Monomit

Monomit

Joseph Campbell

\Wszystkie te najrozmaitszemitologie mówią nam o jednym i tym samym, najważniejszymposzukiwaniu. Opuszczasz świat, w którym żyjesz, i odchodzisz –zagłębiasz się w jakąś otchłań albo wędrujesz gdzieś daleko, albowspinasz się gdzieś wysoko. Tam odnajdujesz coś, czego w twoimmniemaniu brakowało światu, jaki przedtem zamieszkiwałeś.Wówczas rodzi się problem, czy pozostać tam z tym dobrem imachnąć ręką na cały świat, czy też powrócić z nim do własnejspołeczności, próbując wszakże trwać przy nim nadal. Wszystko tojest wcale niełatwe”. Campell, Bohater o tysiącu twarzy,

TEDX What makes a hero

Struktura monomitu

Indiana Jones

• STRACH

Monomit w reklamie

Film "Droga życia" w reżyserii Emilio Esteveza spełnia założenie monomitu. Główny bohater, odgrywany przez Martina Sheena, jest dentystą, który wiedzie bardzo monotonne życie. Niespodziewanie otrzymuje wiadomość o śmierci swojego syna, który wybrał los podróżnika. Poczuwający się do zaniesienia prochów swego syna na koniec szlaku ojciec, wyrusza przez Santiago de Compostela. Poznaje tam niezwykłych kompanów, a każdy z nich przemierza szlak, aby uporać się z innym problemem. Starszy mężczyzna, pomimo wyraźnych kłopotów wywołanych jego wiekiem, jest niesamowicie zmotywowany, co ostatecznie pozwala mu osiągnąć cel i spełnić marzenie syna.

Jednym z najbardziej znanych przykładów wykorzystania koncepcji monomitu w dzisiejszych tekstach kultury jest całe uniwersum Marvela, ale w wypowiedzi skupię się na jednej z najbardziej znanych i lubianych postaci - Peterze Parker. Peter Parker jest nastolatkiem, który stworzył swój własny, amatorski strój bohatera Spidermana i w nim pomaga swoim sąsiadom. W pewnym momencie jego życia, zupełnie niespodziewanie zjawia się Tony Stark, który widzi w nim potencjał i specjalnie dla niego tworzy profesjonalny strój. Staje się jego mentorem, do którego nastolatek ma ogromny szacunek i podziw - traktuje go jak swojego idola. Tony jednak chce chronić chlopaka, zabrania mu więc niebezpiecznych misji. Wbrew jego woli jednak, Peter stawia czoła niebezpiecznym przestępcom i odnosi sukces. Film pokazuje, jak młody superbohater musi radzić sobie z podwójnym życiem i jednocześnie być uczniem oraz spełniać swoje wzywające go wewnętrznie obowiązki, dotyczące ratowania świata. Jak każdy monomityczny bohater ma swojego mentora, ma wzloty i upadki, ale na końcu odnosi sukces i staje się silniejszy niż kiedykolwiek.

Geralt z Rivii,jak każdy Wiedźmin podczas swoich zleceń podróżuje po świecie,napotykając przeciwności losu.We wszystkich książkach i serialu niejednokrotnie można spotkać się z wykorzystaniem schematu historii Cambella.Drugim utworem,w którym można zauważyć wspomniany schemat jest książka autorstwa Williama Paula Young'a pt. "Chata" Na jej podstawie powstał również film w reżyserii Stuarta Hazeldine. Główny bohater żyje zwyczajnie ze swoją rodziną. Pewnego dnia na wyjeździe zopstaje porwana i zabita jego najmłodsza córka. Zrozpaczony mężczyzna jakiś czas potem dostaje tajemniczy list od "Taty" (Boga) Po długim namyśle decyduje się odpowiedzieć na wezwanie i jedzie na miejsce tajemniczej Chaty. Tam spotyka 3 postaci,mające reprezentować Trójcę Świętą. Poddają go one próbie i pomagają pogodzić się ze stratą córki. Następuję wewnętrzna przemiana bohatera. Po powrocie do rodziny,dzięki swoim doświadczeniom,pomaga pogodzić się z tą stratą innym członkom rodziny. Rodzina godzi się i zyskuje nowe,szczęśliwsze życie.

