Dwudziestolecie międzywojenne
aga.pe
Created on May 3, 2020
More creations to inspire you
LET’S GO TO LONDON!
Personalized
SLYCE DECK
Personalized
ENERGY KEY ACHIEVEMENTS
Personalized
CULTURAL HERITAGE AND ART KEY ACHIEVEMENTS
Personalized
ABOUT THE EEA GRANTS AND NORWAY
Personalized
DOWNFALLL OF ARAB RULE IN AL-ANDALUS
Personalized
HUMAN AND SOCIAL DEVELOPMENT KEY
Personalized
Transcript
Dwudziestolecie międzywojenne
Dwudziestolecie międzywojenne – okres w historii Europy, obejmujący dwadzieścia jeden lat pomiędzy zakończeniem I wojny światowej, tj. zawarciem rozejmu w Compiègne (1918), a wybuchem II wojny światowej (1939). 11 listopada 1918 - podpisano (w wagonie kolejowym) tzw. rozejm w Compiègne To czas rewolucji i wynalazków. Epoka ogromnych kontrastów. W literaturze i sztuce – wiele różnych kierunków artystycznych (od skrajnej awangardy do tradycji!), ciekawych dzieł, wybitnych twórców. Czas jazzu, radia i kina. Oryginalne nagranie - głos Marszałka Piłsudskiego To lata wielkiego kryzysu gospodarczego. Zaczął się w Stanach Zjednoczonych, lecz błyskawicznie dotarł do Europy. W historii najważniejszy i najbardziej obfitujący w skutki okazał się rozwój totalitaryzmów – faszyzmu w Niemczech i stalinizmu w Rosji Radzieckiej.
Najważniejsze wydarzenia historyczne w Polsce 11 listopada 1918 – odzyskanie niepodległości przez Polskę (Rada Regencyjna przekazuje władzę nad wojskiem Józefowi Piłsudskiemu) 14 listopada 1918 – przekazanie pełni władzy Józefowi Piłsudskiemu (samorozwiązanie Rady Regencyjnej) 22 listopada 1918 – Józef Piłsudski zostaje Tymczasowym Naczelnikiem Państwa 16 stycznia 1919 – powstanie rządu Ignacego Jana Paderewskiego 20 lutego 1919 – uchwalenie tzw. Małej Konstytucji 25 kwietnia 1920 – początek wojny polsko-bolszewickiej 13-15 sierpnia 1920 – bitwa warszawska zwyciężona ostatecznie przez wojska polskie 17 marca 1921 – uchwalenie konstytucji marcowej 18 marca 1921 – koniec wojny polsko-bolszewickiej (podpisanie pokoju w Rydze) 9 grudnia 1922 – Gabriel Narutowicz zostaje prezydentem Rzeczypospolitej 16 grudnia 1922 – zamach na prezydenta Gabriela Narutowicza przez Eligiusza Niewiadomskiego 12 maja 1926 – przewrót majowy 12 maja 1926, Józef Piłsudski przed spotkaniem z prezydentem RP Stanisławem Wojciechowskim na moście Poniatowskiego 12 maja 1935 – śmierć marszałka Józefa Piłsudskiego 28 kwietnia 1939 – wypowiedzenie paktu o nieagresji wobec Polski przez Niemcy 25 sierpnia 1939 – przybycie do Westerplatte niemieckiego pancernika szkolnego “Schleswig-Holstein” 1 września 1939 – atak Niemców na Westerplatte (początek drugiej wojny światowej)
Najważniejsze wydarzenia historyczne w Europie 11 listopada 1918 – zakończenie I wojny światowej 30 grudnia 1922 – utworzenie ZSRR 18 lipca 1925 – wydanie w Niemczech książki Adolfa Hitlera “Mein Kampf” 24 października 1929 – początek Wielkiego Kryzysu (załamanie giełdy nowojorskiej) 15 marca 1933 – powstanie III Rzeszy przez Adolfa Hitlera 30 czerwca 1934 – Noc długich noży (wymordowanie przeciwników politycznych Hitlera) 2 sierpnia 1934 – śmierć prezydenta Niemiec Paul von Hindenburg, w wyniku której Hitler staje się dyktatorem (uzyskuje pełnię władzy) Adolf Hitler i Paul von Hindenburg 13 marca 1938 – zajęcie Austrii przez wojska niemieckie 9 listopada 1938 – Kryształowa noc (pogrom Żydów w Austrii i Niemczech) 11 kwietnia 1939 – zatwierdzenie planu ataku na Polskę przez Adolfa Hitlera 23 sierpnia 1939 – podpisanie paktu o nieagresji pomiędzy III Rzeszą a ZSRR 1 września 1939 – początek drugiej wojny światowej
