ROZMOWA MISTRZA POLIKARPA ZE ŚMIERCIĄ

RETRO MUSIC

presentation

ROZMOWA MISTRZA POLIKARPA ZE ŚMIERCIĄ

JAK WYOBRAŻASZ SOBIE ŚMIERĆ ?

NARYSUJ JĄ W ZESZYCIE LUB NA KARTCE

ŚMIERĆ JAKO SZKIELET

Najstarszy zachowany wizerunek kościotrupa znajduje się w „Mszale z Worms” z ok. 960 r. Do XIV w. śmierć uosabiały na ogół szkaradne wiedźmy, często ze skrzydłami nietoperza, lub rozkładające się zwłoki (jak w znanym utworze z końca XV w. „Rozmowa mistrza Polikarpa ze Śmiercią”). Najsłynniejszym dziełem plastycznym o tej tematyce jest cykl drzeworytów Hansa Holbeina Młodszego, zatytułowany „Taniec Śmierci” (1523 r.)

PRZYCZYNY ZAINTERESOWANIA SMIERCIA

W SREDNIOWIECZU

epidemie dżumy i innych chorób zakaźnych

wojny

brak higieny

publiczne egzekucje

filozofia i religia, które przekonywały, że ważniejsze od życia na ziemi jest zbawienie

Na popularność motywów związanych ze śmiercią wpływała powszechność śmierci. Higiena na niskim poziomie powodowała ogromną śmiertelność wśród dzieci. Więc w każdej niemal rodzinie już od dziecka bywało się na pogrzebach sióstr i braci. Na kazaniach księża głosili ars moriendi - sztukę umierania: trzeba pojednać się z Bogiem, wyznać grzechy, odeprzeć rozpacz i lęk (są to podszepty diabła). W latach 1347-1352 przez Europę przetoczyła się Czarna Śmierć - epidemia dżumy. Wyginęła 1/3 populacji kontynentu.

DŻUMA

czarna śmierć

DANSE MACABRE

jeden z najpopularniejszych motywów w sztuce plastycznej i literaturze średniowiecznej, powstały pod koniec XIII wieku. Taniec śmierci przedstawiał korowód tytułowej postaci (zwykle kościotrupa) i reprezentantów różnych płci, wieku, zawodów, funkcji itd. Zadaniem danse macabre było uzmysłowienie równości wszystkich ludzi wobec śmierci.

MEMENTO MORI

DANSE MACABRE

ARS BENE MORIENDI

(łac. sztuka dobrego umierania) gatunek literacki, ale też motyw: ukazywanie, jak powinno się umierać

(franc. 'taniec śmierci') - motyw w sztuce: przedstawienie korowodu śmierci (kościotrupa) i przedstawicieli różnych profesji

(łac. 'pamiętaj o śmierci') - popularne hasło średniowieczne

OGROMNE

SMIERCI

ZNACZENIE

WIZERUNKI SMIERCI

ROZKŁADAJĄCE SIĘ CIAŁO

KOŚCIOTRUP Z KOSĄ

TANIEC ŚMIERCI

ROZMOWA MISTRZA POLIKARPA ZE SMIERCIA

To utwór świecki i jedno z najważniejszych dzieł polskiego średniowiecza. Anonimowy łaciński Dialogus magistri Polycarpi cum morte pochodzi z XIII wieku. Tekst polski z XV wieku jest przykładem przeniesienia z łaciny na polszczyznę i z prozy na wiersz - to NIE JEST prosty przekład. Polska wersja miała charakter satyryczny (groteska). Utwór jest wierszowanym dialogiem moralistyczno-dydaktycznym.

W średniowieczu śmierć postrzegano jako niezwykle istotny moment egzystencji człowieka. Zgon nie kończył wszystkiego, lecz był początkiem wieczności. Teologia uczyła, że po śmierci następuje albo niebo, albo piekło. Do takiej chwili należy się więc odpowiednio przygotować, bo złe umieranie (np. narzekanie na ból, brak zgody z rodziną) może udaremnić trud dobrego życia. Aby nauczyć wiernych, jak powinno się umierać, księża i zakonnicy stosowali kilka metod. Wygłaszano kazania, np. pogrzebowe. Układano pieśni, w których była mowa o rzeczach eschatologicznych. Modlono się o dobrą śmierć. Powstały odrębne gatunki sztuki, w których umieranie było podstawowym tematem. Były to: danse macabre i ars moriendi.

POZNAJ TEKST

1920

SUBTITLE HERE

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit, sed diam

W jaki sposób jest ukazana śmierć?

+info

To ALEGORIA: Przedstawienie w sposób obrazowy abstrakcyjnych pojęć czy idei (np. za pomocą postaci- PERSONIFIKACJA). Oprócz znaczenia dosłownego alegoria niesie za sobą znaczenie ukryte (alegoryczne). Jest ono jednoznaczne, umowne i stałe (w obrębie danej kultury). Na trop interpretacji alegorycznej mogą wskazywać atrybuty, np. kosa w ręku postaci kobiecej.

Rozmowa mistrza Polikarpa ze Śmiercią (bądź Dialog mistrza Polikarpa ze Śmiercią) to jeden z najbardziej znanych zabytków średniowiecznego piśmiennictwa. Tekst utworu zapisano między 1463 a 1465 rokiem w rękopisie Biblioteki Seminaryjnej w Płocku (tym samym w którym znajdowała się Skarga umierającego). Nie znamy autora utworu, ale wiadomo, że Dialog... ma swój łaciński (prozaiczny) pierwowzór pt. Dialogus magistra Polycarpi cum morte pochodzący z XIV wieku. Ten najdłuższy ze znanych średniowiecznych wierszy to jednak swobodna przeróbka, która znacznie przewyższyła pod względem artystycznym utwór łaciński. Rozmowa mistrza Polikarpa ze Śmiercią jako utwór o charakterze moralistyczno-dydaktycznym obrazuje przede wszystkim ideę powszechności śmierci – ludzie są względem niej równie bezradni, niezależnie od swego stanu czy majętności. Ponadto wiersz ten jest satyrą społeczną, której główne ostrze skierowane zostało przeciwko duchowieństwu. Należy również zaznaczyć silny związek Rozmowy... ze średniowieczną ikonografią zwłaszcza z popularnym motywem tańca śmierci.

ZADANIA

ZADANIE 2

ZADANIE 3

ZADANIE 1

ZADANIE 5

ZADANIE 4

ZADANIE 6

KONTEKST

DO ZOBACZENIA!