Przykładem filmu, który spełnia założenia monomitu jest z pewnością filmowa trylogia Petera Jacksona "Władca Pierścieni" oparta na książkach J. R. R. Tolkiena, które opowiadają o Wojnie o Pierścień w Śródziemiu będącym miejscem akcji wielu innych książek tego autora. Fabuła dotyczy głównie hobbita Frodo Bagginsa, na którym spoczywa obowiązek zniszczenia tytułowego Pierścienia w ogniach Góry Przeznaczenia w Mordorze, do którego musi dostać się z niewielkiej miejscowości Shire. Frodo został powiernikiem pierścienia i to jemu zostało przeznaczone zadanie zniszczenia. Tutaj ukazany jest pierwszy element monomitu - wezwanie do wyprawy. Bohater ma także swojego mędrca - Gandalfa. Jest to jeden z najpotężniejszych czarodziejów Śródziemia, architekt wojny o pierścień. Zwycięska bitwa niemal rujnuje siły Gondoru. Gondorczycy wiedzą, że następne natarcie przyniesie im klęskę, a siły Saurona są niespożyte. Wszyscy mają nadzieję, że powiernik Pierścienia, Frodo, jest już w pobliżu Góry Przeznaczenia, i lada chwila zniszczy Pierścień. Frodo waha się w ostatniej chwili, czy zniszczyć Pierścień, a wtedy rzuca się na niego Gollum, pragnąc odzyskać swoją własność - odgryza palec hobbita z Pierścieniem, ale traci równowagę i spada w ogień Szczeliny Zagłady. Tym samym Pierścień zostaje zniszczony, a Sauron znika na zawsze.

Przykładem filmu, który opiera się na strukturze monomitu jest "Alicja w krainie czarów" w reżyserii Tima Burtona. Tytułowa Alicja wiedzie zwykłe życie, można powiedzieć że nawet nudne, a oprócz tego czekają na nią niechciane zaręczyny. Zmienia się to w momencie, gdy postanawia podążyć za tajemniczym białym królikiem. Jest to wezwanie do przygody, które dziewczynka podejmuje. Prowadzi to do zmiany jej dotychczasowej rzeczywistości - od tego momentu znajduje się ona w nieznanym jej świecie magii, gdzie otoczona jest najdziwniejszymi istotami i zjawiskami. Jako jej mentora można interpretować białego królika, dzięki któremu znalazła się w tym nieznanym miejscu i który towarzyszy jej podczas trwania podróży. Alicja ma na celu pomóc krainie czarów odzyskać dawną radość, która zniknęła wraz z umocnieniem się rządów Czerwonej Królowej. Walka z ową królową nie jest łatwa i Alicja napotyka na swojej drodze wiele prób, jest stawiana w niebezpieczeństwie zagrażającym jej życiu. Jest to element próby, kryzysu - dziewczynka na tym etapie ma dwa wyjścia. Może postanowić dalej walczyć w imię dobra, ale może także się poddać i pozostawić obcą jej przecież krainę. Alicji udaje się jednak przezwyciężyć napotkane trudności i staje przed ostatecznym wyzwaniem, jakim jest walka ze smokiem Czerwonej Królowej. Wydaje się być to zadanie zbyt trudne dla młodej dziewczyny, jednak dzięki ciężkiej pracy i determinacji Alicja pokonuje przeciwnika. Nagrodą za owe zwycięstwo jest powrót wolności i szczęścia pośród mieszkańców krainy czarów. Dziewczynka wraca z nową mentalnością i doświadczeniami do swojego świata. Podróż, jaką przebyła, zmienia ją i jej życie na lepsze. Dlatego uważam, że film "Alicja w krainie czarów" jest dobrym przykładem wykorzystania monomitu.

Świetnym przykładem historii opartej o konstrukcję monomitu jest francuski film „Nietykalni”, czyli opowieść o mieszkańcu ubogich przedmieść, który dzięki zrządzeniu losu trafia do willi milionera, co okazuje się zwrotnym punktem (pierwszy element monomitu - podjęcie się wyzwania). Driss, który początkowo uchodził za złodzieja i nie palił się do pracy, smakuje dostatniego życia i zmienia się w rozsądnego człowieka. Wspomniany wcześniej milioner jest sparaliżowanym mężczyzną z wyższych sfer. Dzięki Drissowi dochodzi do wniosku, że świat z perspektywy wózka inwalidzkiego również może być niesamowity. Bohaterowie uczą się od siebie wzajemnie nowych rzeczy, otrzymują cenne lekcje i przechodzą metamorfozę wewnętrzną. Myślę, że elementem próby może być zetknięcie się dwóch różnych światów - spotkanie mężczyzny, który wyszedł z więzienia, stara się o prawo do zasiłku ze sparaliżowanym człowiekiem; według mnie ta rozbieżność i różnice między nimi mogłyby spowodować brak porozumienia, ale mimo wszystko ta wystawiona na próbę relacja zakończyła się przyjaźniąPomimo tego, że pochodzili z różnych światów, co mogło stanowić niemały problem, zostali przyjaciółmi i zwyciężyli, bo zmienili swoje nastawienie do życia.

