Wieża Babel

Motyw biblijnej wieży Babel w różnych tekstach kultury

Co Biblia mówi o wieży Babel? "Mieszkańcy całej ziemi mieli jedną mowę, czyli jednakowe słowa. A gdy wędrowali ze wschodu, napotkali równinę w kraju Szinear i tam zamieszkali. I mówili jeden do drugiego: «Chodźcie, wyrabiajmy cegłę i wypalmy ją w ogniu». A gdy już mieli cegłę zamiast kamieni i smołę zamiast zaprawy murarskiej, rzekli: «Chodźcie, zbudujemy sobie miasto i wieżę, której wierzchołek będzie sięgał nieba, i w ten sposób uczynimy sobie znak, abyśmy się nie

Wieża Babel w Biblii

Na początku mieszkańcy całej ziemi mieli jedną mowę, czyli jednakowe słowa. Gdy wędrowali ze wschodu, napotkali równinę w kraju Szinear i tam zamieszkali. Po pewnym czasie postanowili wybudować wieżę sięgającą do samego nieba. Gdy zaciekawiony Bóg przyszedł ją obejrzeć, dostrzegł, że ludzie byli pełni pychy. Pomieszał więc ich języki tak, że nie mogli się już porozumieć. Wtedy ludzie rozeszli się po całym świecie.

Inspiracją dla opowieści o wieży Babel mogły być mezopotamskie zigguraty.

Ziggurat to charakterystyczna dla architektury sakralnej Mezopotamii wieża świątynna o zmniejszających się schodkowo kolejnych tarasach. Wierzono, że bogowie zamieszkują szczyty gór, a Zigguraty miały je symbolizować.

Jedna z rekonstrukcji wyglądu zigguratu Etemenanki – kojarząca się z wieżą Babel

Historia wieży Babel w ujęciu Anny Kamieńskiej

„Książka nad książkami” Anny Kamieńskiej to zbiór opowieści ze Starego Testamentu, od opisu stworzenia świata do historii proroka Jonasza, połkniętego przez rybę. Są tu opowieści o Abrahamie, Mojżeszu, Jakubie, Józefie, Gedeonie, Rut, Dawidzie, Salomonie i innych. Każdy rozdział zaczyna się cytatem z Biblii. Co jakiś czas w tekst wplatane są fragmenty psalmów i mądrości Koheleta. Kamieńska była poetką. Cała jej książka, choć pisana prozą, jest na swój sposób poetycka. Biblijne historie są opowiadane bardzo obrazowo i pięknie.

Wieża Babel w poezji

- Która godzina? - Tak, jestem szczęśliwa, i brak mi tylko dzwoneczka u szyi, który by brzęczał nad Tobą, gdy śpisz. - Więc nie słyszałaś burzy? Murem targnął wiatr, wieża ziewnęła jak lew, wielką bramą na skrzypiących zawiasach. - Jak to, zapomniałeś? Miałam na sobie zwykłą szarą suknię spinaną na ramieniu. - I natychmiast potem niebo pękło w stubłysku. - Jakże mogłam wejść, przecież nie byłeś sam. - Ujrzałem nagle kolory sprzed istnienia wzroku. - Szkoda, że nie możesz mi przyrzec. - Masz słuszność, widocznie to był sen. - Dlaczego kłamiesz, dlaczego mówisz do mnie jej imieniem, kochasz ją jeszcze? - O tak, chciałbym, żebyś została ze mną. - Nie mam żalu, powinnam była domyślić się tego. - Wciąż myślisz o nim? - Ależ ja nie płaczę. - I to już wszystko? - Nikogo jak ciebie. - Przynajmniej jesteś szczera. - Bądź spokojny, wyjadę z tego miasta. - Bądź spokojna, odejdę stąd. - Masz takie piękne ręce. - To stare dzieje, ostrze przeszło nie naruszając kości. - Nie ma za co, mój drogi, nie ma za co. - Nie wiem i nie chcę wiedzieć, która to godzina.

Wisława Szymborska "Na wieży Babel" Wiersz z czwartego tomu poezji zatytułowanego "Sól", wydanego w 1962 r.

