Klasa 5 dział 1

Podstawy biologii

Biologia 5

Na CoBeZu:1. Zapoznasz się z przedmiotowym systemem Oceniania.2. Zapoznasz się z Wymaganiami edukacyjnymi.3. Przypomnienisz, na czym polega metoda badawcza i jakie znasz żródła Informacji

Temat: Zapoznanie z wymaganiami edukacyjnymi oraz PSO na lekcjach biologii.

wymagania

Przedmiotowy system nauczania

fot. allegro.pl

• posiadanie przy sobie telefonu komórkowego;
• granie w jakiekolwiek gry (np. statki, karciane itd.)
• rozmowy, śmieszki, szepty, bujanie się na krzesełku
• palenie papierosów i żucie gumy

Co jest zabronione na lekcjach biologii?:

• zeszyt
• długopis, klej, nożyczki
• pomoce potrzebne do projektu (wcześniej zapowiedziane)
• entuzjazm

Co potrzebuję na lekcji biologii?

Jeżeli opanowałęs/-łaś materiał:- poniżej 32% oznacza, że nie udało Ci się przyswoić go i musisz napisać sprawdzian/kartkówkę jeszcze raz- 32-51% oznacza, że zaliczyłeś/łaś materiał na dopuszczającym poziomie, abyś mógł/ła iść dalej z materiałem- 52-74% oznacza, że w dostatecznym stopniu opanowałaś/łeś materiał- 75-90% oznacza, że dobrze opanowałeś/łaś materiał, masz pewne braki- 91-96% oznacza, że masz minimalne braki w wiedzy i przyswoiłeś/łaś ją bardzo dobrze97-100% BRAWO! Trzymaj tak dalej

Co jest przede wszytkim brane pod uwagą przy wystawianiu ocen:- zaangażowanie (uważne słuchanie i odpowiedzi na zadawane pytania, wykonywanie zadań zgodnie z instrukcją, praca z podręcznikiem i w grupie)- aktywność (może podnieść lub obniżyć ocenę o 1)- opanowanie podstawy programowejAktywność = co robie na lekcji: czego oczekuję?W trakcie lekcji wykonujecie SAMODZIELNIE notatkę, w której znajdować się będzie: temat lekcji oraz opracowanie zagadnien z podstawy programowej.

Jak pracujemy w tym roku?dbamy o gardło prowadzącego i minimalizujemy konieczność przekrzykiwania nas.Nauczyciel, kiedy będzie chciał coś powiedzieć zadzwoni dzwoneczkiem. Wtedy odrywamy się od wszystkich dotychczasowych zajęć np. pracy, rozmowy, malowań etc. W ciszy słuchamy nauczyciela. Kiedy nastąpi drugi sygnał dzwiękowy wracamy do pracy. UWAGA!!!Dopiero PO 2 sygnale zaczynamy pracować. Należy wysłuchać nauczyciela do końca.

Przed lekcją zgłaszają się dyżurni:1) sprawdzają listę obecności2) dbają o ciszę i porządek w klasie(wypisują kropki na tablicy, uciszają poszczególnych uczniów)

Klasa 5

Na podstawie sketchnotki ustalcie czym się będziemy zajmować w tym roku.

fotografie z Pixabay

Biologia

LOREM IPSUM DOLOR SIT

obiekty zainteresowań biologów

Czym zajmuje się biologia?

Praca w grupach. 2 min. Mapa myśli

Źródła informacji biologicznych:

biologicznej

Źródła informacji

Przyrządy, które może wykorzystać biolog do obserwacji:

Ilustracja JR Bee. Myśl Co.

Zaznacz, kiedy to Pani Dorota dokonywała obserwacji, a kiedy prowadziła doświadczenia.

Robiła to do momentu, aż samiczka podeszła do ręki właścicielki i chwytała za słonecznik. Wtedy tresenka puszczała pestkę i głaskała Kapkę po głowie. Następnie odkładała szczurkę w pewnej odległości od siebie, brała pestkę słonecznika w palce i powtarzała nawoływania szczurki. Samiczka przychodziła, zjadała słonecznik itd. Czynności były powtarzane kilke razy przez kolejne dnie. W czwartek Pani Dorota wchodząc do domu zawołała "Kapka". Szczurka przybiegła do właścicielki.W taki oto sposób nauczycielka nauczyła wszystkie swoje szczury przybiegania na dzwięk swojego imienia.

