Zdania podrzędnie złożone

Agnieszka Krzyżańska-Duś

Zdania podrzędnie złożone

Jeśli - jedno ze zdań składowych jest określeniem drugiego- jedno ze zdań składowych odpowiada na pytanie (jak przydawka, dopełnienie albo okolicznik)- jedno ze zdań składowych nie mogłoby być samodzielnym zdaniem ... wtedy na pewno masz do czynienia ze zdaniem podrzędnie złożonym.

Jak rozpoznać zdania złożone podrzędnie?

którą?

Na urodziny dostałam książkę, o której marzyłam.

Wykres zdania złożonego podrzędnie pokazuje, które ze zdań składowych jest nadrzędne, a które podrzędne. Zdanie nadrzędne umieszczamy wyżej, podrzędne niżej. Rysując wykres, zawsze zachowujemy kolejność zdań składowych.

Jak wygląda wykres zdania złożonego podrzędnie?

Zdania podrzędne odpowiadają na takie same pytania, jak części zdania pojedynczego. Dlatego mamy zdania podrzędne przydawkowe, dopełnieniowe, okolicznikowe (czasu, miejsca, sposobu, warunku, przyzwolenia, celu), podmiotowe, orzecznikowe.

Zanim nauczysz się rozpoznawać rodzaje zdań podrzędnych, powtórzymy wiadomości o częściach zdania pojedynczego.

jakiego?

Zdanie podrzędne przydawkowe jest określeniem rzeczownika znajdującego się w zdaniu nadrzędnym.Widziałem człowieka w kapeluszu. (zdanie pojedyncze) człowieka (jakiego?) w kapeluszu - przydawka (w zdaniu pojedynczym)Widziałem człowieka, który miał na głowie kapelusz. (zdanie złożone)człowieka (jakiego?) który miał na głowie kapelusz - zdanie podrzędne przydawkowe

Zdanie podrzędne przydawkowe

o czym?

Zdanie podrzędne dopełnieniowe odpowiada na pytania wszystkich przypadków oprócz mianownika i wołacza (tak samo, jak dopełnienie).Kasia powiedziała o wyjeździe do Peru. (zdanie pojedyncze)powiedziała (o czym?) o wyjeździe - dopełnienie (w zdaniu pojedynczym)Kasia powiedziała, że wyjedzie do Peru. (zdanie złożone)powiedziała (o czym?) że wyjedzie do Peru - zdanie podrzędne dopełnieniowe

Zdanie podrzędne dopełnieniowe

Jest tyle samo rodzajów podrzędnych zdań okolicznokowych, ile jest rodzajów okoliczników. Oczywiście odpowiadają na te same pytania.- zdanie podrzędne okolicznikowe czasu (kiedy?, od kiedy?, do kiedy?, jak długo?)- zdanie podrzędne okolicznikowe miejsca (gdzie?, skąd?, dokąd?, którędy?)- zdanie podrzędne okolicznikowe sposobu (jak?, w jaki sposób?)- zdanie podrzędne okolicznikowe przyczyny (dlaczego?, z jakiej przyczyny?)- zdanie podrzędne okolicznikowe celu (po co?, w jakim celu?)- zdanie podrzędne okolicznikowe przyzwolenia (mimo co?)

Zdanie podrzędne okolicznikowe

kiedy?

Przed południem pojedziemy nad jezioro. (zdanie pojedyncze) pojedziemy (kiedy?) przed południem - okolicznik czasu (w zdaniu pojedynczym) Zanim minie południe pojedziemy nad jezioro. (zdanie złożone) pojedziemy (kiedy?) zanim minie południe - zdanie podrzędne okolicznikowe czasu

Zdanie podrzędne okolicznikowe

co?

Martwi mnie wyjazd Joanny. (zdanie pojedyncze) (co?) wyjazd - podmiot (w zdaniu pojedynczym) Martwi mnie, że Joanna wyjeżdża. (zdanie złożone) martwi (co?) że Joanna wyjeżdża - zdanie podrzędne podmiotowe

Zdanie podrzędne podmiotowe

jaki jest?

Jerzy jest lubiany przez wszystkich. (zdanie pojedyncze) (jaki jest?) lubiany - orzecznik (w zdaniu pojedynczym) Jerzy jest taki, że wszyscy go lubią. (zdanie złożone) (jaki jest?) że wszyscy go lubią - zdanie podrzędne orzecznikowe

Zdanie podrzędne orzecznikowe

Czas na ćwiczenia. Musisz utrwalić wiadomości i umiejętności.

Teraz już znasz wszystkie rodzaje zdań podrzędnych i wiesz, jak je rozpoznać.