Kordian

Lekcja o KordianieJuliusza Słowackiego

1. Geneza dramatu.

Plan lekcji

2. Główny bohater - charakterystyka.

3. Sąd o powstaniu listopadowym.

4. Kordian jako polemika z III cz. Dziadów.

[kliknij na punkt, by przejść]

5. Porównanie koncepcji narodowowyzwoleńczych Mickiewicza i Słowackiego.

1. Geneza

a) poeta chciał w Kordianie (napisanym w 1833 roku) dać odpowiedź na pytanie, dlaczego powstanie listopadowe upadło i jaką rolę powinna spełniać twórczość poety narodu polskiego, b) utwór stanowił polemikę z myślą narodowowyzwoleńczą zawartą w Dziadach cz. III Adama Mickiewicza,b) pełny tytuł brzmi: Kordian. Część pierwsza trylogii. Spisek koronacyjny; pozostałe części, mówiące o sytuacji sprzed powstania listopadowe, nigdy nie zostały napisane, c) akcja Kordiana dzieje się przed powstaniem listopadowym, ale utwór napisany został pod wpływem doświadczeń wyniesionych z klęski tego powstania.

James Hopwood, Portret Juliusza Słowackiego (1855)

2. Główny bohater - charakterystyka na podstawie monologu na Mont Blanc.

INDYWIDUALIZM

Jam jest posąg człowieka, na posągu świata

- przekonanie o własnej wyjątkwości, ponadprzeciętności, genialaności.

PATRIOTYZM

Duch rycerza powstał z lodów...Winkelried dzidy wrogów zebrał i w pierś włożył,Ludy! Winkelried ożył!Polska Winkelriedem narodów!

- odkrycie sensu życia w realizacji idei rewolucyjnej

BUNT

Tu szczyt... lękam się spojrzeć w przepaść świata ciemną.Spojrzę... Ach! pod stopami niebo i nad głowąNiebo...

- bagatelizowanie ograniczeń wynikających z niedoskonałości ludzkiej natury

PRAGNIENIE WŁADZY

O gdyby tak się wedrzeć na umysłów górę,Gdyby stanąć na ludzkich myśli piramidzie, I przebić czołem przesądów chmurę, I być najwyższą myślą wcieloną...Mogęż siłą uczucia serce moje nalać, Aby się czuciemna tłumy rozciekło, I przepełniło serca nad brzegi, I popłynęło rzeką pod trony - obalać?

- pragnienie posiadania władzy nad umysłami wszystkich śmierelników, - manifestowanie marzeń o władzy, - marzenia o przeprowadzeniu rewolucji za sprawą władzy nad śmiertelnikami

2. Główny bohater charakterystyka na podstawie monologu na Mont Blanc.

NIESZCZĘŚLIWA MIŁOŚĆ

Uczucia po światowych opadały drogach...Gorzkie pocałowania kobiety- kupiłem...

- piętno nieszczęśliwej miłości (świadomośc iliuzji miłości

SZUKANIE OPARCIA W NATURZE

- alpejska natura jako siła ożywcza (porządkująca refleksje na temat świata)

Nic - nic - nic - aż w powietrza błękicieSkąpałem się... i ożyłem, I czuję życie!

MYŚLI SAMOBÓJCZE

- ślady romantycznej fascynacji śmiercią

Może lepiej się rzucać w lodowe szczeliny?...

WNIOSEK: KORDIAN REPREZENTUJE TYP BOHATERA ROMANTYCZNEGO.

Słowacki nadał bohaterowi dramatu imię znaczące. Utworzył je od łacińskiego słowa cor - "serce". Słownik języka polskiego Samuela Bogusława Lindego odnotowuje m. in. słowa kordialny - serdeczny i kordiak - śmiałem, człowiek czupurny, niezgadzający sie z innymi. Imię bohatera oznacza zatem kogoś wrażliwego i uczuciowego, ale też buntownika, działacza idącego za porywem serca.

3. Sąd o powstaniu listopadowym.

Przygotowanie - krytyczny sąd o politykach i przywódcach powstania listopadowego "z piekła rodem", stworzonych w diabelskim kotle przez zgromadzenie piekielne.

gen. Józef Chłopicki - za stary na przywódcę ("Nie do boju, nie do trudu"), nieudolny do działania, wiecznie kreśli plany, ma "sprzeczne z naturą nazwisko", izoluje się od ludu, nie ma zamiaru szukać pomocy wśród najniższych warstw społecznych, ambitny, dumny, wyżej ceni sprawy własne niż narodu.

książe Adam Czartoryski - pyszny arystokrata ("ludzie przed nim gną kolana"), zmienny i przesadnie ostrożny

Jan Zygmunt Skrzynecki - generał, powolny, działa jak ślimak ("chodem raka przwini"), nieudolny, brak mu zdolności i umiejętności strategicznych, odwagi, energii i zdecydowania, wycofuje się z pola walki, zamiatając trupy, przedstawiciel ugodowej polityki wobec cara

3. Sąd o powstaniu listopadowym.

Julian Ursyn Niemcewicz - polityk ("poeta-rycerz-starzec-nic"), konserwatysta, zapatrzony w przeszłości i żyjący wspomnieniami, cieszy się dużym autorytetem wśród społeczeństwa

Joachim Lelewel - polityk, posiada dużą wiedzę, wiecznie studiuje ("wiecznie dławi ksiąg armie i mole"), skłonny do teoretycznych rozważań ("Sfinks, co prawi zagadki"), niezdecydowany, chwiejny, zajęty własnymi problemami

Jan Krukowiecki - generał, jawny zdrajca, doprowadził do poddania się Warszawy Rosjanom i podpisał akt jej kapitulacji w 1831 r.,

W dramacie Słowackiego przywódcy powstania są przedstawieni negatywnie jako starych, zniedołężniałych, przerażonych, chyba piekło stworzyło ich na zgubę Polski.