Tresura szczurów Pani Dorota jest właścicielką 4 szczurów: Kapki, Krówki, Frodzisława i Obisława. Samiczki zostały adopotowane 2 lata temu, natomiast samce u nauczycielki są dopiero od roku. Pani Dorota bardzo lubi podglądać zachowanie swoich pupili. Gdy siedzi z nimi na wybiegu, szczury wchodzą na nią, biegają, liżą ręce i stopy. Nauczycielka przeczytała, że szczury wylizując się na wzajem okazują sobie sympatię. Wydedukowała, że zwierzaki muszą ją lubić i traktują jak członka stada (tylko takiego łysego i wielkiego;).Pewnego dnia Kuba pokazał mamie film, w którym to szczur przybiega zawołany przez właścieciela. Pani Dorota postanowiła sama wytresować szczury. W poniedziałek wyjęła Kapkę z klatki i trzymając pestkę słonecznika w palcach, powtarzała imię szczurki.

Robiła to do momentu, aż samiczka podeszła do ręki właścicielki i chwytała za słonecznik. Wtedy treserka puszczała pestkę i głaskała Kapkę po głowie. Następnie odkładała szczurkę w pewnej odległości od siebie, brała pestkę słonecznika w palce i powtarzała nawoływania szczurki. Samiczka przychodziła, zjadała słonecznik itd. Czynności były powtarzane kilke razy przez kolejne dni. W czwartek Pani Dorota wchodząc do domu zawołała "Kapka". Szczurka przybiegła do właścicielki. W taki oto sposób nauczycielka nauczyła wszystkie swoje szczury przybiegania na dzwięk swojego imienia.

Różnica między Obserwacją, a Doświa dczeniem?

Tresura szczurów Pani Dorota jest właścicielką 4 szczurów: Kapki, Krówki, Frodzisława i Obisława. Samiczki zostały adopotowane 2 lata temu, natomiast samce u nauczycielki są dopiero od roku. Pani Dorota bardzo lubi podglądać zachowanie swoich pupili. Gdy siedzi z nimi na wybiegu, szczury wchodzą na nią, biegają, liżą ręce i stopy. Nauczycielka przeczytała, że szczury wylizując się na wzajem okazują sobie sympatię. Wydedukowała, że zwierzaki muszą ją lubić i traktują jak członka stada (tylko takiego łysego i wielkiego;).Pewnego dnia Kuba pokazał mamie film, w którym to szczur przybiega zawołany przez właścieciela. Pani Dorota postanowiła sama wytresować szczury. W poniedziałek wyjęła Kapkę z klatki i trzymając pestkę słonecznika w palcach, powtarzała imię szczurki.

Biologia 5. Wyd. Nowa Era

Potrzebny plan:- materiały;- długość eksperymentu;- jak wygląda próba badawcza, której zmieniamy jeden czynnik, a jak kontrolna?- w jaki sposób będziemy notować wyniki?

Zaproponujecie badanie i na najbliższą lekcję przymieście materiały.

Cele lekcji:1. przedstawiasz czynności życiowe organizmów (kalambury)2. Przypomnisz hierarchiczną organizację budowy organizmów cegła->murek->ściana->4 ściany->Dom3. Poznajesz Elementy budowy komórki i ich funkcje4. Porównasz komórki - roślinną, zwierzęcą i bakteryjną.