Wieża Babel w malarstwie

Paul Gustave Doré "Pomieszanie języków", 1865 r.

Marten van Valckenborch

"Wieża Babel", ok. 1600 r.

"Wieża Babel " to obraz olejny niderlandzkiego malarza Pietera Bruegla namalowany w 1563 roku w Antwerpii w dwóch wersjach. Pierwsza, znana jako "Wieża Babel", obecnie znajduje się w Muzeum Historii Sztuki w Wiedniu. Druga, nazywana "Małą Wieżą Babel", znajduje się w Museum Boijmans Van Beuningen w Rotterdamie. Bruegelowska wieża Babel w pierwszym i drugim przypadku przypomina kształtem rzymskie Koloseum, co prawdopodobnie jest skutkiem faktu, że autor był zauroczony pozostałościami starożytnego amfiteatru podczas swego pobytu we Włoszech.

"Wieża Babel”

"Mała Wieża Babel”

W wersji obrazu znajdującej się w Wiedniu wieża zajmuje większą część malowidła, ale w tle widać miasto wraz z jego murami połączonymi z wieżą systemem podziemnych korytarzy. W prawym dolnym rogu znajduje się port ze statkami dostarczającymi materiały potrzebne do budowy. W lewym dolnym rogu została uwieczniona scena, której centralną postacią jest król, który przybył, aby sprawdzić postępy w budowie. Jest nim najprawdopodobniej władca babiloński Nimrod. Obraz wiedeński pokazuje wieżę w jasnych tonacjach.

"Wieża Babel”

W rotterdamskiej wersji obrazu wieża zajmuje większość miejsca. Reszta właściwie stanowi tło. W prawym dolnym rogu również odnajdujemy port ze statkami. Nie ma tam jednak dodatkowych scen, jak na większym obrazie. Budowla przedstawiona jest w tonacjach ciemnych, podkreślonych w otaczających ją chmurach.

"Mała Wieża Babel”

Wieża Babel w muzyce

Piosenka "Wieża Babel" z musicalu "Metro"

"Metro" to polski musical z muzyką Janusza Stokłosy, wyreżyserowany przez Janusza Józefowicza. Prapremiera musicalu odbyła się 30 stycznia 1991 w Teatrze Dramatycznym w Warszawie, a premiera – 16 kwietnia 1992 w Minskoff Theatre na Broadwayu. Musical opowiada o grupie młodych ludzi, artystów szukających szczęścia w życiu, marzeniach i miłości. Każdy z nich przywozi własną historię, marzenia, cel. Przyjeżdżają oni na casting do teatru, ale go nie przechodzą. Organizują więc własny musical na stacji metra. Po sukcesie podziemnego musicalu dostają propozycję angażu do teatru, który ich wcześniej odrzucił. Pojawia się dylemat: iść za pieniędzmi czy za marzeniami.

"Nowa wieża Babel"- piosenka z repertuaru Budki Suflera

Świat się wokół nas wciąż mniejszy staje, Kontynenty na odległość dłoni są, Samoloty jak z dziecinnych bajek, Ponad głową coraz szybciej niebo tną. Ludzie wciąż wędrują wielkim, głośnym stadem, Z pomieszania mowy słychać jeden głos Zbudowano drugą, większą Wieżę Babel, Kto pamięta tamtej, pierwszej wieży los? Świat się kurczy jak przekłuty balon, Człowiek też maleje szybko razem z nim, Przerażony swą niewielką skalą, Coraz bardziej samotnieje w tłumie tym. Stąd ucieczki nieprzytomne pustą drogą, Jakby gdzieś coś za zakrętem było tam I te wiersze napisane dla nikogo, I te płótna pełne nostalgicznych plam. Ref. Wieża Babel, Piękny, choć nieludzki ląd, Coraz dalej, Czy to postęp, czy to błąd? Coraz dalej, coraz trudniej uciec stąd.

Autor tekstu: Andrzej Mogielnicki Kompozytor: Romuald Lipko Płyta: Nic Nie Boli, Tak Jak Życie (1997)

Wieża Babel jako frazeologizm

Wieża Babel oznacza dziś:

- bałagan, zamieszanie, nieład, chaos; - miejsce, gdzie mówi się różnymi językami.