Fonetyka by Monika Staniszewska

Fonetyka - nauka o dźwiękach mowy

opracowała: Monika Staniszewska

Powtórzenie wiadomości

Podstawowe pojęcia

Najedź kursorem na kolorowe znaki zapytania.

Sprawdź, czy pamiętasz!

1. Najmniejszy dający się wymówić i usłyszeć dźwięk mowy.

3. Część wyrazu wymawiana jako całość, musi zawierać samogłoskę.

2. Graficzny znak dźwięku mowy.

4. Głoski otwarte. Gdy je wymawiamy, nasze narządy mowy nie natrafiają na żadne przeszkody.

5. Powstaje w wyniku zbliżenia lub zwarcia narządów mowy. Nie jest dźwiękiem otwartym, czystym. Samodzielnie nie tworzy sylaby.

WARTO PRZECZYTAĆ!

Odpowiedz na pytania koleżanek i kolegów.

Czy umiesz wymienić wszystkie samogłoski?

Co to jest alfabet?

Do czego przydaje się umiejętność dzielenia wyrazówna sylaby?

ULA

PIOTRUŚ

ALEX

Jeśli odpowiedziałeś na pytania, czas na zadanie!

IZA

Sprawdż swoją odpowiedź

Sprawdż swoją odpowiedź

Sprawdż swoją odpowiedź

Zasady przenoszenia wyrazów

Kliknij w obrazek, żeby poznać zasady przenoszenia wyrazów do drugiej linijki.

Zagraj!

Przepisz!

Jak powstają dźwięki mowy?

Źródło: GWO

Kliknij znak spółgłoski, która jest ustna, miękka, dźwięczna i nie ma odpowiednika bezdźwięcznego.

t'

Jeśli wykonałeś zadanie, kliknij tutaJ!

Niestety, zła odpowiedź...

Kliknij strzałkę, żeby wrócić do strony z głoskami. Spróbuj jeszcze raz!

Nazwij cechy poniższych głosek.

Najedź kursorem na literę, żeby sprawdzić poprawność swojej odpowiedzi.

dź

w'

sz

Funkcje litery "i" w sylabie

Tworzy sylabę

Zmiękcza i tworzy sylabę

Zmiękcza

3.

2.

1.

„i” może być tylko znakiem zmiękczenia poprzedzajacej spółgłoski. dziec-ko [dz'-e-c-k-o] cio-cia [c'-o-c'-a]

„i” może być samogłoską, która tworzy sylabę. in-stru-ment bo - is - ko i-gła

„i” może być znakiem zmiękczenia poprzedzajacej spółgłoski oraz samogłoską, która tworzy sylabę. ki - no [k'-i-n-o] mis-ka [m'-i-s-k-a]

+ info

Kliknij w żarówkę!

Rozbieżności między mową a pismem

Lorem ipsum dolor sit amet

Najważniejsze procesy fonetyczne

• Utrata dźwięczności na końcu wyrazu
• Utrata nosowości na końcu wyrazu (odnosowienie)
• Uproszczenie grupy spółgłoskowej
• Upodobnienie wewnątrzwyrazowe (ubezdźwięcznienie lub udźwięcznienie)

ubezdźwięcznienie postępowe ubezdźwięcznienie wsteczne udźwięcznienie uproszczenie grupy spółgłoskowej utrata dźwięczności na końcu wyr.

Pod każdą grupą wyrazów kliknij numer oznaczający pasujący do niej proces fonetyczny.

wyszedł, trzcina, trzmiel, chrzestny, rzemieślnik

przyjaciel, kwadrat, twardy, warstwa, kwiat

zasuwka, ciężki, śliwka, szybszy, wszędzie

prośba, rentgen, jakby, Kluczbork, liczba

obraz, chleb, weź, sporządź, kod

Akcent w języku polskim

Akcentem wyrazowym nazywamy wyróżnienie jednej z sylab wyrazu poprzez silniejsze jej wymówienie. W języku polskim akcent wyrazowy pada:

dziew czyn ka

1. na drugą sylabę od końca - jest to akcent charakterystyczny dla języka polskiego.

+ info

3. 2. 1.

2. na trzecią sylabę od końca: - w wyrazach obcego pochodzenia zakończonych na -ika, - yka, np. re-pu-bli-ka, gra-ma-ty-ka; - w liczebnikach złożonych zakończonych na - sta, - set, np. czte-rys-ta, - w 1. i 2. os. l. mn. czasowników w czasie przeszłym, np. po-bie-gliś-my; - w liczbie poj. oraz w 3. os. l. mn. czasowników w trybie przypuszczającym, np. po-biegł-bym, po-bie-gli-by. -w niektórych wyrazach pochodzenia obcego, np. u-ni-wer-sy-tet

fi zy ka

3. 2. 1.

3. na czwartą sylabę od końca - w 1. i 2. os. l. mn. czasowników w trybie przypuszczajacym, np. pod-pi-sa-ły-byś-my, do-bie-gły-byś-my.

do bie gły byś my

5. 4. 3. 2. 1.

Pobaw się akcentem!

ZADANIE 1.

Cecylia czyta cytaty z Tacyta...

ZADANIE 3.

Jeśli wykonałeś/łaś wszystkie zadania, kliknij w gwiazdkę

ZADANIE 2.

Lorem ipsum 04

ZADANIE 4.

Zadanie 1. było proste, chodziło o parafrazę.

Akcent -rozwiązania zadań

Uff, już wszystko powtórzone...

Jakie wyrazy utworzyłaś w 3.?

W 3.? spo-strze-głyś-my i spo-strze-gły-byś-my.

Zadanie 2.

Obejrzyj przed sprawdzianem

Co powtórzyć?

- znaczenie terminów: fonetyka, głoska, litera, sylaba.- podział wyrazów na sylaby, litery i głoski. - cechy głoskek (dźwięczna/bezdźwięczna, twarda/miękka, ustna/nosowa). - funkcje litery "i" w sylabie. - zasady przenoszenia wyrazów (w praktyce, nie w teorii). - alfabetyczne porządkowanie wyrazów. - różnice między mową a pismem (rodzaje procesów fonetycznych). - zasady akcentowania w j. p.

poćwicz!

BRAWO!wszystkie zadania Już wykonane!

Dziękuję za uwagę!

Powodzenia na sprawdzianie!