W świecie organizmów

np. temperatura, zagrożenie

wzrost

reagowanie na bodźce

zwiększenie rozmiaru

powstanie nowych osobników

usuwanie zbędnych/szkodliwych substancji

wydalanie

uzyskiwanie substancji służących jako budulec lub żródło energii

uwolnienie energii zgromadzonych w sub.

oddychanie

rozmnażanie

odżywianie

budowa komórkowa

cechyorganizmów

jednokomórkowe wielokomórkowe

Organizmy

zbudowane z jednej komórki ich komórki łączą się tworząc struktury wyższego rzędu

komórka-tkanka-narzad-układ narządów-organizm

hierarchiczna budowa organizmów:

Zdjęcia z pl.freepik.com utworzone przez brgfx

Różnią się kształtem i Wielkością

Komórki są w skali mikronie widoczne gołym okien1 mikrometr = 0,001 milimetra

Budowa komórkowa jest wspólną cechą organizmów żywych.

Organella komórkowe i ich funkcje:

ściana komórkowa

Wakuola/wodniczka

Jądro komrórkowe

Nadaje kształt komórce, chroni przed uszkodzeniami

Mur

oddziela wnętrze komórki od otoczenia, transportuje substancje

Przejście graniczne

Owalny.Zawiera barwnik chlorofil = tutaj fotosynteza. Pozyskuje energię ze światła.

Panele słoneczne

Przypomina pęcherzyk.Magazunuje wodę i substancje potrzebne, A usuwa niepotrzbne /szkodliwe

Oczyszczalnia ścieków

niewielkie, liczneOdpowiada za powstanie energii niezbędnej do życia

Elektrownia

Kształt owalny /kulisty.Zawiera materiał genetyczny stanowiący instrukcję dotyczącą budowy i działania komórki

Centrum dowodzenia

Błona Komórkowa

Chloroplast

Mitochondria

Budowa komórki

Rybosomywygląd ziarenekwytwarzają białkaAparat Golgiegostos kanalikówprzekształca i transportuje białkaSiateczka śródplazmatycznapołączone kanalikiuczestniczy w wytwarzaniu i transporcie białek i tłuszczy

komórka Zwierzęca

komórka roślinna

Zdjęcia z pl.freepik.com utworzone przez brgfx

Wszystkie komórki wypełnione są galaretowatą cytozol

Nić DNA zawiera materiałgenetyczny = instrukcja nt. budowy i działania komórki

Nie zawiera centrum dowodzenia - jądra komórkowego

Komórka bakteryjna

Ilustracja Biologia 5. Nowa Era.

chloroplast

jądro komórkowe

wakuola

mitochondrium

cytoplazma

błona komórkowa

ściana komórkowa

komórka zwierzęca

komórka bakteryjna

komórkaroślinna

Porównanie budowy komórek

organella

więcej informacji nt. budowy komórkowej: https://zpe.gov.pl/a/komorkowa-budowa-organizmow/D14lniI3r

27.09.2022

Na CoBeZU:Wskarzesz elementy budowy mikroskopu.Wymienisz etapy pracy z mikroskopem.Przeprowadzasz obserwacje mikroskopowe.

Obserwacje mikroskopowe

Narysuj w zeszycie tabelę (2 kolumny: "obserwacja" i "doświadczenie") oraz przyporządkuj następujące zagadnienia:pojawia się dym /krzak pomidora podlano 10 ml octu/ na ściankach naczynia pojawiają się kropelki bezbarwnej cieczy /zawartość probówki robi się zimna / w akwarium podniesiono temp. o 10 st./

W biologii bardzo ważne jest odróżnianie doświadczenia od obserwacji.

Różnice w metodach badawczych

10

Źródło: Krzysztof Jaworski, Tomia (http://commons.wikimedia.org), licencja: CC BY-SA 3.0.

Budowa mikroskopu świetlnego

zpe.gov.pl Anna Jasnos, licencja: CC BY 3.0.

Biologia na czasie 1. Podręcznik. Nowa Era.

Uwaga! Na najbliższej lekcji kartkówka.

Za pomocą zakraplacza nanieś kroplę wody na środek szkiełka podstawowegoZdejmij skórkę z wewnętrznej częsci liścia. spichżowego.Za pomocą pęsety umieść liść w kropli wody.Ukośnie przyłóź szkiełko nakrywkowe i ostrożnie przykryj nim próbkę.

