Temat 1: Treny I i VII

Temat: Jakimi słowami wyrazić ból?

Jan Kochanowski "Tren I", "Tren VII"

Zapoznaj się z treścią "Trenu I"

Zaproponuj podział trenu na części w zależności od tematu podejmowanego (myśli wyrażanej) w konkretnym fragmencie. Omów poszczególne fragmenty, wskazując występujące w nich środki poetyckie.

TREN IWszytki płacze, wszytki łzy HeraklitoweI lamenty, i skargi Symonidowe,Wszytki troski na świecie, wszytki wzdychaniaI żale, i frasunki, i rąk łamania,Wszytki a wszytki za raz w dom się mój noście,A mnie płakać mej wdzięcznej dziewki pomoście,Z którą mię niepobożna śmierć rozdzieliłaI wszytkich moich pociech nagle zbawiła.Tak więc smok, upatrzywszy gniazdo kryjome,Słowiczki liche zbiera, a swe łakomeGardło pasie; tymczasem matka szczebieceUboga, a na zbójcę co raz się miece,Prózno! bo i na samę okrutnik zmierza,A ta nieboga ledwe umyka pierza.„Prózno płakać” – podobno drudzy rzeczecie.Cóż, prze Bóg żywy, nie jest prózno na świecie?Wszystko prózno! Macamy, gdzie miękcej w rzeczy,A ono wszędy ciśnie: błąd – wiek człowieczy.Nie wiem, co lżej: czy w smutku jawnie żałować,Czyli się z przyrodzeniem gwałtem mocować?

Kim jest osoba mówiąca w "Trenie I"?

Zastanów się i określ, czy końcowe pytanie pozostaje bez odpowiedzi, czy też sam wiersz jest próbą rozwiązania tego dylematu.

Zapoznaj się z treścią "Trenu VII"

Do kogo kieruje swoje słowa osoba mówiąca?

W jakiej sytuacji znajduje się osoba mówiąca?

Warto zwrócić uwagę na kontekst kulturowy: przygotowywanie posagu dla panny, która miała wyjść za mąż

Wskażmy użyte środki poetyckie: - wykrzyknienia, - pytania retoryczne, - eufemizm / peryfraza (omówienie), - wyliczenia, - epitety, - zdrobnienia. Podkreślają one ból, stratę, wskazują na zmarłe dziecko.

BrzozaPrzeciw smutkom cóż pocznę,o! brzozo!Usnę, ależ się ocknę,coś się we mnie rozpęta,by pamiętać, pamiętać,o! brzozo!Córko moja nieżywa,strony!o! brzozo!pieśni nić niegodziwachce mnie spętać trumienniei – zatruta – być we mnie,o! brzozo!Jakże rozpacz wyrazić, gdy żyję,o! brzozo!kiedy słowa nijakie, niczyje,a ja powiem rozpacząsłowom, że nic nie znaczą,o! brzozo!

FirankaOtworzyłem okno, a firankapofrunęła ku mnie,jak Ankaw trumnie.Biała firanka, błękitne zasłony,zaszeleściło…O! pokaż mi się od tamtejJesteś? Jak miło!…Jak miło… jak miło… jak strasznie,moja miła…Ja już chyba nie zasnę…Firanka?… Czy tyś tu była?

Władysław Broniewski po tragicznej śmierci córki Anki napisał cykl wierszy poświęconych jej pamięci. Można je nazwać współczesnymi trenami. Osobą mówiącą jest ojciec, który stracił córkę. Cierpi, chciałby znowu ją zobaczyć, nie potrafi wyrazić słowami własnej rozpaczy. Język wierszy Broniewskiego wydaje się mniej kunsztowny niż Trenów Kochanowskiego – występują tu elementy potoczne i charakterystyczne dla języka mówionego (zdania urwane, równoważniki zdań, powtórzenia), obrazy poetyckie pochodzą z codziennych doświadczeń (firanka poruszana przez wiatr, widok brzozy – rosnącej zapewne przy grobie Anki).

Wskaż w utworze "Brzoza" fragment dotyczący trudności w wyrażaniu uczuć. Zinterpretuj ten fragment.

Na zakończenie rozważ, w jakim celu poeci napisali wiersze mówiące o cierpieniu i co mogło im dać stworzenie tych dzieł?

Dziękuję za uwagę!

Przygotowała: Anna Stasiak