ZEMSTA_język

Aleksander Fredro

ZEMSTA

Temat: "U jegomości zawsze jeszcze figle w głowie." O języku w "Zemście" A. Fredry

Po tej lekcji będziesz potrafił/-a:

• scharakteryzować język, jakim napisana jest "Zemsta"
• wyjaśnić, czym jest makaronizm, styl barokowy i retoryka
• scharakteryzować sposób mówienia bohaterów "Zemsty"

Wiersz Fredrowski

PAPKIN Bóg z waszmością, mój Cześniku. Pędząc cwałem na rozkazy Zamęczyłem szkap bez liku; Wywróciłem się sto razy, Tak że z nowej mej kolaski Gdzieś po drodze tylko trzaski. CZEŚNIK A ja za to ręczyć mogę, Że mój Papkin tu piechotą Przywędrował całą drogę; A na podróż dane złoto Gdzieś zostawił przy labecie.

W wypowiedzi Papkina każdy wers podziel na sylaby i zaznacz akcenty. Jakie tajemnice odkrył przed tobą wiersz Fredrowski?

PAPKIN Jak w dezertej Arabiji Złotosiejny wzrok Febowy Niesie skwarem śmierć liliji, Aż nakłoni białej głowy; A zebrana na błękicie Płodorodna kropla rosy Wraca zwiędłej nowe życie I unosi pod niebiosy — Równo-władna, równo-czynna Prezencyja twoja miła, Starościanko miodopłynna, z ukłonem Dla twojego sługi była. Jużem bliski był zwiędnienia, Gdy twe oko wszystko zmienia. Oby kiedyś dały bogi, Abym niosąc odwet drogi, Nim czas raźniej machnie kosą, Był twym żarem, był twą rosą.

Jak opisałbyś/opisałabyś język, którym mówi Papkin? Zapisz 5 przysłówków, którymi można opisać sposób wyrażania się bohatera.

Elżbieta Anna Sadkowski

CZEŚNIK He, he, he, Pani Barska! Pod Słonimem, Podhajcami, Berdyczowem, Łomazami Dobrze mi się wysłużyła. Inna też to sprawa była! Młódź, acz dzielna, w boju dziarska, Prym dawała starszym w radzie, Tak jak w poczet Bóg nas kładzie. Ale teraz to się staje, Że od kury mędrsze jaje. po krótkim milczeniu Tęga głownia, mocium panie — Lecz demeszkę przecie wolę. odmieniwszy szabli Ej, to śmiga! — jakby wrosła — Niejednego ona posła Wykrzesała z kandydata; Niejednemu pro memoria Gdzieś przy uchu napisała: machając „Jak się wznosi, ledwie błyśnie — Oddaj się Bogu, jak świśnie!”

Jak opisałbyś/ opisałabyś język, którym mówi Cześnik? Zapisz 3 cechy sposobu mówienia bohatera.

Elżbieta Anna Sadkowski

REJENT Mnie z Cześnikiem? — O mój Boże! Któż jej więcej pragnąć może Niż ja, człowiek bogobojny. [...] REJENT Być nie może żadną miarą; Cześnik burda, ja spokojny. [...] REJENT Czy tam winna, czy niewinna, Innej waści trzeba żony; I, serdeńko, będzie inna. [...] Zamilcz wasze! ze słodyczą Co los spuści, przyjąć trzeba: Niech się dzieje wola nieba. — Lecz, serdeńko, gdyś tak stały, Gdzież dawniejsze twe zapały? Milczysz — jakże?

Co charakterystycznego widać w sposobie mówieniaRejenta? Zapisz 3 typowe dla niego cechy.

Elżbieta Anna Sadkowski

Język utworu Fredry

• Fredro napisał "Zemstę" językiem charakterystycznym dla swoich czasów i ludzi żyjących w 1. poł. XIX w.
• "Zemsta" pisana jest ośmiozgłoskowcem, dzięki czemu tekst jest rytmiczny;
• Fredro wprowadził indywidualizację języka postaci. Każdy bohater odznacza się charakterystycznym dla siebie sposobem mówienia;
• W utworze bardzo dużo jest przysłów, czyli zwięzłych sformułowań ogólnych mądrości i prawd życiowych.

Dziękuję za uwagę

Język Papkina

W sposobie mówienia Papkina możemy wyróżnić:

• cytaty z łaciny
• zapożyczenia z różnych języków
• środków poetyckich - metafor, apostrof, epitetów, porównań, wyliczeń, hiperboli
• bardzo dużo zdan wykrzyknikowych;
• zdania urywane, niedokończone;

Co można powiedzieć o Papkinie na podstawiejego sposobu mówienia? Zapisz swoje . spostrzeżenia w zeszycie.

Jak mówi Cześnik?

W sposobie mówienia Cześnika możemy wyróżnić:

• makaronizmy;
• wtrącenia z łaciny;
• zdrobnienia;
• przekleństwa;
• zwroty przysłowiowe;
• charakterystyczne powiedzonko;

Co o Cześniku mówi jego sposób mówienia? Zapisz swoje . spostrzeżenia w zeszycie.

Styl wypowiedzi Rejenta?

W sposobie mówienia Rejenta możemy wyróżnić:

• używa zapożyczeń w niektórych sytuacjach;
• często stosuje zdrobnienia;
• używa eufemizmów;
• stosuje porzekadła;
• stosuje chwyty retoryzne;
• ma charakterystyczne powiedzonko;

W jaki sposób charakter Rejenta widoczny jest w jego wypowiedziach? Zapisz swoje . spostrzeżenia w zeszycie.

Wiersz Fredrowski

Wnioski:

• "Zemsta jest pisana wierszem sylabicznym, ośmiozgłoskowcem;
• W każdym wersie występuje taki sam układ akcentów (zestrój akcentowy);
• Dzięki temu utwór ma swoisty, charakterystyczny rytm;