Przygotowanie preparatu:

więcej na ten temat w e-podręczniku: https://zpe.gov.pl/a/chemiczna-budowa-organizmow/DAYUl06OE

Cele lekcji:Wymienisz pierwiastki biogenne.Wymienisz podstawowe grupy związków chemicznych budujących ciała organizmów oraz pełnione w nich funkcje.

29.09 Składniki chemiczne

Pierwiastek to najmniejszy element budowy ciała. Pierwiastki biogenne łączą się ze sobą tworząc związki chemiczne, z których zbudowany jest organizm = niezbędne do życia.

umożliwia transport subst., jest niezbędna do przebiegu różnych procesów biologicznych

materiał zapasowy, buduje błony komórkowe

cukry

tłuszcz

podstawowe źródło energii, są materiałem zapasowym, budują organizmy

podstawowy materiał genetyczny

wchodzą w skład cytoplazmy i płynów ustrojowych, materiał budulcowy np. kości, pancerzy

sole mineralne

budulec organizmu, umożliwia transpotr sub przez błony kom.

woda

kwasy nukleinowe

białko

Związki chemiczne

Tabele pochodzą z podręcznika Biologia 5 wyd. MAC

Policz, ile musiałabyś/musiałbyś zjeść gramów danego produktu, aby zaspokoić dzienne zapotrzebowanie Twojego organizmu na żelazo.

Na podstawie tabeli ustal ile wynosi zalecana dawka żelaza dla Ciebie.Opracuj w zeszycie listę produktów spożywczych,zaczynając od tych, które w 100 g zawierająnajwięcej żelaza.

Praca samodzielna:

więcej na ten temat:https://zpe.gov.pl/a/odzywianie-i-ruch/Di7rRG64ghttps://zpe.gov.pl/a/fotosynteza/D8Os1wJXg

Cele lekcji:Podasz sposoby odżywiania się organizmów.Omówisz przebieg fotosyntezy. rozróżnisz substraty i produkty tego procesu. Zapiszesz jego reakcję.Wymienisz czynniki mające wpływ na przebieg Fotosyntezy.Przeprowadzisz doświadczenie wykazujące wpływ wybranego czynnika na intensywność fotosyntezy.

Odżywianie organizmów

2 osoby

2 osoby

2 osoby

Po 15 min. przez 2 min. licz ilość wydobywających się bąbelków

Trzecią probówkę zostaw na stoliku

Nad drugą probówką zrób "domek" z książki

Pierwszą probówkę umieść na oknie

Do trzech probówek wsadz taki sam kawałek rośliny. Zalej wodą do 2/3 objętości probówki.

grupy

Czy natężenie światła wpływa na proces fotosyntezy?

Postępuj zgodnie z instrukcją

Doświadczenia

Podział organizmów ze względu na sposób odżywiania.

Po co się odżywiamy?

Krowa

Pająk

Pobierają pokarm (bogaty w sudstancje budulcowe i energetyczne)

Organizmy cudzożywne

Układ pokarmowy wypławka jest zamknięty tzn. że otwor gębowy (znajdujący się na spodniej częsci ciała) służy do pobierania i wydalania pokarmu.

Krowa po bardzo krótkim żuciu pokarmu połyka go. Pokarm trafia do żołądka, z którego po pewnym czasie zostaje zwrócona i dokładnie przeżuta.

Pająki chwytają ofiarę w pajęczynę i rozpuszcza ciało zdobyczy, wprowadzając w nię substancje trawiące.

Wypławki

saprofity

pasożyty

padlinożercy

wszystkożercy

drapieżniki

roślinożercy

cudzożywność

1. Jakie organizmy są samożywne i dlaczego?2. Podaj substraty i produkty procesu fotosyntezy.

Na podstawie filmu odpowiedz na pytania:

samożywność

a proces fotosyntezy

Wytwarzają pokarm

Organizmy samożywne

Na podstawie filmu:

1. Zapisz:Pytanie badawcze.HipotezęOpis doświadczenia.ObserwacjeWnioski dotyczące przeprowadzonego doświadczenia.2. Wypisz w zeszycie czynniki wpływające na proces fotosyntezy.

Co wpływa na proces fotosyntezy?

