Jak łączą się wyrazy w zdaniu? kl. 6

Temat:

Jak łączą się wyrazy w zdaniu?- czyli o związkach wyrazowych.

Przygotowała: Anna Stasiak

Zapisz w zeszycie:

Wyrazy w zdaniu mogą się łączyć w różny sposób. Grupę wyrazów w zdaniu nazywamy związkiem.

W związku wyrazowym jeden wyraz jest nadrzędny (określany), a drugi podrzędny (określający).

PRZYKŁAD:

modelka

znana

( )

(jaka?)

wyraz podrzędny (określający)

wyraz nadrzędny (określany)

Zapisz w zeszycie:

PODMIOT I ORZECZENIE TWORZĄ W ZDANIU ZWIĄZEK GŁÓWNY.

Pozostałe związki są związkami pobocznymi.

Zapisz przykład w zeszycie:

Młodszy brat Zosi zbudował dzisiaj piękny zamek z piasku.

zbudował

brat

co zrobił?

( )

ZWIĄZEK GŁÓWNY

kto?

podmiot gramatyczny

orzeczenie czasownikowe

(który?)

(czyj?)

(kiedy?)

(co?)

zamek

dopełnienie

ZWIĄZKI POBOCZNE

młodszy

Zosi

dzisiaj

(jaki?)

(z czego?)

przydawkarzeczowna

przydawkaprzymiotna

okolicznik czasu

z piasku

piękny

przydawkaprzyimkowa

przydawkaprzymiotna

Wyrazy w zdaniu tworzą trzy rodzaje związków:

ZWIĄZEK ZGODY

ZWIĄZEK PRZYNALEŻNOŚCI

ZWIĄZEK RZĄDU

ZWIĄZEK ZGODY

Związek zgody to związek wyrazów zgodnych ze sobą pod względem formy gramatycznej (zgodność pod względem przypadka, liczby i rodzaju). W związku zgody występuje najczęściej:- czasownik i rzeczownik tworzące związek główny, - rzeczownik z przymiotnikiem.

Wyraz podrzędny odmienia się tak samo jak wyraz nadrzędny

ZWIĄZEK RZĄDU

Związek rządu to związek, w którym człon nadrzędny wymaga od wyrazu podrzędnego określonej formy przypadka. W związku rządu występuje najczęściej:- czasownik z rzeczownikiem lub wyrażeniem przyimkowym, - rzeczownik z rzeczownikiem.

Wyraz podrzędny nie odmienia się, odmienia się tylko wyraz nadrzędny

Jestem wyrazem nadrzędnym i rządzę przypadkiem wyrazu podrzędnego.

ZWIĄZEK PRZYNALEŻNOŚCI

Związek przynależności to związek, w którym człon podrzędny łączy się z nadrzędnym tylko pod względem znaczenia. W związku przynależności występuje najczęściej:- czasownik z przysłówkiem.

Nie rządzi mną wyraz nadrzędny, nie muszę się też z nim zgadzać pod względem formy.

Wyraz podrzędny nie odmienia się - może być wyrażeniem przyimkowym lub przysłówkiem

Notatka:

plik do pobrania

Niektóre wyrazy w zdaniu nie tworzą żadnych związków składniowych.Są to wyrazy poza związkami w zdaniu, które pełnią jednak ważne funkcje. Najczęściej służą zaakcentowaniu pewnych wyrazów w zdaniu albo wyrażają uczucia mówiącego bądź jego stosunek do treści wypowiedzenia.

Czas na ćwiczenia

Czas na ćwiczenia

Czas na ćwiczenia

Czas na ćwiczenia

Dziękuję za uwagę!