5a_Kamizelka

Temat: Po czym poznać nowelę?

Bolesław Prus ,"Kamizelka"

Przypomij sobie najważniejsze informacje dotyczące autora i jego dzieła:

kamizelka B.Prus

Nowela oznacza „nowość” (wł. novella), czyli nikomu wcześniej nieznaną fabułę. Ludzie od zawsze pragnęli intrygujących opowieści osadzonych w świecie, który ich otaczał – lubili je tworzyć i przekazywać innym. Korzenie tego rodzaju utworów sięgają starożytności i łączą się z tradycją przekazu ustnego, a ich popularność utwierdzały przez wieki takie dzieła, jak Księga tysiąca i jednej nocy (IX‑X w.) czy Dekameron Boccaccia (XIV w.). Największy rozkwit nowelistyki polskiej nastąpił w drugiej połowie XIX stulecia, w POZYTYWIZMIE. Nowele stały się wtedy nie tylko popularnym gatunkiem literackim, lecz służyły także wyrażaniu poglądów i podejmowaniu trudnych kwestii społecznych.

Nowela ukształtowała się najpierw jako opowiadanie ustne przekazywane w przyjacielskim gronie słuchaczy. Podstawowym wymogiem gatunku była ZWIĘZŁOŚĆ – musiała dać się opowiedzieć w czasie jednego spotkania. Tę właściwość zachowują również nowele utrwalone w formie pisanej. Twórcy doby pozytywizmu nie trzymali się jednak ściśle reguł gatunkowych, dlatego wiele z ich utworów trudno jednoznacznie zaklasyfikować. Rozbudowanie treści może przerodzić nowelę w szkic powieściowy, a niekiedy nawet w powieść.

zwięzła fabuła

Nowela ukształtowała się najpierw jako opowiadanie ustne przekazywane w przyjacielskim gronie słuchaczy. Podstawowym wymogiem gatunku była ZWIĘZŁOŚĆ – musiała dać się opowiedzieć w czasie jednego spotkania. Tę właściwość zachowują również nowele utrwalone w formie pisanej. Twórcy doby pozytywizmu nie trzymali się jednak ściśle reguł gatunkowych, dlatego wiele z ich utworów trudno jednoznacznie zaklasyfikować. Rozbudowanie treści może przerodzić nowelę w szkic powieściowy, a niekiedy nawet w powieść.

zwięzła fabuła

W noweli wątki poboczne zostają ograniczone.

JEDNOWĄTKOWOŚĆ

Główna postać noweli otrzymuje najczęściej prostą, lecz wyrazistą osobowość. Pozytywistyczne nowele opisywały zazwyczaj losy bohaterów pochodzących z nizin społecznych, reprezentatywne dla swojego środowiska, podejmujące działania właściwe dla ich klasy czy grupy społecznej.

Wyrazisty bohater

Noweliści opowiadają zazwyczaj o wydarzeniach z życia codziennego, osadzonych w czasach dla autora teraźniejszych lub w niedalekiej przeszłości.

Współczesna tematyka

W klasycznej noweli opisywane wydarzenia są silnie udramatyzowane i prowadzą do niespodziewanego zakończenia. Napięcie jest budowane ze sceny na scenę aż do wyrazistego punktu kulminacyjnego, wyróżniającego się na tle pozostałych wypadków.

Punkt kulminacyjny

Na podstawie omówionych cech noweli, pośród których jej mocno zarysowana, jednowątkowa i prowadząca do punktu kulminacyjnego akcja staje się cechą główną, widzimy, że jest to gatunek o zwartej i ściśle określonej budowie. Za najistotniejsze elementy jej konstrukcji, które możemy określić jako najważniejsze „węzły” budujące rozwój napięcia utworu, uznajemy: moment ZAWIĄZANIA akcji (EKSPOZYCJA), ROZWÓJ FABUŁY PUNKT KULMINACYJNY akcji, ROZWIĄZANIE akcji (PUENTA), EPILOG (nie zawsze wprowadzany przez autora).

NOWELA

Uzupełnij karty pracy: