Untitled genially

Liryki lozańskie jako podsumowanie drogi twórczej Mickiewicza.

Basic guide to create an awesome presentation

Obejrzyj:

Wysłuchaj:

https://ninateka.pl/audio/finezje-literackie-1998-anegdoty-o-adamie-mickiewiczu-odc-5

Celina Mickiewiczowa - Mickiewicz pojął ją za żonę w Paryżu 22 lipca 1834; z małżeństwa tego narodziło się sześcioro dzieci – córki Maria i Helena oraz czterech synów: Władysław, Józef, Aleksander oraz Jan. W 1838 roku uznała się za wieszczkę, a także wcielenie Matki Bożej, odkupicielkę Polski, emigracji i Żydów. Twierdziła też, że posiada moc uzdrawiania. Adam Mickiewicz początkowo sam opiekował się żoną, lecz gdy uznał, że jej stan psychiczny pogarsza się, oddał ją do szpitala dla obłąkanych w Vanves. Po śmierci Celiny w 1855 Mickiewicz pozostawił nieletnie dzieci w Paryżu i wyjechał do Konstantynopola, gdzie sam wkrótce zmarł.

Celina Mickiewiczowa z córkami Marią i Heleną

W 1838 roku przyszło na świat drugie z sześciorga dzieci Adama Mickiewicza. Powiększenie się rodziny zmusiło go do poszukania stałego i pewnego źródła dochodu. W czerwcu 1839 roku opuścił więc Paryż i został wykładowcą literatury łacińskiej na uniwersytecie w Lozannie. W Szwajcarii powstało kilka wierszy (liryki lozańskie), które ukazały się już po śmierci poety, drukowane z ocalałych rękopisów. Tych sześć krótkich utworów uważa się obecnie za podsumowanie, zamknięcie drogi twórczej Mickiewicza. Wszystkie dzieła literackie, które wyszły spod jego pióra później, poeta uznał za niegotowe publikacji i spalił przed wyjazdem do Turcji (prawdopodobnie były wśród nich dalsze części Dziadów i Pana Tadeusza).

Wśród romantyków jezioro Leman (Genewskie), otoczone przez najwyższe szczyty alpejskie, cieszyło się opinią najpiękniejszego miejsca na świecie.

Mickiewicz prawie rok mieszkał pod Lozanną, w willi z ogromnymi oknami tak usytuowanymi, że obraz jeziora odbijał się w zwierciadlanej ścianie salonu.

Córka poety, Maria (po mężu Gorecka) wspominała po latach: „Mieszkaliśmy w willi Beau-Séjour, jednej z najpiękniejszych nad jeziorem, w której Napoleon stał w czasie swego przejazdu przez Lozannę”. Wspominała też ogród i wspaniały przeszklony salon: „Przeciwległa ściana, cała zwierciadlana, odbijała cudny ten krajobraz: błękitną przestrzeń Lemanu i w oddaleniu śnieżne góry”.

Liryki lozańskie to kilka wierszy powstałych w latach 1839-1840 podczas pobytu w Lozannie

Nad wodą wielką i czystą… Nad wodą wielką i czystą Skałom trzeba stać i grozić, Stały rzędami opoki; Obłokom deszcze przewozić I woda tonią przejrzystą Błyskawicom grzmieć i ginąć, Odbiła twarze ich czarne. Mnie płynąć, płynąć i płynąć - Nad wodą wielką i czystą Przebiegły czarne obłoki; I woda tonią przejrzystą Odbiła kształty ich marne. Nad wodą wielką i czystą Błysnęło wzdłuż i grom ryknął; I woda tonią przejrzystą Odbiła światło, głos zniknął, A woda, jak dawniej czysta, Stoi wielka i przejrzysta. Tę wodę widzę dokoła I wszystko wiernie odbijam, I dumne opoki czoła, I błyskawice pomijam.

Wiersz ukazuje kosmiczną harmonię świata, wieczne trwanie natury i miejsce człowieka w jej porządku. Podmiot liryczny jest częścią tego wielkiego spektaklu, a jego życie to wędrówka wśród burz i wyzwań losu.

Polały się łzy… Polały się łzy me czyste, rzęsiste Na me dzieciństwo sielskie, anielskie, Na moją młodość górną i durną, Na mój wiek męski, wiek klęski: Polały się łzy me czyste, rzęsiste…

Julian Przyboś nazwał ten utwór „wierszem-płaczem”. Krytycy często interpretują go, odnosząc do biografii poety i traktując jako podsumowanie, zapis rozmyślań nad własnym życiem. „Choć wiem i wiedziałem, że nie był to wiersz z datą najpóźniejszą, że nie jest to utwór Mickiewicza chronologicznie ostatni, przyjmowałem go zawsze w swoim odczuciu jako słowo końcowe, najbliższe milczeniu. Jak napis ułożony na kamień grobowy, napis mówiący prawdziwie i najkrócej wszystko o życiu poety.” (J. Przyboś.)

„Wiersz >>Polały się łzy<< jest dowodem, że patrzył na siebie już jakby spoza żywota, z drugiego brzegu, z oddalenia, które wszystkie sprawy sprowadza do źródła łez, tak samo żałosnych”

Słowa Polały się łzy me czyste, rzęsiste […] stanowią ramę kompozycyjną utworu – rozpoczynają go bowiem i kończą. Ujmują w ten sposób w swoistą klamrę trzy wersy odnoszące się do trzech etapów w życiu człowieka: jego dzieciństwa, młodości i wieku dojrzałego.

Mickiewicz sięgnął po anafory, rozpoczynając każdy wers słowem „na” i dalej dookreślając to, na co „polały się jego łzy”, Anafora - figura stylistyczna polegająca na powtórzeniu tego samego wyrazu lub zwrotu na początku kolejnych zdań, wersów, zwrotek. Każdą kolejną fazę życia określił wyrazistymi epitetami, które łączy rym wewnętrzny, odpowiadający za melodyjność tekstu (sielskie - anielskie; górną - durną, męski - klęski).

W warstwie wersyfikacyjnej utworu – liryk Mickiewicza nie mieści się w żadnym schemacie. Nie jest to ani wiersz sylabiczny, ani sylabotoniczny, ani toniczny.

1. Sporządź notatkę na temat powyższych utworów Mickiewicza. Jaką opozycję przedstawił poeta w wierszu Nad wodą wielką i czystą…? 2. Na podstawie dostępnych źródeł (np. Internet, podręcznik, film, audycja) zrób notatkę na temat 25 ostatnich lat życia Mickiewicza.

Dziękuję za uwagę! K. Golec