Sławomir Mrożek ARTYSTA

SPOTKANIE Z LEKTURĄ

Sławomir Mrożek ,,Artysta''

TEMAT: Kogut na drodze do sławy - Sławomir Mrożek ,,Artysta''.

AKTYWNE CZYTANIE

CZAS AKCJI, MIEJSCE AKCJI, BOHATEROWIE

- Kogut,- Lis, narrator - ujawniający się np. w zdaniu: Ja i Lis zatrzymaliśmy się opodal, - dyrektor cyrku W utworze mamy do czynienia z narracją pierwszoosobową. Nie wiemy jednak, kim jest narrator. Na pewno jest on świadkiem i uczestnikiem wydarzeń.

czas akcji jest nieokreślony

cyrk (nie ma jednak szczegółowych informacji na jego temat)

WYDARZENIA

Plan wydarzeń: 1. Przeczytanie przez Koguta ogłoszenia o naborze zwierząt do pracy w cyrku. 2. Udanie się do cyrku w towarzystwie Lisa i narratora. 3. Rozmowa Koguta o pracę i podanie się za lwa. 4. Zadanie dla koguta - lwi ryk. 5. Nieprzyjęcie bohatera do pracy z powodu bycia gorszym lwem niż inne. 6. Niezrozumienie zachowania Koguta przez narratora i wyjaśnienie Lisa.

Główny wątek to ambicje Koguta. Wydarzenia dotyczą rozmowy kwalifikacyjnej bohatera odbytej z dyrektorem cyrku.

INFORMACJE O BOHATERACH

Kogut - główny bohater opowiadania. Planuje zatrudnić się w cyrku, bo chce zostać artystą. Podaje się za lwa, obraża się na propozycję pracy jako kogut. Wypowiedź: Ja dla pana przyjemności nie będę udawał ptaka jest absurdalna, paradoksalna - przecież kogut jest ptakiem. Ma wielkie ambicje. Lis - znajomy Koguta, sprytny, ironicznie podchodzi do jego ambicji. Narrator - towarzyszy Lisowi i Kogutowi; nie rozumie, dlaczego Kogut podał się za lwa. Dyrektor cyrku - ogłasza nabór zwierząt do pracy, przeprowadza rozmowę kwalifikacyjną i ocenia kandydata. Nie zatrudnia Koguta, ponieważ ten podaje się z lwa. Stwierdza, że są lepsze lwy od niego. Proponuje mu pracę jako kogut.

ŚRODEK ARTYSTYCZNY ZASTOSOWANY W UTWORZE

W utworze została zastosowana personifikacja. Poza narratorem, bohaterami w tekście Mrożka są Kogut i Lis. Należy pamiętać, że prezentowane przez nich postawy i zachowania nie występują w świecie zwierząt, lecz ludzi. Opowiadanie Mrożka można skojarzyć z bajkami (chociażby Ignacego Krasickiego). W tekstach tych zawarty jest dydaktyzm (pouczający wniosek, który można wyciągnąć z jakiegoś wydarzenia), pojawia się morał, cechy ludzi reprezentowane są przez zwierzęta, występuje alegoria.

POSTAWA KOGUTA I LISA

Kogut pragnie być sławny i bogaty. Chce też wolności i zagranicznych wojaży. Nie są dla niego ważne ani sztuka, ani prawda. Nie jest on utalentowany, niczym się nie wyróżnia. Możliwe, że byłby wielką atrakcją w cyrku, gdyby umiał ryczeć jak lew, ale tego nie potrafi. Kogut jest pewny siebie, jednak gubi go duma i zarozumiałość. Z kolei Lis jest postacią, która towarzyszy Kogutowi. Szydzi z jego marzeń, jednak nie uświadamia mu jego wady w sposób bezpośredni: - Sława i pieniądze. A może nawet wyjazdy za granicę. - I z powrotem - dodał Lis. Postać ta drwi z ambicji Koguta: W drodze powrotnej Kogut milczał ponuro. Wreszcie nie wytrzymałem. - Co ci strzeliło do głowy, dlaczego chciałeś grać lwa? - Jak to, dlaczego... - odpowiedział za niego Lis. - Czy widziałeś kiedy artystę bez ambicji?

,,ARTYSTA'' MROŻKA A OŚWIECENIOWE BAJKI

Podobieństwa do bajki: - opowiada o ludziach, ale bohaterami są zwierzęta; - ma charakter satyryczny (ośmiesza postawy).

Różnice: - utwór pisany prozą (dość obszerny); - brak wyraźnego morału; - zwierzęta nie są nosicielami tradycyjnych cech.

CZY ,,ARTYSTA'' JEST PODOBNY DO OŚWIECENIOWEJ BAJKI?

Zarówno w przypadku bajek, jak i tekstu Mrożka, można mówić o ponadczasowej i uniwersalnej wymowie tych utworów. Należy jednak pamiętać, że w ,,Artyście'' zwierzęta nie są przedstawione w sposób alegoryczny. Lis nie jest alegorią sprytu i przebiegłości. Również Kogut nie jest tym, który pianiem obwieszcza poranek. Nie ma tu wyraźnego morału, a wymowa utworu jest przewrotna i oparta na grotesce (szczególnym rodzaju komizmu, który elementy świata przedstawionego ukazuje niczym w krzywym zwierciadle, posługując się absurdem i sprzecznością). Warto również dostrzec, że bajka i opowiadanie różnią się od siebie formą. Bajka pisana jest wierszem, zaś opowiadanie - prozą.

NAJWAŻNIEJSZE MOTYWY: AMBICJA, AUTENTYZM, PIĘTNOWANIE WAD

Opowiadanie Mrożka zwraca uwagę czytelnika na problem chorej ambicji i związanego z nią braku realnej oceny własnej osoby. Kogut podaje się za lwa, gdyż jego zdaniem bycie lwem (ewentualnie tygrysem) zapewni mu odpowiednią sławę i uznanie. Największą wadą Koguta jest zbyt wygórowana ambicja, która każe mu udawać kogoś innego niż jest naprawdę. Mimo że bardzo się stara, to jest oczywiste, że może być tylko udawanym lwem, więc każdy prawdziwy lew będzie od niego lepszy, gdyż będzie autentyczny. Historia Koguta jest czytelnym ostrzeżeniem przed ambicją, która sprawia, że przeceniamy własne możliwości i próbujemy stać się kimś innym niż jesteśmy, zamiast rozwijać nasze prawdziwe zdolności. Mrożek piętnuje różne wady współczesnych mu ludzi, wykorzystując humor i groteskę. W ,,Artyście'' skupia się na wybujałej, chorej ambicji, która zżera człowieka i nie pozwala mu się realizować. Kogut nie wykorzystuje swoich możliwości, udaje kogoś, kim nie jest i nigdy nie będzie. Groteskowa scena, gdy Kogut prezentuje lwi ryk, pokazuje, jak absurdalne są ambicje Koguta.

ZADANIE

W jaki sposób poniższa ilustracja odnosi się do utworu S. Mrożka ,,Artysta''?

Dziękuję za udział w lekcji.