Pojęcia związane z epoką Katastrofizm Postawa w sztuce. Wyraża ona przekonanie o nieuniknionej katastrofie, zagładzie świata i całej cywilizacji, upadku wszelkich wartości. Za przyczyny katastrofizmu w okresie dwudziestolecia międzywojennego uważa się kryzys gospodarczy w Europie i narastający totalitaryzm. (Józef Czechowicz, Czesław Miłosz) Ekspresjonizm Kierunek w sztuce, który pełnię osiągnął w XX wieku. Dzieło ekspresjonistyczne ma oddziaływać na odbiorcę, na jego emocje, uczucia i psychikę. Ekspresjonizm wyrastał z głębokiego poczucia kryzysu wszelkich wartości, niepokoju, poczucia nadchodzącej apokalipsy, osamotnienia jednostki w wielkim, rozwijającym się świecie. Był wyrazem buntu przeciw zmianom w kontaktach międzyludzkich i ustalonym porządkom (Wasilij Kandinsky, Marc Chagall, Franz Marc, August Macke, Paul Klee, Egon Schiele). W Polsce pojawienie się ekspresjonizmu przypada na rok 1917, kiedy Jerzy Hulewicz założył w Poznaniu dwutygodnik literacko-artystyczny „Zdrój”. Rok później wokół czasopisma skupiła się grupa artystów „Bunt”. Należeli do niej m.in.: Jerzy Hulewicz, Jan Jerzy Wroniecki, Jan Panieński, Władysław Skotarek. Futuryzm Jest kierunkiem w sztuce. Narodził się we Włoszech na początku XX wieku. Uznawany jest za jeden z najbardziej awangardowych i antytradycyjnych, ponieważ twórcy „patrzą w przyszłość”, odrzucając przeszłość i rezygnując z tradycji. Futuryzm był kierunkiem prowokującym, ponieważ pisarze głosili zniesienie wszelkich zasad ortografii, interpunkcji, gramatyki. Sztuka futurystyczna zakładała pełną wolność, oryginalność, wyzwolenie się z tradycji, bunt przeciw temu, co stare. Do polskich futurystów należeli: Anatol Stern i Aleksander Wat oraz Bruno Jasieński, Stanisław Młodożeniec i Tytus Czyżewski. Dadaizm Ruch w sztuce, którego nazwa pochodzi od słowa „dada”, które zupełnie przypadkowo wybrał rumuński poeta Tristan Tzar, zaglądając do słownika Larousse’a. W języku francuskim słowo to oznacza drewnianą zabawkę lub gaworzenie dziecka. Dadaizm był ruchem awangardowym, który przede wszystkim opierał się na chaosie, dowolności, nonsensie, absurdzie. Do najważniejszych twórców dadaistycznych zaliczamy: Marcela Duchampa, André Bretona. Nadrealizm (surrealizm) Kierunek w sztuce, który powstał w latach dwudziestych XX wieku we Francji. Z założenia surrealizm miał być buntem przeciwko realizmowi i racjonalizmowi w sztuce. Dlatego też często obrazy surrealistyczne stoją na pograniczu snu i jawy, pokazują fantazje, halucynacje, wizje oniryczne. Surrealistyczne wizje są często oparte na absurdzie. Do najbardziej znanych malarzy zaliczamy: Salvadora Dali, Marcela Duchampa, Maxa Ernsta, Hansa Arpa, a pisarzy: Louisa Aragona, Paula Éluarda, Tristana Tzarę. Abstrakcjonizm Kierunek przede wszystkim w sztukach plastycznych. Podstawową cechą charakterystyczną abstrakcjonizmu jest odrzucenie wszystkiego, co ma bezpośredni związek z tym, co rzeczywiste, empiryczne. Sztuka abstrakcyjna jest najczęściej bezprzedmiotowa i bezpostaciowa, a malarze odchodzą od naśladowania natury. Za prekursora abstrakcjonizmu uważa się Wasilija Kandinskiego. Kubizm Kierunek w sztukach plastycznych, przede wszystkim malarstwie, którego twórcami byli: Pablo Picasso i Georges Braque. Nazwa kierunku wywodzi się z języka łacińskiego, w którym słowo „cubus” oznacza kostkę. Każdy przedmiot na obrazie kubistycznym zostaje wpisany w kształt kostki (czyli sześcianu), a także rozbity na wiele mniejszych płaszczyzn, które pokazywane są w najrozmaitszym oświetleniu. Wszystko ma postać bryły, kubiści odrzucili również perspektywę, posługiwali się deformacją, abstrakcją, kolażem. Do najsławniejszych malarzy zaliczamy również: Juana Grisa, Maxa Webera, Fernanda Légera, Louisa Marcoussisa.
