Wesele

Wesele

Stanisław Wyspiański

Od anegdoty do świata "przeczarowanego"

O "Weselu" słów kilka

Jak z tym weselem było?

Wesele wystawiono po raz pierwszy na deskach krakowskiego Teatru Miejskiego 16 marca 1901 r. Publiczność bez trudu rozpoznała sportretowane w spektaklu osoby. Jedni byli oburzeni, inni docenili walory artystyczne dramatu. Wyspiański, który był gościem na weselu swojego przyjaciela Lucjana Rydla, przez całą zabawę rejestrował gwar rozmów i hałaśliwą, żywiołową muzykę wiejskich grajków. Utwór literacki ma kilka warstw – jest to napisany w konwencji szopki dramat realistyczny, osadzony w bardzo konkretnej rzeczywistości współczesnej autorowi, oraz dramat symboliczny, w którym znalazły wyraz najistotniejsze przemyślenia Wyspiańskiego na temat charakteru narodu polskiego oraz jego przeszłych i przyszłych losów.

+ INFO

BAŚNIOWOŚĆ I MAGIA WESELA

Motywy i wątki baśniowe w utworze

BAŚŃ

niewielkich rozmiarów utwór o treści fantastycznej, nasyconej cudownością związaną z wierzeniami magicznymi, ukazujący dzieje ludzkich bohaterów swobodnie przekraczających granice między światem poddanym motywacjom realistycznym a sferą działań sił nadnaturalnych. Baśń utrwaliła w sobie zasadnicze elementy ludowego światopoglądu: wiarę w nieustającą ingerencję mocy pozaziemskich, antropomorficzną wizję przyrody, niepisane normy moralne, ideały więzi społecznych i sprawiedliwych zachowań. Istnieje bogaty repertuar motywów i wątków baśniowych, które powracają w tekstach reprezentujących kultury bardzo od siebie odległe zarówno w czasie, jak i przestrzeni

Które elementy nadają dramatowi Wyspiańskiego charakter baśniowy? Sposoby zaczarowywania świata: wypowiedzi i działania postaci realistycznych; wprowadzenie postaci baśniowych; czarodziejskie rekwizyty Do poetyki czarów Wyspiański sięga wielokrotnie i na różne sposoby – jest ona obecna w wypowiedziach i działaniach postaci realistycznych oraz za sprawą przedmiotów i postaci baśniowych. Czar spaja zatem całą konstrukcję dramatu, sprawia, że utwór staje się symboliczny i nabiera rangi dramatu narodowego

Info

Kto jest kim w weselu

Panna Młoda

Pan Młody

Goście z miasta

Poeta

Dziennikarz

Zosia

Radczyni

Maryna

Nos

Kto jest kim w weselu

Mieszkańcy Bronowic

Gospodarz

Czepcowa

Gospodyni

Czepiec

Marysia

Ojciec

Dziad

Jasiek

Kuba

Wojtek

Isia

Kasper

Żyd

Muzykant

Staszek

Kasia

Rachela

Klimina

Ksiądz

Kto jest kim w weselu

Osoby dramatu

Chochoł

Upiór

Widmo

Stańczyk

Rycerz

Hetman

Wernyhora

Relacje między osobami a osobami dramtu

Hetman, czyli Franciszek Ksawery Branicki, przychodzi do Pana Młodego, który jest symbolem narodowej zdrady. Targowiczanin i zdrajca narodu zarzuca Panu Młodemu sprzeniewierzenie się własnej klasie społecznej, odkrywając tym samym jego wątpliwości związane z ożenkiem z chłopką.

Widmo przychodzi do Marysi. Przypomina Marysi o uczuciach, jakie ich łączyły.

Stańczyk przychodzi do Dziennikarza, dokonuje ostrej krytyki obecnej sytuacji w kraju. Dziennikarz jest świadomy bierności i apatii narodu. Swoją postawę próbuje wytłymaczyć panującymi wówczas pesymizmem i dekadentyzmem.

Upiór, czyli Jakub Szela, przychodzi do Dziada, uczestnika rzezi galicyjskiej. Jego zakrwawione dłonie przypominają o wymordowaniu szlachty przez chłopów i podkreślają niemożność pojednania obu warstw.

Rycerz, czyli Zawisza Czarny, przychodzi do Poety, uosabia odwagę i honor. Żąda poezji prawdziwej, zaangażowanej. Symbolizuje siłę, moc i aktywność, których brakuje pogrążonemu w marazmie Poecie-dekadentowi.

