Fake news -jak rozpoznać i jak sobie radzić

JAK ROZPOZNAĆ? JAK SOBIE RADZIĆ?

Lekcja biblioteczna dla uczniów klas starszych SP nr 41 w Gliwicach

Opracowanie: Beata Haładus nauczyciel bibliotekarz

Nic tak nie odciąga ludzi od prawdy,jak bezmyślne naśladowanie tego, co robią wszyscy.

Lew Tołstoj

O czym będzie mowa

02. Myślenie krytyczne

05. Kliknij, sprawdź, zrozum

01. Fake news - co to jest?

03. Nie daj się wkręcić

06. Prawda czy fake?

04. Rodzaje fake newsów

01. Fake news - co to jest?

FAKE NEWS

Fałszywe wiadomości, publikowane w mediach w celu wprowadzenia odbiorcy w błąd. Celem fake newsów są korzyści polityczne, ekonomiczne, dezinformacja i zamieszanie społeczne, lub po prostu rozrywka. Fake newsy mogą mieć atrakcyjną formę, aby przyciągnąć uwagę. Rozchodzą się o wiele szybciej i skuteczniej, niż prawdziwe wiadomości. W rozpoznawaniu fake newsów pomaga myślenie krytyczne.

02. Myślenie krytyczne

Czym JEST myślenie krytyczne

Czym NIE JEST myślenie krytyczne

Myślenie krytyczne nie jest złośliwym wyszukiwaniem błędów, czy wyśmiewaniem osoby wygłaszającej swój pogląd lub przekazującej jakieś wiadomości.

Myślenie krytyczne to umiejętność filtrowania informacji, oddzielania tego, co dla nas istotne, od wiadomości zaśmiecających umysł (plotek, fake newsów). Ktoś, kto myśli krytycznie:

• jest dociekliwy,
• zapoznaje się z wszystkimi faktami, zanim wyda opinię,
• jest dobrym obserwatorem,
• analizuje otaczającą go rzeczywistość,
• akceptuje opinie i wartości innych.

03. Nie daj się wkręcić!

5. Przeczytaj wiadomość do końcaNie sugeruj się chwytliwym tytułem, czy zdjęciem. Nagłówki mogą służyć "klikalności", a nie kierowaniu do rzetelnej treści. Pamiętaj - mem to nie wiadomość!

1. Zbadaj stronę Czy strona, z której czerpiesz wiadomości ma redaktora i właściciela? Niektóre strony bywają fałszywe! 2. Znajdź autora Czy pod tekstem jest nazwisko autora? Czy autor jest specjalistą w danej dziedzinie? 3. Skontroluj źródła Czy autor podaje źródła informacji? Czy cytuje wiarygodne osoby, wypowiedzi lub publikacje? 4. Sprawdź datę Mimo, że materiał może wyglądac na wiadomość z ostatniej chwili, niekoniecznie musi być nowy!

04. Rodzaje fake newsów

Najcześciej spotykane fałszywe wiadomości Informacje świadomie zniekształcone, aby osiągnąć konkretny rezultat - np. polityczny lub gospdarczy. Informacje wymyślone od zera, aby osiągnąć cel polityczny lub biznesowy. Nieistotne nformacje utworzone wyłącznie dla kliknięcia w tytuł i działanie reklam na czytelnika (np. plotki z życia celebrytów). Informacje, które wyglądają jak rzetelny materiał dziennikarski, ale w rzeczywistości są reklamą. Informacje wymyślone od zera, których celem jest rozśmieszenie odbiorców.

Czy spotkałeś się kiedyś z tego typu informacjami? Potrafisz podać przykłady?Porozmawiaj z rodzicami. Może wspólnie poddacie analizie podawane w mediach wiadomości?

05. Przeczytaj - sprawdź - zrozum

PrzeczytajNie bój się, czytaj! Unikanie informacji tylko dlatego, że mogą być fałszywe, to droga donikąd. Sprawdź Czy to, co czytasz, oglądasz, słyszysz, wydaje Ci się nieprawdopodobne? Z uwagi na treść, wnioski, przytaczane dane? A może nie masz pewności, czy źródło jest godne zaufania? Koniecznie sprawdź, czy informacja jest wiarygodna! Włącz krytyczne myślenie! Zrozum Wyciągnij wnioski. Oceń, czy informacja jest prawdziwa, źródło wartościowe, a treść w przydatna dla Ciebie. Skorzystaj z informacji lub – jeśli jest nieprawdziwa – postaraj się zrozumieć, po co została stworzona.

To nie będzie tylko „ćwiczenie z krytycznego myślenia”, ale i rodzaj szczepionki dla Ciebie – gdy poznasz mechanizmy, łatwiej rozpoznasz kolejne nieprawdziwe informacje!

06. Prawda czy fake?

Spróbuj sam!

Istnieje wiele narzędzi do sprawdzania wiarygodności materiałów w mediach. Zajmują się tym specjaliści. Ty też już coś wiesz na ten temat. W którą z zamieszczonych obok grafik klikniesz w pierwszej kolejności? Dlaczego? Korzystając z podanych wcześniej wiadomości, przeanalizuj oba materiały pod kątem rzetelności.

Przygotowując dla Was ten materiał oparłam się na następujących źródłach

I to wszystko

A. Kubala-Kulpińska Umiejętność krytycznego myślenia [HTML] 14 listopada 2018 [w:] Głos Pedagogiczny [online]. Dostęp 15.04.2020. Dostepny w internecie https://www.glospedagogiczny.pl/artykul/umiejetnosc-krytycznego-myslenia P. Henzel Poradnik Kliknij. Sprawdź.Zrozum. Fundacja Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego,Warszawa 2018 [PDF]. Dostep 15.04.2020. Wykorzystano zgodnie z licencją http://creativecommons.org/licenses/by/3.0/pl/ Webinar: Prawda czy fałsz? Jak reagować na dezinformację? TechSoup EuropeTechSoup Europe 1.04.2020. Dostęp 15.04.2020. Online https://tiny.pl/7q6mdhttps://tiny.pl/7q6md

Za Tobą błyskawiczna lekcja o fake newsach. Na pewno wrócimy do tego tematu na spotkaniu w szkole. Mam nadzieję, że prezentacja przyda się Wam w świadomym odbiorze wiadomości w mediach. Dziękuję za uwagę i do zobaczenia! Beata Haładus