Przykładem historii zawierającej konstrukcję monomitu jest film „Królewna Śnieżka i Łowca”. Opowiada on historię Śnieżki, która dorośleje i staje się coraz piękniejsza u boku swojej macochy - Królowej Ravenny. Gdy magiczne lustro przepowiada królowej zagrożenie ze strony Śnieżki, ta postanawia ją zamordować. Gdy dziewczyna się o tym dowiaduje, ucieka w nieznany jej świat. Chowa się w lesie, gdzie następnie poznaje Łowcę - jej niedoszłego mordercę, zleconego przez wściekłą macochę. Śnieżka razem z Łowcą uczy się, jak radzić sobie w lesie. Zaprzyjaźnia się również z krasnoludami. Gdy pewnego dnia królewna nadgryza podrzucone przez Ravennę zatrute jabłko, zapada w sen. Ostatecznie królewnę ratuje Łowca, ofiarowując jej „pocałunek prawdziwej miłości”. Śnieżka zamienia się w wojowniczkę i przygotowuje się do walki przeciwko okrutnej królowej.

Igrzyska śmierci" to film, który pasuje do koncepcji monomitu i podróży bohatera. Katniss Everdeen słyszy wezwanie do przygody kiedy na loterii pada imię jej siostry. Opuszcza swój zwykły świat wsiadając do pociągu do stolicy. Dziewczyna podejmuję wyzwanie i bierze udział w Głodowych Igrzyskach - turnieju na śmierć i życie, gdzie może przeżyć tylko jeden uczestnik. Haymitch drugi zwycięzca z dystryktu staje się mentorem Karniss i Peety. W filmie jest również moment kryzysu Katniss, której wydaje się, że nie ma szans na przeżycie. ,, Igrzyska śmierci" kończą się zwycięstwem Katniss i Peety, którzy wracają do swojego dystryktu.

Przykładem filmu, opartym na strukturze monomitu są "Opowieść z Narnii. Lew, Czarownica i stara szafa". Przygoda rozpoczyna się, gdy czwórka dzieci podczas zabawy w chowanego, w środku starej szafy odkrywa inny, magiczny świat. W tamtym momencie podjęli wyzwanie i wchodząc do fantastycznej krainy na swojej drodze spotkali między innymi :fauna, królową Narnii, państwa Bobrów oraz lwa Aslana. Według przepowiedni Aslana, na tronie Narnii zasiąść miała czwórka dzieci Adama i Ewy, dlatego ich życie było w niebezpieczenstwie. Rodzeństwo stawiało czoła wielu przeszkodom, aby dobro zwyciężyło. Czarownica zabiła Aslana -Króla puszczy, lecz "śmierć cofnęła swe wyroki" i ostatecznie ona sama poniosła śmierć. W tamtym momencie dobro zwyciężyło, Narnia odzyskała wolność, a dzieci zasiadły na tronach. Po chwili, rodzeństwo znalazło się w swojej dawnej rzeczywistości, a ich przygoda trwała tylko chwilę.

Film ,,Tożsamość” w reżyserii Jaume Collet-Serra opowiada historię doktora Martina Harissa i jak najbardziej podlega szablonowi monomitu. Nasz doktor przyjeżdża do Berlina z żoną w dosyć sielankowej atmosferze. Prezentuje status quo bohatera. W następnym etapie jakim jest wprowadzenie do wyzwania Martin ulega wypadkowi samochodowemu. Na szczęście ratuje go dziewczyna kierująca jego taksówką. Po czterech dniach od wypadku poszkodowany budzi się po to by w następstwie odkryć ,że ktoś się za niego podszywa. Wplątana w to jest nawet jego żona. Hariss podejmuje wyzwanie w postaci zdemaskowania swojego sobowtóra i odzyskania swojej tożsamości. Ma również mentora ,którym jest stary szpieg Stasi. Razem z mentorem i z pomocą dziewczyny ,która wcześniej uratowała protagonistę dowiadujemy się ,że Martin jest tak naprawdę wyszkolonym zabójcą . Niedoszły terrorysta miał zabić arabskiego księcia i wypełnić swoją misje ,którą uniemożliwił mu wypadek mieszając w jego mózgu. Jest to symbol śmierci bohatera oraz odrodzenia się na nowo. Harris nie zważając na swoją przeszłość podejmuje się walki z największym zagrożeniem. Udaje mu się uratować księcia oraz naukowca ,którzy byli celem zamachu. W ostatnich sekwencjach Martin razem z dziewczyną przyjmują nową tożsamość i starają się ułożyć sobie nowe życie.

Zdaniem Campbella, ze wszystkich mitów, ze wszystkich historii opowiadanych w religiach wschodu i zachodu daje się wyłuskać ta sama podstawowa struktura fabularna. Bohater (skromny, anonimowy, młody mężczyzna) zostaje zmuszony do podjęcia trudnego zadania, misji, zostaje wezwany przez przygodę. Opuszcza więc swój dom, wyrusza w podróż. W jego zmaganiach pomagają mu nadprzyrodzone, boskie istoty, na swoich drogach spotyka boginię, bądź jedna się z figurą ojca, wypełnia misję i powraca, odmieniony, już w pełni dojrzały, do dawnego życia.

THANKS