Budowa zdania pojedynczego - powtórzenie

Temat:

Budowa zdania pojedynczego Powtórzenie

Cele Dzisiejszej lekcji

Przypomnisz sobie czym jest zdanie pojedyncze.

podmiot i orzeczenie znów odkryją przed Tobą swoje tajemnice.

Przypomnisz sobie o co chodzi w związkach wyrazowych: głównym i pobocznym

odświeżysz wiedzę o szeregach wyrazowych.

Poćwiczysz rysowanie wykresów zdań pojedynczych.

Zdanie pojedyncze to wypowiedznie, które zawiera jedno orzeczenie

Podmiot

Orzeczenie

to część zdania nazywa osoby, zwierzęta, przedmioty, zjawiska odpowiada na pytania: kto? co? wyrażony jest rzeczownikiem

to część zdania oznacza czynność lub stan odpowiada na pytania: co robi? co się z nim dzieje? w jakim jest stanie? najczęściej wyrażone jest osobą formą czasownika

Zdanie pojedyncze to wypowiedznie, które zawiera jedno orzeczenie

Podmiot

Orzeczenie

to część zdania nazywa osoby, zwierzęta, przedmioty, zjawiska odpowiada na pytania: kto? co? wyrażony jest rzeczownikiem

to część zdania oznacza czynność lub stan odpowiada na pytania: co robi? co się z nim dzieje? w jakim jest stanie? najczęściej wyrażone jest osobą formą czasownika

Uporządkuj zdania przenosząc je w odpowiednie miejsce. Które z nich jest pojedyncze a które złożone?

zdania pojedyncze:

zdania złożone:

Średnowieczni rycerze tworzyli ważną grupę społecznę.

Rycerze bronili majątku swego pana oraz chronili chłopów i mieszczan.

Podczas uroczystego pasowania na rycerza mężczyzna otrzymywał ozdobny pas oraz miecz.

Giermek towarzyszył rycerzowi na wojnach i turniejach.

Giermek rycerza opiekował się jego koniem i dbał o jego zbroję i broń.

rowiązanie

W poniższych zdaniach zaznacz podmiot i orzeczenie odpowiednim kolorem. Zrób to, przenosząc chmurki.

Przyszły rycerz długo przygotowywał się do pasownia.

Bezpośrednio przed ceremonią mężczyzna szedł do spowiedzi.

Kandydat na rycerz po ceremonialnej kąpieli zakładał białą szatę.

biel symbolizowała niewinność rycerza.

Obrzęd pasowania polegał na trzyktotnym uderzeniu mieczem barków kandydata.

rowiązanie

Związek wyrazowy to grupa wyrazów, między którymi zachodzi relacja

W skład tego związku wchodzi wyraz określny (nadrzędny) i wyraz określający (podrzędny).

W zdaniu pojedynczym orzeczenie i podmiot tworzą zawsze związek główny. pozostałe związki to związki poboczne.

Zobacz przykład zdania

Średniowieczne utwory ukazują wzór rycerza.

podmiot + orzeczenie = związek główny

co robią?co?

średniowieczne utwory

Jakie?

Wyraz nadrzędny (n) określany

Wyraz podrzędny (p) określający

ukazują wzór

Co?

Wyraz nadrzędny (n) określany

Wyraz podrzędny (p) określający

wzór rycerza

kogo?

Wyraz nadrzędny (n) określany

Wyraz podrzędny (p) określający

Grupa podmiotu i grupa orzeczenia

Wyrazy w zdaniu pojedynczym należą albo do grupy podmiotu (jeśli określają podmiot) albo do grupy orzeczenia (jeśli określają orzeczenie).

Średniowieczne utwory ukazują wzór rycerza.

z poniższego zdania wypisz związki wyrazowe. Zrób to przenosząc poszczególne wyrazy

rycerze

średniowieczni

do walki

rycerze

zawsze

zakładali

zbroję

zakładali

zbroję

zakładali

średniowieczni rycerze zawsze zakładali zbroję do walki.

Związki w grupie podmiotu:

Związki w grupie orzeczenia:

Związek główny:

Rozwiązanie

Relacje zachodzące w zdaniu pojedynczym możemy przedstawić na wykresie

średniowieczne utwory ukazują wzór rycerza.

co robią?

utwory

ukazują

co?

co?

jakie?

średniowieczne

wzór

kogo?

rycerza

wyrazy z poniższego zdania umieść w odpowiednim miejscu na wykresie

Średniowieczni rycerze zawsze zakładali zbroję do walki.

zbroję

Średniowieczni

rycerze

zawsze

zakładali

do walki

co robili?

kiedy?

Kto?

co?

jacy?

kiedy?

Rozwiązanie

Szeregi wyrazowe

Oprócz związków wyrazowych w zdaniu pojedynczym mogą pojawić się ciągi wyrazów, w których nie da się wyróżnić wyrazu nadrzędnego ani podrzędnego. Takie właśnie ciągi wyrazowe nazywamy szeregami.

Wyrazy w szeregu są oddzielone od siebie przecinkiem lub są połączone spójnikami: i, lub, oraz, lecz, albo, ale, ani.

Ludzie słuchają opowieści o królach, rycerzach i smokach.

szereg wyrazowy

Podkreśl za pomocą kredki szeregi w zdaniach

W epoce średniowiecza powstały wspaniałe utwory o tematyce religijnej i świeckiej.

We Francji na przełomie jedensatego i dwunastego wieku stworzono wiele fascynującyh tekstów.

Jedną z postaci wysławianych w wielu pieśniach czy opowieściach był karol wielki.

Jego czyny oraz zalety odzwierciadlały wzór idealnego władcy i rycerza.

Rozwiązanie

Dziękuję!