Po drugie, nie tylko uczeń słaby może mieć kłopoty w nauce. Zdarzają się one także uczniom zdolnym. Wystarczy dłuższa nieobecność w szkole z powodu choroby. Przepisanie notatek z zeszytu kolegi to często zbyt mało, by nadrobić zaległości, trudniejsze tematy albowiem wymagają dodatkowych wyjaśnień. Wtedy niezbędny jest kolega, który wytłumaczy nowe zagadnienia, a jego pomoc staje się nieoceniona.

ĆWICZENIE 7 – rozprawka, krok po kroku

• ROZWINIĘCIE

Ad. 3 Kolejna sprawa wiąże się z upowszechniającym się obecnie zwyczajem dawania korepetycji. Nie wszystkich stać jednak na taki wydatek, często przekraczający możliwości budżetu domowego. Często jest to nawet krępujące. Uważam, że systematyczna i przemyślana pomoc koleżeńska z powodzeniem może zastąpić drogie korepetycje.

ĆWICZENIE 7 – rozprawka, krok po kroku

• ROZWINIĘCIE

Ad. 4,5 Na koniec wspomnę o tym, że ze współpracy płyną nie tylko korzyści dla nauczanego, ale także i dla uczącego. Ten, który pomaga słabszemu koledze, przy okazji sam sobie utrwala materiał. Uczy się też odpowiedzialności i rozwija więzi koleżeńskie. Może mieć również satysfakcję, kiedy jego podopieczny otrzyma dobrą ocenę. Poza tym, pomoc koleżeńska stanowi doskonałą okazję do powstania trwałych przyjaźni. I to jest jej piękno właśnie…

ĆWICZENIE 7 – rozprawka, krok po kroku

• ZAKOŃCZENIE

PODSUMOWANIE Z przytoczonych wyżej argumentów wynika, że pomoc koleżeńska, oczywiście właściwie i mądrze zorganizowana, jest zwyczajem nie tylko pożytecznym, pięknym, ale i wręcz koniecznym we współczesnej szkole. Tym bardziej, że wszyscy mamy poczucie szybkości i dynamiki przepływu czasu oraz ilością otrzymywanych informacji. WNIOSEK Warto pomagać, a ci, którzy potrafią i chcą pomagać innym, z pewnością są wartościowymi ludźmi, chętnymi do niesienia pomocy potrzebującym.

POZIOM „C” - STOSUJĘ

Praca domowa

Napisz tezę wynikającą z tekstu, argument, którym posługuje się autorka i zredaguj wobec niego kontrargument.

• TEZA – Książki są ważnym elementem świata dziecka
• ARGUMENT- Autorka przywołuje swoje doświadczenia z najwcześniejszych lat swojego życia, dowodząc, że dzięki obecności książek w jej życiu, dzisiaj „nic innego nie potrafi robić, tylko czytać”.
• KONTRARGUMENT – Autorka żyła w czasach, kiedy media elektroniczne, wszelkie środki masowego przekazu, w tym Internet i najnowszej generacji technologia nie królowały w polskich domach. Dziś czytanie jest nudne – bo niepraktyczne i nieekonomiczne. Jest czasochłonne i wymaga za dużo wysiłku fizycznego. Statyczne książki zostały wyparte przez elektronicznie ruchomy obraz, kolor, ruch i dźwięk, które są atrakcyjniejszą alternatywą dla młodego człowieka.

Praca domowa Przeczytaj rozprawkę, a następnie wykonaj polecenia z nią związane. TEMAT: Czy łatwo być nastolatkiem?

(1) Wszyscy otaczający mnie dorośli zgodnie twierdzą, że przeżywam najlepsze lata swojego życia. Przytaczają tysiące argumentów, z których mogłoby wynikać, że jest ono usłane wprost różami. Ale czy rzeczywiście łatwo jest być nastolatkiem? Spróbuję głębiej się zastanowić nad tym zagadnieniem. (2) Niewątpliwie prawdą jest, że odpowiedzialność za mnie ponoszą rodzice i nauczyciele. To oni kształtują moją osobowość, wpływają na mój rozwój zarówno intelektualny, jak i emocjonalny. Podejmują także w moim imieniu trudne decyzje. Ja nie muszę chodzić do pracy ani utrzymywać rodziny. Mogłoby zatem wydawać się, że żyję dość beztrosko. (3) Poza tym, na moje życie składa się wiele przyjemności. Mam mnóstwo znajomych, z którymi wesoło spędzam czas. Często chodzę do kina, na basen, gram na komputerze czy surfuję po Internecie. Mogę trenować swoją ukochaną siatkówkę, a kiedy wyrosnę z dresu, mama zaraz kupuje mi nowy. Dostaję kieszonkowe. Według rodziców nie mam żadnych zmartwień. Mam tylko się dobrze uczyć i nie sprawiać kłopotów. Dorosłym wydaje się, że to niewiele. Ja jednak uważam, że życie jest bardzo trudne.

Rozprawka – cd.

(4) Po pierwsze – szkoła. Oczywiście, zgadzam się z opinią, że daje nam ona gruntowne wykształcenie i rozwija nasze możliwości. Jednakże z drugiej strony szkoła to, moim zdaniem, dla młodego człowieka wielki stres i ogromny obowiązek. Ciągle jesteśmy poddawani ocenie i sprawdzani. Naprawdę, niełatwo jest znieść taką presję. Nauczyciele mają różne wymagania, którym ciężko sprostać. Ponadto, z przykrością muszę przyznać, że ja jako uczeń, niestety, niewiele mam do powiedzenia. Muszę odrabiać lekcje i słuchać, co mówi nauczyciel. I każdy nastolatek na pewno zgodzi się ze mną, że to wcale nie jest ani łatwe, ani tym bardziej przyjemne. (5) Po drugie - zależność od rodziców. To prawda, że oni bardzo się o mnie troszczą i że zależy im wyłącznie na moim szczęściu. Zawsze służą mi radą i pomocą. Ale z drugiej strony to, że decydują za mnie w większości spraw, powoduje, że czuję się ograniczany i niezrozumiany. Muszę stosować się do ustalonych przez nich reguł, które przeważnie nie podlegają dyskusji (na przykład powrót do domu o określonej godzinie). Czy łatwo jest przestrzegać zasad, których się nie akceptuje? Bardzo wątpię. Już przecież Kochanowski powiedział: „Jakoby rok bez wiosny mieć chcieli, którzy chcą, żeby młodzi nie szaleli”.

Rozprawka – cd.

(6) Kolejną kwestią wartą omówienia są problemy wieku dorastania. Według mnie to najbardziej skomplikowana sprawa. Ja przecież nie do końca wiem, kim jestem. Czasami sam nie rozumiem swojego zachowania. Raz jestem miły, uśmiechnięty, koleżeński, a za moment ogarnia mnie furia i nie mogę pohamować wybuchów złości z byle powodu. Często naprawdę trudno się ze mną dogadać. A przecież chciałbym być wartościowym i dobrym człowiekiem. Czy to mi się uda? (7) Z tego, co napisałem, wynika, że wbrew temu, co sądzą dorośli, wcale niełatwo jest być nastolatkiem. Nasze życie nie jest beztroską sielanką. Składają się na nie – oprócz przyjemności – liczne obowiązki, stresy i problemy emocjonalne.

I. Sporządź plan dekompozycyjny rozprawki, przekazując w formie równoważników zdań treść poszczególnych akapitów.

1. Zamiast wstępu - opinie dorosłych o nastolatkach.
2. Znaczenie dorosłych w życiu nastolatka.
3. Przyjemności młodego człowieka.
4. Blaski i cienie pobytu w szkole.
5. Trudne chwile w relacji rodzic – dziecko.
6. Problemy wieku dojrzewania.
7. Zakończenie – niełatwe życie nastolatka.

Praca domowa – ciąg dalszy

II. Kolorem czerwonym podkreśl wyrażenia i zwroty zachowujące spójność pracy. III . Kolorem niebieskim podkreśl wyrażenia i zwroty, które świadczą o samodzielności i subiektywności autora. IV. Kolorem zielonym zaznacz pytania retoryczne. Zastanów się, jaką pełnią rolę? 1. pierwsze – otwiera dyskusję, wskazuje na wątpliwości autora i jednocześnie informuje o problematyce wywodu; 2. drugie – ma silny ładunek emocjonalny, podkreśla istotność poruszanych spraw; 3. trzecie – łagodzi napięcie i studzi emocje: autor znowu jest bezradny i czeka na wsparcie V. Kolorem różowym zaznacz cytat. Czemu służy jego wprowadzenie? (uwiarygodnia argument, wzmacnia wartość perswazyjną komunikatu)

INNE PROPOZYCJE ĆWICZEŃ – praca w grupach

1. Zabierz głos w dyskusji na podany temat. Sformułuj argumenty i kontrargumenty, a następnie rozwiń je, podając przykłady z literatury. Zastosuj słownictwo: moim zdaniem…, sądzę, że…, według mnie…, w moim przekonaniu…., w mojej ocenie…, przypuszczam, że…, wydaje mi się…, z całą pewnością…, stanowczo…, oczywiste jest, że…

Temat 1 – Czy w życiu opłaca się być egoistą? Temat 2 – Czy warto być człowiekiem z pasją? Temat 3 – Czy kłamstwo zawsze jest złem? Temat 4 – Co mądra jest zasada: jeden za wszystkich, wszyscy za jednego? Temat 5 – Czy warto zamieszkać na wsi?

Ćwiczenia cd.

Przeczytaj podaną argumentację. Czego dowodzi? Na jej podstawie zredaguj tezę. Na wycieczce szkolnej nie tylko odpoczywamy, ale także uczymy się. Poznajemy inne miejsca. Rodzice często nie mogą nas zabrać na taki wyjazd. Dzięki wspólnym wyjazdom poznajemy się i stajemy się sobie bliscy. TEZA: WARTO, A NAWET TRZEBA WYJEŻDŻAĆ NA WYCIECZKI SZKOLNE

Ćwiczenia cd.

Przeczytaj podaną argumentację. Czego dowodzi? Na jej podstawie zredaguj tezę. Marzenia nadają sens naszemu życiu. Motywują i sprawiają, że żyje się ciekawiej i barwniej. Dzięki nim, w chwilach smutku i rozżalenia, można przenieść się w świat przyjemniejszy i odstresowujący. Marzenia uskrzydlają… TEZA: WARTO MIEĆ MARZENIA

Ćwiczenia cd. – praca w grupach

Przeczytaj podaną tezę: WARTO UCZYĆ SIĘ JĘZYKÓW OBCYCH/PODRÓŻE KSZTAŁCĄ. Przedstaw w punktach wszystkie możliwe argumenty, którymi posłużyłbyś się do jej uzasadnienia. Następnie:

1. uporządkuj je wg ważności, usuń te mniej ważne;
2. Przywołaj wszystkie możliwe lektury, które posłużyłyby za ich literacki przykład.

INNE PROPOZYCJE ĆWICZEŃ – PRACA W GRUPACH

1. Czy zgadzasz się ze stwierdzeniem, że marzenia mają sprawczą moc? Napisz rozprawkę, w której uzasadnisz swoje stanowisko. Argumenty zilustruj przykładami z literatury.
2. Napisz charakterystykę wybranej postaci literackiej, dowodząc, że warto ją ukazać ją w teatrze lub w filmie. (uwaga – wypisać wszystkie ciekawsze przykłady z podaniem bohatera oraz tytułu książki oraz jej autora)
3. Napisz rozprawkę, w której uzasadnisz, że śmiech niekiedy może być nauką. Odwołaj się do przykładów z literatury.
4. Napisz rozprawkę na temat: Wyprawa, wędrówka, tułaczka... – podróż niejedno ma imię. Uzasadnij trafność podanego stwierdzenia, odwołując się do przykładów z literatury.
5. Napisz rozprawkę, w której wyjaśnisz swoje rozumienie patriotyzmu. Uzasadnij swoje zdanie, popierając argumenty przykładami z literatury.

DZIĘKUJĘ… I WSZYSTKIEGO DOBREGO!