Historia kina dzieli się na dwa główne okresy: ·film niemy (1918 - 1930) ·film dźwiękowy Film niemyJeżeli chodzi o kino europejskie, w dwudziestoleciu nastąpiła swoista erupcja kierunków artystycznych:
- niemiecki ekspresjonizm filmowy operował atmosferą grozy i lęku, a także deformacją obrazu.
- szwedzka szkoła filmowa, w obrębie której prezentowano mistrzostwo w fotografowaniu pejzaży, nawiązywano do rodzimej mitologii i pokazywano urok kultury Północy.
- kino francuskie - impresjonizm filmowy - zakładał on tworzenie filmu myśli i obrazów, a nie konkretnych wydarzeń; surrealizm, inspirowany psychoanalizą -film stawał się tu wielkim artystycznym eksperymentem, skupiał się na emocjach i symbolach, pokazywaniu obrazów okrucieństwa i elementów turpistycznych.
Kierunki teatru okresu dwudziestolecia wyznacza dramaturgia włoska, angielska i amerykańska. Najważniejszym twórcą jest Luigi Pirandello, który konstruuje tak zwany „teatr nagich masek”. Maska stanowi tu metaforę ludzkiej osobowości niejako rozpisanej na szereg ról, z których żadna nie oddaje jednak prawdy o podmiocie. Jednocześnie maska odsyła do tradycji antycznej, z drugiej strony – do barokowej komedii dell’arte, opierającej się na twórczej improwizacji. Obok Pirandella prym w teatrze międzywojnia wiedzie George Bernard Shaw. Jego koncepcja dramaturgii opiera się na rozbudowaniu filozoficznej dyskusji i realizmie. Warto również pamiętać o teatrze epickim autorstwa Bertolda Brechta. Charakterystyczną cechą koncepcji Brechta jest rozbicie tradycyjnej spójności akcji przez wprowadzenie partii muzycznych i rozbudowanych komentarzy, a także bezpośrednie zwroty do widza Bardzo interesujące zjawiska pojawiają się również w polskim teatrze, zwłaszcza u twórców awangardowych. Najważniejszym dramaturgiem jest tutaj oczywiście Witkacy jako autor teorii Czystej Formy, którą próbował wprowadzić w życie. Koncepcja ta faworyzuje czysto formalne aspekty dramatu i jednocześnie postuluje akcję absurdu z elementami groteski. Witkacemu nie udaje się ostatecznie napisać sztuki, która w pełni odpowiadałaby tej teorii. Ważnym awangardowym twórcą jest również Witold Gombrowicz, który wkracza na scenę swoją pierwszą sztuką pt.: „Iwona, księżniczka Bungurda”. W jego ujęciu forma stanowi jednak zagadnienie filozoficzne.
