Mikołaj Rej

PRAWDA

FAŁSZ

Mikołaj Rej

Przeczytaj podane informacje i sprawdź, ile zapamiętałeś, zaznaczając, co jest, według Ciebie:

PRAWDĄ

FAŁSZEM

Po tej prezentacji: znasz podstawowe fakty o Mikołaju Reju, potrafisz przyporządkować gatunkowo najsłynniejsze dzieło Reja, pamiętasz jego najsłynniejszy cytat.

Mikołaj Rej (1505-1569)

• Mikołaj urodził się w Żurawinie (obecnie na Ukrainie), ale jego rodzina pochodziła z Nagłowic (pod Krakowem), więc posługiwał się przydomkiem "z Nagłowic",
• posługiwał się też pseudonimem Ambroży Rożek,
• współcześni nazywali go "polskim Dantem",
• obecnie nazywa się go "ojcem literatury polskiej",
• był szlachcicem-ziemianinem bez humanistycznego wykształcenia, uczęszczał do szkoły średniej.

• Mikołaj Rej całe życie był aktywny politycznie, m.in. był posłem na sejm, angażował się w reformację.
• Większość życia spędził na wsi, zajmując się gospodarstwem, jak typowy szlachcic-ziemianin.
• Dworskie obyczaje poznał na dworze wojewody sandomierskiego, Andrzeja Tęczyńskiego.
• Jako pierwszy polski autor pisał WYŁĄCZNIE po polsku.
• Jego najważniejsze dzieła to: Krótka rozprawa między trzema osobami: Panem, Wójtem a Plebanem (1543), Zwierzyniec (1562), Zwierciadło (1568).
• W literaturze zawierał plan dydaktyczny: dobro Rzeczpospolitej, prawdziwa wiara, spokojny żywot.
• Ważny cytat - najsłynniejsze słowa Reja: "Niechaj narodowie wżdy postronni znają, iż Polacy nie gęsi, iż swój język mają".

Można znaleźć cechy wspólne dla twórczości Reja i Dantego Alighieri.

FAŁSZ

PRAWDA

PRAWDA

Obaj tworzyli w języku narodowym (Rej po polsku, Dante po włosku),obaj byli też aktywni politycznie.

Rej ukończył studia humanistyczne na Akademii Krakowskiej.

FAŁSZ

PRAWDA

FAŁSZ

Nie miał wyższego wykształcenia, tylko kilka lat uczęszczał do szkoły średniej przy Akademii Krakowskiej.

Utwory Reja mają charakter lekki, pisane były jedynie dla rozrywki mecenasów autora.

FAŁSZ

PRAWDA

FAŁSZ

Mikołaj Rej tworzył literaturę parenetyczną, zawierającą plan dydaktyczny: dobro Rzeczpospolitej, prawdziwa wiara, spokojny żywot ziemianina.

Anna Kochan, Wstęp

Ostatnie dzieło Reja wyszło w roku 1567/1568 […]. Jest ono jednym z najpiękniejszych i najbardziej okazałych druków renesansu. Starannie wydaną książkę opatrzono również znakomitymi drzeworytami. Utwór składa się z kilku części (pisanych prozą i wierszem), z których pierwszą stanowi prozaiczny traktat parenetyczny Żywot człowieka poczciwego. Uzupełnia go, również napisana prozą, Przemowa krótka, nazywana też Spólnym narzekaniem wszej Korony na porządną niedbałość naszę. Mianem „zwierciadeł” określa się zazwyczaj dzieła o charakterze parenetycznym, czyli takie, w których konstruuje się wzorcową postać. Tak rozumianymi zwierciadłami są więc Żywot człowieka poczciwego, Dworzanin polski Łukasza Górnickiego czy De optimo senatore Wawrzyńca Goślickiego. Rej porównał do zwierciadła adresata dzieła, zalecając, by zachowanie czytelnika było zawsze jasne, uczciwe i stanowiło wzór do naśladowania: „A bądź jako piękne źwierciadło, w którym każdy swe zmazy upatruje”.

Anna Kochan, Wstęp, [w:] Mikołaj Rej, Wybór pism, oprac. Anna Kochan, Wrocław 2006.

Żywot człowieka poczciwego to jedno z dwóch polskich zwierciadeł.

FAŁSZ

PRAWDA

FAŁSZ

"Tak rozumianymi zwierciadłami są więc Żywot człowieka poczciwego, Dworzanin polski Łukasza Górnickiego czy De optimo senatore Wawrzyńca Goślickiego."

Zwierciadło Reja składa się z fragmentów pisanych prozą i wierszem.

FAŁSZ

PRAWDA

PRAWDA

"Utwór składa się z kilku części (pisanych prozą i wierszem), z których pierwszą stanowi prozaiczny traktat parenetyczny Żywot człowieka poczciwego."

Zwierciadło to debiut literacki Mikołaja Reja.

FAŁSZ

PRAWDA

FAŁSZ

"Ostatnie dzieło Reja (1505-1569) wyszło w roku 1567/1568"

Informacja, że to nie debiut, nie jest podana wprost, ale można się jej domyślić (dziwne byłoby, gdyby ostatnie dzieło "ojca języka polskiego" było jego pierwszym).

Rej nie nawiązywał w żaden sposób do tytułu, być może tytuł Zwierciadło nadał wydawca.

FAŁSZ

PRAWDA

FAŁSZ

"Rej porównał do zwierciadła adresata dzieła, zalecając, by zachowanie czytelnika było zawsze jasne, uczciwe i stanowiło wzór do naśladowania: <<A bądź jako piękne źwierciadło, w którym każdy swe zmazy upatruje>>."

Zwierciadła to nazwa gatunku należącego do literatury parenetycznej.

FAŁSZ

PRAWDA

PRAWDA

"Mianem „zwierciadeł” określa się zazwyczaj dzieła o charakterze parenetycznym, czyli takie, w których konstruuje się wzorcową postać. "

"Niechaj narodowie wżdy postronni znają, iż Polacy nie gęsi, iż swój język mają".

Mikołaj Rej (1505-1569)

Po tej prezentacji: znasz podstawowe fakty o Mikołaju Reju, potrafisz przyporządkować gatunkowo najsłynniejsze dzieło Reja, pamiętasz jego najsłynniejszy cytat.

PRAWDA

FAŁSZ

opracowano na podstawie: epodreczniki.pl: cztery-pory-roku-czyli-mikolaja-reja-zywot-czlowieka-poczciwego, podręcznik Nowej Ery, "Ponad słowami 1", cz.2, s.64-66, wikipedia.pl.