Zemsta A. Fredro

,,Zemsta" Aleksander Fredro

autor: Agnieszka Piasecka

Na tej lekcji utrwalisz poznane dotąd wiadomości nt. lektury i jej autora

Życie, twórczość, lektura

„Urodziłem się w Surochowie, w ziemi przemyskiej, z Jacka z Pleszowic i Marii z Dembińskich Fredrów małżonków. Kiedy? Nie wiem dokładnie, bo w owym czasie proboszcze na mokro oficjowali, a na sucho pisali" - rozpoczyna swój życiorys Aleksander hrabia Fredro w pamiętniku Trzy po trzy. „Metryki więc odszukać nie mogłem, może i dlatego że plebania w Jarosławiu zgorzała".

Dokładna data narodzin pisarza nie jest znana. Przyjmuje się, że wydarzenie to miało miejsce 20 czerwca 1793 roku w Surochowie niedaleko Jarosławia. Fredro pochodził ze starej rodziny ziemiańskiej (tytuł hrabiego, herb szlachecki Bończa). W latach młodzieńczych nie kwapił się zbytnio do nauki, jego kształcenie i wychowanie powierzono prywatnym nauczycielom – guwernerom. Sam wspominał: „uczyłem się krótko i nietęgo, a w szesnastym roku życia, podług rachuby mojej piastunki, wstąpiłem do wojska.”

est. 2019

ur. 20.06.1793r. w Surochowie koło Przemyśla Zm. 15.07.1876r. we Lwowie

Polski komediopisarz, poeta, żyjący i tworzący w okresie romantyzmu, lecz niezależny od stylu epoki

Uczestnik kampanii Napoleona I w Rosji(1812),

Hrabia od 1822r.

you can wrUite a subtitle here

Najważniejsze dzieła: Śluby panieńskie czyli Magnetyzm serca, Zemsta, Pan Jowialski; Utwory przypisywane Fredrze: Baśń o trzech braciach i królewnie, XIII Księga Pana Tadeusza

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit, sed diam nonummy nibh euismod tincidunt ut laoreet dolore magna

Więcej informacji o jego życiu i twórczości znajdziecie tutaj:

Zaciągnął się do oddziałów księcia Józefa Poniatowskiego, wkraczających do Galicji (tereny zaboru austriackiego). Za wojenne zasługi otrzymał Krzyż Virtuti Militari i francuską Legię Honorową, co dowodzi jego dzielności i odwagi. Do 1814 roku był oficerem wojsk napoleońskich i dosłużył się rangi kapitana. Brał udział w rosyjskiej kampanii Napoleona. Dostał się wówczas do niewoli u Rosjan, ale udało mu się zbiec w przebraniu wieśniaka. Wkrótce znalazł się w Paryżu, gdzie z zachwytem obserwował teatrzyki, w których grywano komedie i melodramaty.

W 1815 roku powrócił do kraju i osiadł w rodzinnym gnieździe – Beńkowej Wiszni, gdzie wraz z bratem Maksymilianem zyskali miano awanturników. Zainspirowany oglądanymi we Francji spektaklami, Fredro napisał komedię Intryga naprędce. W 1817 roku wystawił ją teatr we Lwowie. Sztuka nie spodobała się publiczności, ale jej autor wcale się tym niepowodzeniem nie zraził, tylko baczniej zaczął studiować teksty Moliera (francuskiego komediopisarza).

W 1817 roku poznał Zofię z Jabłonowskich Skarbkową i... zakochał się na całe życie. Zofia jako piętnastoletnia dziewczynka została wydana za mąż za świetnie sytuowanego hrabiego Skarbka. Odeszła od męża po kilku latach nieudanego małżeństwa, a z Fredrą łączył ją długoletni romans. Pobrali się po 10 latach wspólnych starań, a ich małżeństwo było bardzo szczęśliwe. Para dochowała się dwójki dzieci – syna i córki o aspiracjach literackich.

„Poważnie” zaczął tworzyć jako dojrzały mężczyzna, w 1821 roku napisał ważny dla jego dorobku, pełen humoru utwór Pan Geldhab. Miał wtedy 28 lat. Życie prywatne Fredry nie układało się zbyt pomyślnie, podobno – paradoksalnie autor zabawnych komedii był człowiekiem skłonnym do ponuractwa i z natury samotnikiem.

VS

Twórca przezabawnych komedii

Był człowiekiem wewnętrznych sprzeczności: pisał komedie a w rzeczywistości był ponurakiem, angażował się w sprawy społeczne a marzył o samotności.

Kazimierz Wyka (historyk i krytyk literatury) nazwał Fredrę

„rzadkim przykładem zupełnego samotnika literackiego, którego nikt nie nauczył jego sztuki i od którego nikt się nie nauczy”. 40

FREDRO ALEKSANDER

bajkopisarz, komediopisarz, poeta, pamiętnikarz

1833 data napisania Zemsty, sztukę wystawiono rok później we Lwowie

Głównie wątki w Zemście

* spór między Cześnikiem i Rejentem, * miłość Wacława i Klary, * plany matrymonialne Cześnika, * plany matrymonialne Podstoliny, * wątek Papkina.

Geneza powstania utworu:

Cześnik i Rejent mieli swoje rzeczywiste pierwowzory. Żona A. Fredry - Zofia Skarbkowa odziedziczyła połowę zamku w Odrzykoniu koło Krosna. W zamku Fredro odnalazł XVIw. dokumenty sądowe, z których wynikało, że dwaj współwłaściciele zamku Piotr Firlej i Jan Skotnicki wiedli ze sobą spór. Waśń zakończyła się nieoczekiwanie ślubem potomków rodu.