Najważniejsze kierunki dwudziestolecia w sztukach plastycznych:Kubizm - całkowicie zrywa z pojęciem perspektywy, rozbija jednolitą bryłę i posługuje się techniką kolażu. Do jego najważniejszych przedstawicieli zalicza się Pablo Picasso i Georges Braque. Abstrakcjonizm - kwestionuje sztukę figuratywną i postuluje odwoływanie się do uniwersalnego języka ludzkich emocji za pomocą barwy, linii i geometrii. Najważniejsi przedstawiciele to: Wasyl Kandinsky, Kazimierz Malewicz czy Paul Klee. Dadaizm - całkowicie kontestuje tradycję, sensowność i pojęcie sztuki wysokiej. Najważniejsi przedstawiciele: Marcel Duchamp, Max Ernst i Francis Picabia. Surrealizm - odcina się od mimetycznego przedstawiania rzeczywistości, ale nie rezygnuje całkowicie z logiki dzieła. Obrazy i rzeźby stają się tutaj zrozumiałe przede wszystkim w kontekście psychoanalizy, mechanizmów snu czy halucynacji. Najważniejsi przedstawiciele: Andre Breton, Salvador Dali czy Hans Arp. W latach 30. w związku z dojściem do władzy dwóch totalitaryzmów (faszyzmu i komunizmu) powstaje również sztuka socrealistyczna, którą w malarstwie reprezentuje np. twórczość Aleksandra Rodczenki, a w rzeźbie Wiery Muchiny
Literatura dwudziestolecia międzywojennego
(Po kliknięciu w nazwisko otwiera się link w nowym oknie) Proza polska dwudziestolecia międzywojennego początkowo była zdominowana przez pisarzy, którzy debiutowali jeszcze w epoce Młodej Polski,
- Stefan Żeromski
- Wacław Berent
- Andrzej Strug
- Władysław Stanisław Reymont
- Zofia Nałkowska
- Maria Dąbrowska
- Jarosław Iwaszkiewicz
- Maria Kuncewiczowa
- Jerzy Andrzejewski
- Teodor Parnicki
- Emil Zegadłowicz
- Stanisław Ignacy Witkiewicz
- Witold Gombrowicz
- Bruno Schulz
- Tadeusz Dołęga-Mostowicz
- Kornel Makuszyński
- Janusz Korczak
- Jan Brzechwa,
Niemcy
- Tomasz Mann
- Erich Maria Remarque
- Bertold Brecht
- James Joyce
- George Bernard Shaw
- Antoine de Saint-Exupery
- Marcel Proust
- Guillaume Apollinaire,
- Andre Breton
- Paul Valery
- Andre Gide
- Franz Kafka
- Jaroslav Hasek
- Michaił Bułhakow
- Włodzimierz Majakowski
- Aleksy Tołstoj,
- Michaił Szołochow
- Siergiej Jesienin
- Osip Mandelsztam
- Anna Achmatowa
- Borys Pasternak
- Francis Scott Fitzgerald,
- Ernest Hemingway,
- William Faulkner,
(Po kliknięciu w nazwisko otwiera się link w nowym oknie) W poezji dwudziestolecia międzywojennego, początkowo dominowali twórcy debiutujący w okresie Młodej Polski: Bolesław Leśmian Leopold Staff Jan Kasprowicz Z czasem do głosu zaczęło dochodzić nowe pokolenie: Jan Lechoń Julian Tuwim Antoni Słonimski Jarosław Iwaszkiewicz Maria Pawlikowska-Jasnorzewska Kazimiera Iłłakowiczówna Julian Przyboś Tadeusz Peiper Anatol Stern Bruno Jasieński. Józef Czechowicz Władysław Broniewski Czesław Miłosz Oryginalnym i popularnym poetą był Konstanty Ildefons Gałczyński Do osobliwości poezji dwudziestolecia międzywojennego zaliczyć też można twórczość polskich futurystów, takich jak: Stanisław Młodożeniec Tytus Czyżewski Bruno Jasieński
Skamander Awangarda Krakowska Futuryści Awangarda Lubelska Żagary Kwadryga
Przy opracowaniu epoki korzystałam z nastepujących stron internetowcyh:www.aleklasa.plwww.klp.plwww.lekcjaliteratury.plOpracowała: Agnieszka Piszcz