Zapożyczenia

Z ojczystym za pan brat

Zapożyczenia językowe

Miejska Biblioteka Publiczna w Katowicach Filia nr 15 w Giszowcu

Zapożyczenia językowe, inaczej pożyczki, wyrazy obce – elementy językowe zaczerpnięte z języka obcego, które zadomowiły się w mniejszym lub większym stopniu jako elementy języka rodzimego. Pojęcia tego używa się w opozycji do słownictwa rodzimego.

TYPY ZAPOŻYCZEŃ ze względu na sposób, w jaki przenikały do języka:

1. bezpośrednie – przejmowane wprost z jakiegoś języka obcego,
2. pośrednie – przechodzące jeszcze przez inny język. Na przykład z języka arabskiego przez francuski przeszły do polszczyzny słowa gazela, szyfr, terminologię religijną przejęliśmy z łaciny za pośrednictwem czeskiego czy (rzadziej) niemieckiego: anioł, ołtarz, kościół.

Klasyfikacja ze względu na kształt:

Zapożyczenia właściwe – wyrazy przeniesione z obcego języka bez większych zmian: keczup, hol, skansen, torreador. Spolszczeniu ulega zazwyczaj forma dźwiękowa, rzadziej graficzna.

Hybrydy – wyrazy składające się z elementu rodzimego i obcego (często po prostu częściowo przetłumaczone): bawełna, pióropusz (por. niem. Baumwolle i Federbusch), minispódniczka, telewidz.

Kalki językowe – określenia rodzime, ale będące dokładnymi odwzorowaniami elementów obcych, np. tłumaczeniami związków frazeologicznych, przeniesieniem budowy lub znaczenia słów. Przykłady: tudrapacz chmur, goryl – w znaczeniu ochroniarza (zapożyczone z angielskiego).

Zapożyczenia sztuczne – wyrazy utworzone w jakimś języku z obcych cząstek. Na przykład współcześnie powstają słowa budowane z elementów łacińskich i greckich: telewizja, kserokopia, noktowizor, hydroterapia.

KRYTERIUM POCHODZENIA mówi o tym, skąd pochodzą zapożyczenia

W swojej kilkusetletniej historii język polski przyjął do swojego słownika wiele zapożyczeń z różnych języków (najczęściej z łaciny, języka czeskiego, niemieckiego, francuskiego i angielskiego). Mechanizmy zapożyczania mogły być różne. Współcześnie najwięcej wyrazów Polacy zapożyczają z języka angielskiego. Trwa dyskusja na temat uzasadnienia zapożyczania tak dużej liczby wyrazów z języków obcych. Powinniśmy być uważni, aby bezkrytycznie nie ulegać modom językowym.

Warto używać zapożyczeń, gdy: - nie mamy polskiego odpowiednika danego słowa (np. weekend), - wyraz jest powszechnie znany i rozumiany (np. hot dog, komputer) - zapożyczenia nie sposób zastąpić jednym wyrazem – wymaga rozbudowanych definicji (np. fitness club).

Nie warto używać zapożyczeń, gdy: - istnieje polski odpowiednik danego wyrazu (np. stretching zupełnie niepotrzebnie zastępuje wyrażenie: „ćwiczenia rozciągające”), - są one niezrozumiałe dla znacznej grupy osób, - nie wiemy, jak poprawnie zapisać oraz wymówić obce słowo.

DZIĘKUJĘ!