Bajki- Ignacy Krasicki

***

wirtualna biblioteka sp 20zaprasza czytelników z klas starszychdo obejrzenia prezentacji:

Index

BAJKI

Section

Video

Map

Text

Process

Data

Ignacego Krasickiego

10

Quote

11

Comparison

Team

Image

Timeline

Thanks

12

***

IGNACY KRASICKI 1735-1801

Urodził się w Dubiecku nad Sanem w zubożałej magnackiej rodzinie, która przeznaczyła go do stanu duchownego. Zmarł w Berlinie. Uczył się we Lwowie, w Rzymie i Warszawie, a wśród jego przyjaciół był m.in. Stanisław August. Późniejszy król uczynił go swym kapelanem i współpracownikiem. Krasicki został kanonikiem kijowskim i przemyskim już w 1759 roku, a w 1763 roku sekretarzem prymasa Łubieńskiego. W 1766 roku Krasicki został mianowany biskupem warmińskim, zyskując przez to również godność senatora. W 1772 roku, w wyniku pierwszego rozbioru Polski, został poddanym króla pruskiego. Nie zerwało to jednak jego związków z krajem. Artykuły Krasicki drukował m.in. w Monitorze, którego był współwydawcą i redaktorem naczelnym. W całej swej twórczości Krasicki słowa kieruje do polskiego społeczeństwa.Jego twórczość jest bardzo różnorodna i nadal aktualna, a stosowanie tak wielu gatunków literackich świadczyć może o wszechstronności poety. W jego utworach odnajdujemy m.in. takie tematy jak: ludzka natura i jej wady, kodeks moralny, dobro Polski. Taka tematyka została przedstawiona czytelnikowi w bardzo ciekawej postaci, a mianowicie poprzez humor, satyrę i ironię.

GATUNEK LITERACKIBAJKA

Bajki to krótkie utwory wierszowane o charakterze dydaktycznym – przekazują ważne prawdy życiowe, Uczą właściwego zachowania w różnych sytuacjach. Bohaterami są najczęściej ludzie lub zwierzęta uosabiające cechy ludzkie. Często ukazani są na zasadzie przeciwieństwa. Utwory zawierają morał – naukę, pouczenie wypowiedziane wprost lub pośrednio.

MORAŁ

morał Wielki słownik ortograficzny PWN morał -ału, -ale; -ałów morale ndm Słownik języka polskiego PWN morał «pouczający wniosek, który można wyciągnąć z jakiegoś wydarzenia lub sytuacji» morale 1. «gotowość do wypełniania obowiązków, znoszenia trudów i niebezpieczeństw oraz poczucie odpowiedzialności i wiara w sukces» 2. «czyjaś postawa moralna» morały «karcące uwagi i umoralniające pouczenia» Słownik języka polskiego pod red. W. Doroszewskiego

***

Bajki Ignacego Krasickiego, w których występują zwierzęta, mają charakter alegoryczny. Zwierzęta są obdarzone jednoznacznymi cechami ludzkimi, np. lis jest alegorią przebiegłości, kruk – pychy, sowa – mądrości.

ALEGORIA W BAJKACH

PTASZKI W KLATCE

"Czegóż płaczesz? - staremu mówił czyżyk młody - Masz teraz lepsze w klatce niż w polu wygody". "Tyś w niej zrodzon - rzekł stary - przeto ci wybaczę; Jam był wolny, dziś w klatce - i dlatego płaczę".

Stary czyżyk płakał za utraconą wolnością,Młody nie potrafił go zrozumieć, bo życie w klatce było wygodne i bezpieczne. Stary czyżyk odniósł się do młodego z wyrozumiałością. Czyżyki zostały przeciwstawione wiekiem i doświadczeniem. Morał: Za wolnością może tęsknić tylko ten, który jej doświadczył.. Jeśli się nie poznało swobody, łatwiej zaakceptuje się niewolę..

DEWOTKA

Dewotce służebnica w czymsiś przewiniła Właśnie natenczas, kiedy pacierze kończyła. Obróciwszy się przeto z gniewem do dziewczyny, Mówiąc właśnie te słowa: «…i odpuść nam winy, Jako my odpuszczamy», biła bez litości. Uchowaj, Panie Boże, takiej pobożności!

