PODRZĘDNE CZĘŚCI ZDANIA

PODRZĘDNE CZĘŚCI ZDANIA

Na poprzedniej lekcji przypomniałeś sobie wiadomości o podmiocie i orzeczeniu. Dziś poznasz kolejne części zdania.

1.

Zanim jednak to nastąpni, musisz wiedzieć, że podmiot i orzeczenie w zdaniu tworzą tzw. ZWIĄZEK GŁÓWNY, a pozostałe części zdania są określeniami podmiotu i orzeczenia. Dlatego też mówimy o grupie podmiotu i grupie orzeczenia.

2.

Pozostałe części zdania

PRZYDAWKA

DOPEŁNIENIE

OKOLICZNIK

Jak rozpoznać podrzędne części zdania?

PRZYDAWKA

Przydawka jest określeniem rzeczownika. Nazywa cechę rzeczownika, którego jest określeniem. Dlatego najczęściej odpowiada na pytanie: jaki? który? czyj? ile? z czego? i jest wyrażona przymiotnikiem, liczebnikiem, zaimkiem, imiesłowem przymiotnikowym, wyrażeniem przyimkowym.

Naciśnij żarówkę i zobacz przykłady

Jak rozpoznać podrzędne części zdania?

DOPEŁNIENIE

Jest określeniem CZASOWNIKA, czyli orzeczenia w zdaniu. Odpowiada na pytania przypadków zależnych, czyli:DOPEŁNIACZA: kogo? czego?CELOWNIKA: komu? czemu?BIERNIKA kogo? co?NARZĘDNIKA z kim? z czym?MIEJSCOWNIKA o kim? o czym? Najczęściej wyrażone jest rzeczownikiem, wyrażeniem przyimkowym lub bezokolicznikiem.

RODZAJE DOPEŁNIEŃ

DOPEŁNIENIE DALSZE

DOPEŁNIENIE BLIŻSZE

Można zamienić je na podmiot, zmieniając kostrukcję zdania z czynnej na bierną. na przykład: Ania pisze list. List jest pisany przez Anię. .

Nie zmienia swojej formy. na przykład: Ania pisze list długopisem. List jest pisany przez Anię długopisem.

VS

Naciśnij żarówkę, by zobaczyć więcej przykładów.

JAK ROZPOZNAĆ PODRZĘDNE CZĘŚCI ZDANIA?

OKOLICZNIK

Podobnie jak dopełnienie jest określeniem czasownika w zdaniu. Wyraża jakąś okoliczność wykonania czynności, np. miejsce, czas, sposób, cel. Dlatego wyróżniamy kilka rodzajów okoliczników...

RODZAJE OKOLICZNIKÓW

1. MIEJSCA Marta poszła do sklepu. (gdzie?, dokąd?)

5. PRZYCZYNY Krzyczał z bólu. (dlaczego? z jakiego powodu?)

2. CZASU Czekam tu od wczoraj. (ile? jak długo?)

6. WARUNKU W razie pożaru użyj gaśnicy. (w razie czego? pod jakim warunkiem?)

3. SPOSOBU Ala szybko biega. (jak? w jaki sposób? )

7. PRZYZWOLENIA Mimo deszczu poszli na spacer. (mimo co? mimo czego?)

4. CELU Poszłam do sklepu po bułki. (po co? w jakim celu?)

ZAPAMIĘTAJ!!!

• W zdaniu najpierw zawsze szukaj ORZECZENIA (czynności lub stanu).
• Gdy znajdziesz orzeczenie, zapytaj o PODMIOT (kto? co?) - wykonawcę czynności.
• Potem nazywaj określenia, czyli podrzędne części zdnia należące do grupy podmiotu i orzeczenia.
• Zawsze zwracaj uwagę na to, jakimi częściami mowy zostały wyrażone okolicznik, przydawka i dopełnienie.

• Przydawka określa rzeczownik.
• Okolicznik i dopełnienie natomiast najczęściej określają czasownik.

SPRAWDŹ SIEBIE

Kliknij w żarówkę i wykonaj interaktywne ćwiczenia na stronie e-podręczniki.

DZIĘKUJĘ

Katarzyna Majchrowicz