Wernyhora przychodzi do Gospodarza. Jest symbolem niedoszłej jedności społeczeństwa polskiego, wiary, że nadejdzie kiedyś chwila osobliwa - walki o wolność. Jest wyrazem pragnień Gospodarza, który chce zgody pomiędzy inteligencją i chłopami oraz wspólnego działania.

polska szopa, czyli obraz społeczeństwa w weselu

Stereotypowe wzorce postaci

Charakterystyka wybranych postaci pochodzenia chłopskiego

Charakterystyka wybranych postaci pochodzenia inteligenckiego

Charakterystyka stanu społeczeństwa polskiego z przełomu wieków – tak jak je widział Wyspiański w Weselu

Obraz chłopów i inteligencji w Weselu

„Co się w duszy komu gra”?

Wesele symboliczne

Symboliczne przedmioty

Symboliczne postacie

Symboliczne sceny

chocholi taniec

chłopi stojący z kosami

zasłuchanie w oczekiwaniu na Wernyhorę

zgubienie złotego rogu

zgubienie złotej podkowy

schowanie złotej podkowy

Rozliczenie z mitami narodowymi

MIT CHŁOPA "KOLOROWEGO BAJECZNIE"

mit chłopa-piasta

mit racławicki

+ INFO

+ INFO

+ INFO

Rozliczenie z mitami narodowymi

mit przywódczej roli inteligencji

MIT SOLIDARYZMU NARODOWEGO

+ INFO

+ INFO

Wesele jako realizacja idei "teatru ogromnego"

Wyspiański pragnął stworzyć nowy rodzaj teatru, który byłby widowiskiem religijnym, mistycznym, łączącym wiele konwencji. Pisał o tym w swym wizjonerskim wierszu I ciągle widzę ich twarze

Teatr mój widzę ogromny

+ INFO

+ INFO

DRAMAT PSYCHOLOGICZNY

Gatunek

dramat FANTASTYCZNY

dRAMAT OBYCZAJOWY

dramat o charakterze synkretycznym

dRAMAT NARODOWY

DRAMAT SYMBOLICZNY

KOMPOZYCJA DRAMATU

Kompozycja dramatu jest dwuplanowa, na co wskazuje już sam podział występujących w nim bohaterów, których autor dzieli na 28 osób i 7 osób dramatu. Obok planu realistycznego obecny jest plan fantastyczny.

realistyczno-obyczajowy

Akt I

Pozostałe części kompozycyjne:.

+ INFO

Akt III

Akt II

fantastyczno-symboliczny

realistyczno-symboliczny

Język

W warstwie językowej utworu uwidaczniają się różnice wynikające z tego, że bohaterami są przedstawiciele dwóch klas społecznych: inteligencji i chłopów. Goście z Krakowa posługują się językiem starannym, literackim. Język mieszkańców wsi jest stylizowany na gwarę podkrakowską (częste mazurzenie, choć niekonsekwentne); przykładem mogą być nierzadko używane słowa: ino, wprzódy, kajsi. Wyrażenia gwarowe spotyka się też u gości z miasta, a także Żyda i Racheli. Najwięcej ich jest u Gospodarza oraz u Pana Młodego, który pragnie stać się chłopem. Każda z postaci utworu mówi językiem charakterystycznym dla jej statusu społecznego, wieku, stanu emocjonalnego. W płaszczyźnie językowej utworu obecne są również ironia, gry słowne i rymy. We wszystkich wypowiedziach dominują wykrzyknienia oraz powtórzenia służące muzyczności. Język dramatu jest niezwykle zróżnicowany. Od najprostszych gwarowych wyrażeń do podniosłych, pełnych metafor poetyckich zwrotów (język Poety, Racheli), od tonu potocznego do uroczystego, a czasem nawet patetycznego (słowa Wernyhory).

Zachęcam do obejrzenia ekranizacji

Film z 1973 r. w reżyserii Andrzeja Wajdy. Wystąpili w nim m.in. Ewa Ziętek, Daniel Olbrychski, Andrzej Łapicki, Wojciech Pszoniak, Franciszek Pieczka, Marek Walczewski, Emilia Krakowska, Marek Perepeczko, Maja Komorowska, Małgorzata Lorentowicz, Hanna Skarżanka czy Gabriela Kownacka.

Dziękuję

za uwagę