KRUK I LIS Bywa często zwiedzionym, Kto lubi być chwalonym. Kruk miał w pysku ser ogromny; Lis, niby skromny, Przyszedł do niego i rzekł: «Miły bracie, Nie mogę się nacieszyć, kiedy patrzę na cię! Cóż to za oczy! Ich blask aż mroczy! Czyż można dostać Takową postać? A pióra jakie! Szklniące, jednakie. A jeśli nie jestem w błędzie, Pewnie i głos śliczny będzie.» Więc kruk w kantaty; skoro pysk rozdziawił, Ser wypadł, lis go porwał i kruka zostawił. ***

«Mnie to kadzą» — rzekł hardzie do swego rodzeństwa Siedząc szczur na ołtarzu podczas nabożeństwa. Wtem, gdy się dymem kadzidł zbytecznych zakrztusił — Wpadł kot z boku na niego, porwał i udusił. Szczur był tak skupiony na chwaleniu się swoją wyjątkowością, że nie zauważył niebezpieczeństwa. Gdy zakrztusił się w kościele dymem kadzidła, padł ofiarą kota. Szczur – alegoria zarozumialstwa. Kot – alegoria sprytu i drapieżności. Morał: Zbytnie skupienie się na sobie sprawia, że traci się czujność, co może przynieść zgubę. ***

SZCZUR I KOT

JAGNIĘ I WILKI

Zawżdy znajdzie przyczynę, kto dobyczy pragnie. Dwóch wilków jedno w lesie nadybali jagnię; Już go mieli rozerwać; rzekło: «Jakim prawem?» «Smacznyś, słaby i w lesie!» —Zjedli niezabawem.

« Najostrzejszą krytykę współczesności ukazują bajki Jagnię i wilki. Wilk i owca, Rybka mała i szczupak. Ukazują mechanizm działania „wilczych praw”, głupotę i upodlenie gnębionych ofiar. Fakty te przedstawia Krasicki z bezlitosnym obiektywizmem, bez współczucia i litości dla głupoty i naiwności. ***

« Czapla przebiera miarę w chciwości i łakomstwie. Trudno o prawdziwą przyjaźń, wszędzie panuje fałsz i zakłamanie. Krasicki jest moralistą. Uczy skromności i umiaru, ostrzega przed głupotą i naiwnością. Chwali pracowitość i mądrość, ceni zdrowy rozsądek i doświadczenie, bierze stronę słabych i skrzywdzonych. ***

CZAPLA, RYBY I RAK

Czapla stara, jak to bywa, Trochę ślepa, trochę krzywa, Gdy już ryb łowić nie mogła, Na taki się koncept wmogła. Rzekła rybom: "Wy nie wiecie, A tu o was idzie przecie". Więc wiedziec chciały, Czego się obawiać miały.

Czapla stara, jak to bywa, Trochę ślepa, trochę krzywa, Gdy już ryb łowić nie mogła, Na taki się koncept wmogła. Rzekła rybom: "Wy nie wiecie, A tu o was idzie przecie". Więc wiedziec chciały, Czego się obawiać miały.[...]

BAJKI IGNACEGO KRASICKIEGO

Różnorodność bajek jest zadziwiająca: jedne to znakomite obrazki satyryczne odtwarzające zjawiska społeczne „w krzywym zwierciadle”, inne mają charakter małych utworów dramatycznych, w których odbijają się ludzkie problemy i konflikty. Dominuje w nich humor płynący z nieoczekiwanego zakończenia, dowcipnego morału czy innego niż oczekujemy postępowania. Wartość literacka tkwi w oszczędności i precyzji słowa, stosowaniu zasady antytezy i symetrii.

« ***

WÓŁ MINISTER

Kiedy wół był ministrem i rządził rozsądnie, Szły prawda rzeczy z wolna, ale szły porządnie. Jednostajność nakoniec monarchę znudziła, Dał miejsce wołu, małpie, lew, bo go bawiła. Dwór był kontent, kontenci poddani z początku; Ustała wkrótce radość; nie było porządku. Pan się śmiał, śmiał minister, płakał lud ubogi. Kiedy więc coraz większe nastawały trwogi, Zrzucono z miejsca małpę; żeby złemu radził, Wzięto lisa: ten pana i poddanych zdradził.Nie osiedział się zdrajca, i ten, który bawił: Znowu wół był ministrem i wszystko naprawił.

