Liryka

literatura

Liryka

start

Czego się nauczymy?

ANALIZA

Literatura - podział

INTERPRETACJA

Liryka

GATUNKI

Typy liryki

Typy liryki c.d.

PRZYKŁAD

Twórcy

jak wygląda wiersz?

PODZIĘKOWANIE

śrODKI Poetyckie

LITERATURA

Dzielimy ją na 3 rodzaje.

,,Z gustami literackimi jest po trosze jak z miłością: zdumiewa nas, co też to inni wybierają". Andre Maurois

Liryka

To jeden z trzech rodzajów literackich.

• obejmuje utwory, w których nadrzędną rolę odgrywa podmiot liryczny - to na jego przeżyciach i uczuciach się skupiamy jako czytelnicy;

• podmiot liryczny cechuje się subiektywizmem;

• zazwyczaj dzieli się na strofy i wersy, często ma też rymy (*wiersz wolny; *wiersz biały);

• język podporządkowany jest funkcjom: ekspresywnej i poetyckiej.

Typy liryki

Liryka pośrednia

Liryka bezpośrednia

• podmiot liryczny wyraża swoje uczucia poprzez opisy sytuacji, zdarzenia;
• nie wypowiada się wprost.

• podmiot liryczny wyraża się w pierwszej osobie;
• wyznaje swoje uczucia;
• opisuje swoje przeżycia.

Typy liryki c.d.

• Liryka zwrotu do adresata - podmiot liryczny kieruje swoją wypowiedź do konkretnego adresata (człowieka, przedmiotu, bytu, itd.)

• Liryka podmiotu zbiorowego - podmiot liryczny wypowiada się w imieniu zbiorowości, prezentując jej uczucia, przemyślenia.

Elementy utworu lirycznego

Słowniczek podstawowych pojęć

Pomiot liryczny - inaczej osoba mówiąca w wierszu. Pamiętaj! Podmiot liryczny to nie ta sama osoba, co autor! Wers - jedna samodzielna linijka. Strofa - inaczej zwrotka. Rym - powtarzające się podobne brzmieniowo zakończenia wyrazów w wersie (na końcu, na początku, w środku.

+info

Środki poetyckie

Najczęstsze:

Epitet - określenie rzeczownika wyrażone rzeczownikiem, przymiotnikiem, imiesłowem;metafora (przenośnia) - nietypowe zestawienie wyrazów, w którym zyskują one nowe znaczenie; animizacja (ożywienie) - przypisanie pojęciom, przedmiotom lub zjawiskom cech istot żywych; personifikacja (uosobienie) - nadanie przedmiotom, pojęciom lub zjawiskom cech ludzkich; porównanie - zestawienie jednego zjawiska z innym pod pewnym względem podobnym, najczęściej za pomocą spójników: jak, jakby, niby; pytanie retoryczne - pytanie, na które nie oczekuje się odpowiedzi.

+ciekawostka

W analizie bierzemy pod uwagę analizę obrazów poetyckich - sprawdzamy, jakie środki poetyckie zostały w utworze wykorzystane i jaką mają funkcję. Analizujemy słownictwo, budowę zdań, słowem - język.

Analiza

Interpretacja

Określenie podmiotu lirycznego - kim jest? Czy możemy go rozpoznać? W jaki sposób? Jakich informacji nam o sobie dostarcza?

Określenie rodzaju liryki - jaki to rodzaj? Pośrednia? Bezpośrednia? Refleksyjna? Miłosna? itd. Określenie sytuacji lirycznej - co dzieje się w wierszu? Jaki nastrój tu panuje? Jakie uczucia wywołuje w czytelniku?

Określenie tematu, interpretacja tytułu. Na co wskazuje tytuł? Co sugeruje? Jaka jest tematyka utworu?

Przykładowe gatunki:

Krótki, wierszowany utwór, najczęściej żartobliwy, oparty na dowcipnym pomyśle. Zakończony puentą.

Fraszka

Utwór liryczny o ściśle określonej budowie: dwie pierwsze strofy liczą po cztery wersy i mają charakter opisowy; dwie kolejne liczą po trzy wersy i mają charakter refleksyjny.

Sonet

Podniosła pieśń sławiąca bogów, bohaterów, wzniosłe idee, uznane wartości. Ma charakter wyznania uczuć jednostki lub zbiorowości. Często korzysta z apostrofy.

Hymn

Tadeusz Różewicz Ocalony

Pamiętacie?

Adam Mickiewicz

Jan Kochanowski

Bolesław Leśmian

Krzysztof kamil baczyński

"Warkło, trzasło, spotniało! Coć się stało, Bajdało? Dmucha w wąsy ze zgrozy, jękiem złemu przeczy, — Słuchajta, wszystkie wierzby, jak chłop przez sen beczy!"

"Nie masz na świecie żadnej pewnej rzeczy, Próżno tu człowiek ma co mieć na pieczy".

"Kołyszemy się, kołyszemy, wmurowani w pejzaż szubienic. Wieje śmiercią znużoną. Jak kruk krąży niebo drapieżnie i cicho dzwoni wiatr u ostrogi nóg!"

"Bo serce nie jest sługa, nie zna, co to pany, I nie da się przemocą okuwać w kajdany".

Dziękuję za uwagę:)