4. Kordian jako polemika z III częścią Dziadów.

Po nieudanej próbie samobójczej Kordian udaje się w podróż po Europie. Przebywa w Anglii. Na kredowej skale czyta Szekspira. Następnie udaje się do Włoch z piękną Wiolettą, którą wystawia na próbę. Gdy kobieta dowiedziała się, że jego koń ma złote podkowy, zgodziła się z nimi jechać, ale gdy okazało się, że one zginęly, bo były tylko drutem przywioązane, odeszła od niego. Następnie Kordian przebywa w Rzymie na audiencji u papieża i prosi o błogosławieństwo, dla Polski i Polaków. Papież radzi mu, aby Polacy pokornie znosili jarzmo niewoli. Nastęnie Kordian znajduje się na szczycie Mont Blanc w Szwajcarii i tu, w obliczu natury, wygłasza swój monolog liryczny. W słowach monologu Kordian wypowiada znamienne słowa. Dokonuje się w nim przemiana wewnętrzna. Dojrzewa i odnajduje cel i sens życia. Odnajduje ideę przewodnią, którą fomułuje w słowach: "Ludu! Winkelried ożył!Polska Winkelriedem narodów!Poświęci się, choć padnie jak dawniej! jak nieraz!Nieście mię, chmury! nieście, wiatry, nieście, ptacy!"

Kim był Winkelried?

Informacje z podręcznika

Legendarny bohater walk o niepodległość Szwajcarii, Arnold Strutj von Winkelried w bitwie pod Sempach (1386) pochwycił włócznie wroga i skierował je na siebie, aby utorować drogę żołnierzom szwajcarskim. Bitwa zakończyła się zwycięstwem Szwajcarów.

Konrad Grob, Śmierć Winkelried pod Sempach, II poł. XIX w., własność prywatna

4. Winkelriedyzm

czytaj: winkelridyzm

postawa poświęcenia się w walce, oddanie własnego życia w celu ocalenia innych, pojęcie związane jest z poświęceniem się jednotki, jak i całego narodu

Kordian w monologu na Mont Blanc mówi o narodzie polskim jako o Winkelriedzie narodów - Polacy mają oddać swoje życie za inne narody.

Ze szczytów alpejskich chmura przenosi Kordiana do Polski.

Kordian w Internecie - czyli dlaczego warto znać ten dramat?

5. Porównanie koncepcji Mickiewicza i Słowackiego

Koncepcje narodowyzwoleńcze

Koncepcje A. Mickiewicza

Koncepcje J.Słowackiego

prometeizm

solidaryzm

winkelriedyzm

mesjanizm

walenrodyzm

- etos rycerskiej walki (powstanie jako otwarta walka z wrogiem)

- idea walki podstępnej, sprzecznej z moralnością i etosem rycerskim,

- idea poświęcenia życia w walce o wywolenie narodu (Kordian jako Winkelried)

- idea poświęcenia jednostki dla narodu (poświęcenie warunkiem szczęścia ogółu)

- zryw powstańczy jako przejaw godności zniewolonego narodu (świadomość klęski, brak perspektyw zmartwychwstania)

- idea złożonej ofiary z męczeństwa narodu (cierpienie warunkiem zmartwychwstania)

- idea walki zjednoczonego i odrodzonego moralnie narodu - (wolność jako idea ogólna)

- idea winkelriedyzmu dzieli wspólnotę

Prometeizm

Mesjanizm

- postawa złożenia ofiary z męczeństwa narodu, wiara nadejście w sprawiedliwościBohater: 44Utwór: Dziady cz. III Hasło: "Polska Chrystusem narodów"

- poświecenie jednostki dla narodu, Bohater: KonradUtwór: Dziady cz. III Hasło: "Nazywam się Milijon - bo za milijon kocham i cierpię katusze"

5. Koncepcje narodowowyzwoleńcze romantyzmu - podsumowanie.

Walenrodyzm

Winkelriedyzm

Solidaryzm

- walka podstępem, sprzeczna z moralnością, Bohater: Konrad WallenrodUtwór: Konrad WallenrodHasło: "Trzeba być lisem i lwem"

- postawawspólnej walki o zjednoczonegoi odrodzonego narodu,Bohater: Jacek Soplica Utwór: Pan TadeuszHasło: "Kochajmy się!"

- postawa poświęcenia w walce o wyzwolenie narodu, Bohater: Kordian Utwór: KordianHasło: "Polska Winkelriedem narodów"

Infografika - podręcznik str. 158-159