PRZYJACIELE

Zajączek jeden młody Korzystając z swobody Pasł się trawką, ziółkami w polu i ogrodzie Z każdym w zgodzie. A że był bardzo grzeczny, rozkoszny i miły, Bardzo go inne zwierzęta lubiły. I on też, używając wszystkiego z weselem, Wszystkich był przyjacielem. Raz gdy wyszedł w świtanie i bujał po łące, Słyszy przerażające Głosy trąb, psów szczekania, trzask wielki po lesie. Stanął... Słucha... Dziwuje się... A gdy się coraz zbliżał ów hałas, wrzask srogi, Zając w nogi.

Zajączek jeden młody Korzystając z swobody Pasł się trawką, ziółkami w polu i ogrodzie Z każdym w zgodzie. A że był bardzo grzeczny, rozkoszny i miły, Bardzo go inne zwierzęta lubiły. I on też, używając wszystkiego z weselem, Wszystkich był przyjacielem. Raz gdy wyszedł w świtanie i bujał po łące, Słyszy przerażające Głosy trąb, psów szczekania, trzask wielki po lesie. Stanął... Słucha... Dziwuje się... A gdy się coraz zbliżał ów hałas, wrzask srogi, Zając w nogi.

***

« ***

MALARZE

Dwaj portretów malarze słynęli przed laty: Piotr dobry, a ubogi. Jan zły, a bogaty. Piotr malował wybornie, a głód go uciskał, Jan mało i źle robił, więcej jednak zyskał. Dlaczegoż los tak różny mieli ci malarze? Piotr malował podobne, Jan piękniejsze twarze.

***

CYTATY Z BAJEK KRASICKIEGO

A cóż to jest za bajka? wszystko to być może; Prawda; jednakże ja to między bajki włożę. Źródło: Wstęp do bajek w: Dzieła Krasickiego, wyd. U Barbezata, Paryż 1830 Czy nos dla tabakiery, czy ona dla nosa? Źródło: Wyrok w: Dzieła Krasickiego, wyd. U Barbezata, Paryż 1830 Małe złego początki wzrastają z uporu. Źródło: Nocni stróże w: Dzieła Krasickiego, wyd. U Barbezata, Paryż 1830 Miej ty sobie pałace, ja mój domek ciasny. Prawda, nie jest wspaniały: szczupły, ale własny. Źródło: Żółw i mysz w: Dzieła Krasickiego, wyd. U Barbezata, Paryż 1830 Miłe złego początki, lecz koniec żałosny. Źródło: Woły krnąbrne w: Dzieła Krasickiego, wyd. U Barbezata, Paryż 1830 Nie nowina, że głupi mądrego przegadał. Źródło: Mądry i głupi w: Dzieła Krasickiego, wyd. U Barbezata, Paryż 1830 Pięknaś prawda na pozór, na pozór też słyniesz, Jakeś prędko urosła, tak też prędko zginiesz. Źródło: Dąb i dynia w: Dzieła Krasickiego, wyd. U Barbezata, Paryż 1830

***

CYTATY Z BAJEK KRASICKIEGO

Umiej być przyjacielem, znajdziesz przyjaciela. Źródło: Lis i osieł w: Dzieła Krasickiego, wyd. U Barbezata, Paryż 1830, s. 5. Według mnie, ten najlepszy, co się najmniej chwali. Źródło: Lew i zwierzęta w: Dzieła Krasickiego, wyd. U Barbezata, Paryż 1830, s. 4. Wiesz, dla czego dzwon głośny? bo wewnątrz jest próżny. Źródło: Mądry i głupi w: Dzieła Krasickiego, wyd. U Barbezata, Paryż 1830, s. 6. Wszystko to odmienne, Łaska pańska, gust kobiet, pogody jesienne. Źródło: Abuzei i Tair w: Dzieła Krasickiego, wyd. U Barbezata, Paryż 1830, s. 1. Wśród serdecznych przyjaciół psy zająca zjadły. Źródło: Przyjaciele w: Dzieła Krasickiego, wyd. U Barbezata, Paryż 1830, s. 14. Zawżdy znajdzie przyczynę, kto zdobyczy pragnie: Dwa wilki jedno w lesie nadybały jagnię. Już go miały rozerwać; rzekło: jakiem prawem? Smaczneś, słabeś, i w lesie… zjadły niezabawem. Źródło: Jagnię i wilki w: Dzieła Krasickiego, wyd. U Barbezata, Paryż 1830, s. 7.

***

DZIĘKUJEMY

" I śmiech niekiedy może byś nauką"

Pomysł i wykonanie: W. Cząstka