PLAN WYDARZEŃ: AKT I

1. Plany matrymonialne Cześnika. 2. Przybycie Papkina. 3. Pogawędka Papkina z Podstoliną. 4. Spotkanie Klary i Wacława. 5. Walka o mur. 6. Wacław oddaje się w niewolę Papkinowi.

Akt II

1. Papkin przyprowadza jeńca do Cześnika.2. Maciej Raptusiewicz wygania Wacława. 3. Wacław przekupuje Papkina. 4. Rozmowa Wacława z Klarą. 5. Spotkanie Wacława z Podstoliną. 6. Papkin wyznaje miłość Klarze. 7. Cześnik wyzywa Rejenta na pojedynek.

INTRODUCTION HERE

Akt III

1. Pisanie pozwu sądowego - nakłanianie murarzy do nieprawdziwych zeznań. 2. Rejent namawia Wacława na ślub z Podstoliną. 3. Odwiedziny Papkina. 4. Nagłe pojawienie się Podstoliny. 5. Wyrzucenie Papkina z domu Rejenta.

Akt IV

1. Przygotowania Cześnika do pojedynku. 2. Wieści o zdradzie Podstoliny. 3. Obawy Papkina o własne życie. 4. Zemsta Cześnika. 5. Ślub Klary i Wacława. 6. Zgoda Cześnika i Rejenta.

Ślub Klary i Wacława

Bohaterowie: Bohaterowie ,,Zemsty" reprezentują trzy okresy: czasy saskie - Cześnik, Rejent, Dyndalski; epokę stanisławowską: Papkin i Podstolina. Bohaterowie preromantyczni to: Wacław i Klara.

Cześnik Maciej Raptusiewicz jest kawalerem w średnim wieku. Piastuje niezbyt wysoki urząd cześnika powiatowego (dawniej cześnicy różnych szczebli podawali królowi przy stole wino, potrawy, opiekowali się piwnicą z trunkami). Maciej to stryj swej wychowanki Klary, zarządza jej dobrami. Nie posiada wielkiego majątku, jednak przyjmuje pozę wielkiego pana, bogacza. Nie jest wykształcony, nie należy do ludzi błyskotliwych. Decyzje podejmuje nagle, bez przemyślenia. Jest porywczy, wybuchowy, gotów do rękoczynów. Wzorcowy okaz Sarmaty. Cześnik żył w poczuciu bezkarności, wzbudzał respekt wśród domowników. Tylko Dyndalski potrafił mu się sprzeciwić. Sarmata - Cześnik posiada również pozytywne cechy: jest wesoły, gościnny, szczery, bywa nieśmiały wobec kobiet.

Rejent Milczek jest wdowcem, ojcem Wacława. Jako rejent zdobył niewielki majątek i kupił połowę starego zamku. Do swojego sąsiada Cześnika pała ogromną nienawiścią. Jest człowiekiem konsekwentnie dążącym do celu. Potrafi szantażem, podstępem zmusić innych do zachowania zgodnego z jego wolą. Odpowiednie argumenty Rejenta sprawiają, że murarze składają fałszywe zeznania. Udaje człowieka pobożnego - ręce trzyma w charakterystycznym modlitewnym geście, często powołuje się na "wolę nieba". Są to jednak tylko pozory. Jego zakłamanie ujawnia się, gdy życząc sąsiadowi śmierci powołuje się na wolę boską. Milczek jest jednak człowiekiem honoru - przyjmuje wyzwanie Cześnika na pojedynek, choć zdaje sobie sprawę z przewagi Raptusiewicza we władaniu szablą.

Józef Papkin Papkin to tchórz i kłamca. Opowiadając różne historie, przedstawiał siebie jako odważnego rycerza, mężczyznę podziwianego i kochanego przez kobiety. Lubił zmyślać, fantazjować, chociaż wiedział, że inni się z niego śmieją. Nazywał siebie Lwem Północy. Nie należał do osób zamożnych, był na łasce Cześnika. Jego majątek to gitara, szabla i kolekcja motyli. Papkin jest najzabawniejszym z bohaterów ,,Zemsty".

Wacław Milczek Jedyny syn Rejenta, nieśmiały amant, sentymentalny kochanek. Wykształcenie zdobył w Warszawie. Na świat patrzy krytycznie, postępowanie ojca ocenia trzeźwo, ma odwagę zbuntować się przeciw niemu. Nieśmiałość Wacława jest pozorna, nie brak mu ochoty do zabawy. Konsekwentnie dąży do spełnienia miłości do Klary. By to osiągnąć, stosuje metody niezbyt uczciwe.

Klara Raptusiewiczówna Klara to młodziutka panienka, bratanica Cześnika, dysponująca znacznym majątkiem. Wyróżnia się urodą i inteligencją. Trzeźwo patrzy na świat, ma duże poczucie humoru, jest dowcipna. Odrzuciła oświadczyny Papkina, zakochana jest w Wacławie. Poważnie myśli o małżeństwie z nim. Klara jest hojna, wielkoduszna. Postanowiła zapłacić Podstolinie sto tysięcy, chociaż powinien to zrobić Rejent.

Podstolina Hanna Czepiersińska jest wdową po trzech mężach, krewną Klary. Ma nadzieję wyjść po raz kolejny za mąż - za Raptusiewicza. Jest kobietą pełną wdzięku, mającą słabość do pieniędzy. Aby uniknąć kłopotów finansowych, szuka kandydata na męża posiadającego odpowiedni majątek. Podstolina myśli wyłącznie o sobie, nie przestrzega w życiu żadnych zasad moralnych, jest chciwa, sprytna, jednak niezbyt mądra.

Bohaterowie w rysunkach Elżbieta Anna Sadkowski SAMEK

Podstolina

Klara

Wacław

Cześnik

Rejent

Papkin

Różne wydania lektury

Dziękuję za uwagę

Agnieszka Piasecka