Budowa zdania pojedynczego

Orzeczenie

Podmiot

ZDANIE POJEDYNCZE

Związki w zdaniu

Budowa zdania pojedynczego. Powtórzenie wiadomości.

Szeregi

1.

Czym jest zdanie pojedyncze?

To wypowiedzenie, które zawiera jedno orzeczenie.

2.

Czym jest orzeczenie?

To część zdania. Oznacza czynność, stan lub właściwość tego, na co wskazuje podmiot. Odpowiada na pytania: co robi? co się z nim dzieje? w jakim jest stanie? Najczęściej jest wyrażone osobową formą czasownika.

3.

Czym jest podmiot?

To część zdania. Nazywa wykonawcę czynności (osoby, zwierzęta, przedmioty, zjawiska). Odpowiada na pytania: kto? co?

Zdanie pojedyncze może składać się z:

samego orzeczenia

zdania nierozwinięte

zdanie rozwinięte

orzeczenia i podmiotu oraz określeń

orzeczenia i podmiotu

Zadania!

Ćwiczenie!

W każdym zdaniu podkreśl podmiot i orzeczenie. Które zdania są zdaniami pojedynczymi?

1. W wielu polskich miastach znajduje się ulica Jana z Kolna.
2. Nazwa ta upamiętnia sławnego żeglarza.
3. Niektórzy badacze uważają, że dotarł on do Ameryki wcześniej niż Kolumb.
4. Jan z Kolna doczekał się nawet kilku pomników.
5. Tymczasem do dziś nie wiemy, czy naprawdę żył.
6. Nazwisko żeglarza pojawia się w wielu dawnych dokumentach.
7. W każdym z nich brzmi ono jednak trochę inaczej.
8. Podobieństwo brzmienia nazwiska pozwala naukowcom kojarzyć je z Janem z Kolna.

4.

Czym są związki wyrazowe?

Wyrazy w zdaniu mogą tworzyć związki, czyli grupy wyrazów, w których jeden wyraz jest wyrazem określanym (nadrzędnym) a drugi określającym (podrzędnym). Podmiot i orzeczenie tworzą związek główny, a pozostałe związki - związki poboczne.

5.

Czym są szeregi?

Oprócz związków wyrazowych w skład zdania pojedynczego mogą wchodzić ciągi wyrazów, w których nie da się wyróżnić wyrazów określających (podrzędnych) i określanych (nadrzędnych). Takie zespoły składników nazywamy szeregami. Wyrazy w szeregu są oddzielone przecinkiem lub połączone spójnikami: i, lub, oraz, lecz, albo, ale, ani.

Ćwiczenie!

Z każdego zdania pojedynczego wypisz związki i szeregi.

1. Historycy jednoznacznie nie określili czasu narodzin i śmierci żeglarza.
2. Badacze nie znależli potwierdzonych informacji o pochodzeniu czy narodowości odkrywcy.
3. Opisy wizerunku Jana z Kolna powstały w wyobraźni pisarzy lub artystów.

Grupa orzeczenia

Grupa podmiotu

Zadanie!

Szyk zdania

Związki i szeregi możemy przedstawić na wykresie!

Zadania:

I wszystko jasne :)

Dziękuję za uwagę!