Obserwuj próbkę i licz ilość wydobywających się bombelków, liczbę tę zapisz w zeszycie. Napiszcie wnioski z doświadczenia.

Czy natężenie światła wpływa na proces fotosyntezy?

Postępuj zgodnie z instrukcją

Doświadczenia

dostępność światłaodpowiednia ilość dwutlenku węgla i wodytemperatura powietrza (optymalnie 20-30 st. C)dostępność soli mineralnych w glebie/wodzie

Czynniki wpływające na proces fotosyntezy

Proszę o uzupełnienie sketchnotki z zajęć, w której powinno się znaleźć: -podział organizmów ze względu na sposób odżywiania -wyjaśnienie pojęcia fotosynteza (i u jakich organizmów zachodzi) -schemat ilustrujący przebieg fotosyntezy -równanie syntezy wody z dwutlenkiem węgla pod wpływem światła (zachodzący w chloroplastach) z zaznaczonymi substratami i produktami tej reakcji.Proszę zastanowić się również nad problemem:Siedemnastowieczny naukowiec Jan Baptista van Helmont zasadził młodą sadzonkę wierzby w donicy pełnej ziemi, a wcześniej zważył donicę wraz z ziemią. Następnie uprawiał w niej roślinę, dostarczając jej potrzebną ilość wody. Po pięciu latach usunął kilkumetrową już wierzbę i ponownie zważył donicę z ziemią – okazało się, że była lżejsza tylko o 53 gramy. Jan Baptista van Helmont wywnioskował więc, że wierzba rośnie dzięki wodzie. Czy wniosek naukowca był słuszny?

Podsumowanie i praca domowa

Czy wszystkie organizmy potrzebują tlenu do oddychania?teza - argument - pytanie

więcej na ten temat:https://zpe.gov.pl/a/oddychanie/D1BvWZlaa

CEle lekcji:wyjaśnisz, co jest celem oddychania.Przedstawisz oddychanie tlenowe oraz Fermentację alkoholową i mlekową.Wymienisz substraty i produkty procesów oddychania.

Oddychanie organizmów

Na podstawie filmu:- co to jest oddychanie?- czy każdy organizm oddycha?- gdzie zachodzi proces oddychania?- jakie rodzaje oddychania istnieją?

1/4 energii zużywana przez układ nerwowy

pokarm (cukry, tłuszcze) jest źródłem energii

wentylacja płuc

Źródło: Dariusz Adryan, licencja: CC BY 3.0.

Oddychanie a wymiana gazowa

Doświadczenie + karta pracy

mlekowa

alkoholowa

Fermentacja (w cytoplazmie)

bakterie, grzyby pasożyty, czasem komórki mięśniowe

Oddychanie beztlenowe

Uwaga!sprawdzian

Obejrzyj film

podsumowanie

1. PRZEDSTAWISZ WSPÓLNE CECHY ORGANIZMÓW. 2. PRZEDSTAWISZ HIERARCHICZNĄ ORGANIZACJĘ BUDOWY ORGANIZMÓW.

Powtórzenie:

3. Rozpoznasz organelle komórkowe4. Przedstawisz rolę poszczególnych organelli komórkowych

19.10 Powtórzenie:

5. Omówisz odżywianie organizmów6. Przedstawisz proces fotosyntezy7. Podasz czynniki wpływające na proces fotosyntezy.

Powtórzenie:

8. Omówisz oddychanie tlenowe i beztlenowe.

Powtórzenie:

UWAGA KONKURS - Projekt KOMÓRKA (w celu utrwalenia budowy komórek) dnia: 2.11.20221. Komiks o tematyce komórkowej (własnoręcznie narysowany bądz za pomocą aplikacji np makebiefscomix.com) (kartka A4, w którym omówisz budowę i funkcje komórek) lub2. Piosenka/wiersz o komórce. lub3. Model 3D (np. z kuli styropianowej przeciętej na pół) wybranej komórki wraz z legendą [na modelu oznaczamy cyfrą dany element, w legendzie (koło odpowiedniej cyferki) piszemy nazwę organelli wraz z pełnioną funkcją w komórce)]