Z legend dawnego Egiptu

temat:

"Jak marne są ludzkie nadzieje wobec porządku świata"

- Z legend dawnego Egiptu Bolesława Prusa

(przed)smak władzy

Wynotuj w zeszcycie kolejne edykty Horusa. Na ich podstawie uzupełnij listę wcześniejszych rozporządzeń Ramzesa.

ramzes

horus

Pracuj z tekstem!

Na podstawie decyzji podejmowanych przez Ramzesa i Horusa scharakteryzuj obu bohaterów.

horus

ramzes

• stuletni, potężny władca;
• ma szacunek poddanych, lud lęka się go (przed jego "głosem pół wieku drżały miliony");
• surowy, nieznoszący sprzeciwu;
• woli szybciej umrzeć, jeśli jego stan miałby szkodzić państwu;
• bezkompromisowy, nieludzki w imię interesu państwa;
• majestatyczny;

• młody, niedoświadczony;
• litościwy, wrażliwy;
• pełen współczucia i empatii dla ludu;
• pragnie dobra najbliższych;

Źródło: Ipla

Źródło: Encyklopedia Internautica - Interia

Na jakiej zasadzie zostali zestawieni bohaterowie?

Przyjrzyj się kolejności, w jakiej Horus rezynuje przed śmiercią z poszczególnych edyktów. O czym świadczy ta kolejność?

Sześćset kroków...

— Dziękuję wam!… — rzekł Horus. — Żal mi… ach, jak żal… Ale przecież nie wszystek umrę… Zostaną po mnie błogosławieństwa, spokój, szczęście ludu i… moja Berenika odzyska wolność… Długo jeszcze?… — spytał lekarza. — Śmierć jest od ciebie na tysiąc kroków żołnierskiego chodu — odparł smutno lekarz. [...] — Podajcie mi edykty — rzekł książę nasłuchując, czy nie biegnie kto z pokojów Ramzesa. — A ty, kapłanie — zwrócił się do lekarza — mów, ile mi życia zostaje, abym mógł zatwierdzić przynajmniej najdroższe mi zlecenia.

Pięćset...

Czterysta...

Trzysta...

Dwieście...

Sto...

Biorąc pod uwagę przeczytany fragment, zastanów się:

• jakim władcą byłby Horus, gdyby przeżył;
• jak wieść o rychłym objęciu władzy wpłynęła na Horusa.

Dopisz wnioski do jego charakterystyki.

• wydając kolejne edykty, myśli jak "zwykły" człowiek, a nie jak władca;
• nie jest odporny na potęgę władzy - dba o przychylność ludu, ale nie widzi, że jego decyzje są zgubne lub niekorzystne dla interesów państwa;
• zaczyna marzyć o ziszczeniu prywatnych pragnień (godny pochówek dla matki, powrót Jetrona z wygnania, uwolnienie Bereniki);
• przed śmiercią pragnie nie tylko realizacji planów, ale myśli o sławie (sentencja zaczerpnięta z Horacego)
• w chwili śmierci dokonuje wyboru - decyduje, co jest dla niego najważniejsze;

Źródło: Harvard Business Review

Określ, jaką funkcję w utworze spełnia przywołana wcześniej scena.

Skonfrontuj postawę Horusa z postawą Ramzesa. Zastanów się, jakim władcą jest stary faraon i dopisz te cechy do jego charakterystyki.

Źródło: Velhio Sabio

Źródło: MixParty

Wskaż opozycje, które tworzą kontarst między bohaterami.

Trudność (roz)poznania

Zwróć uwagę na upływ czasu w tekście. Określ, w jaki sposób czas płynie na początku, a w jaki na końcu utworu.

(Jak jest naprawdę?)

Czas Horusa CZAS FABULARNY

(Jak Horus odczuwa upływ czasu?)

— [...] Długo jeszcze?… — spytał lekarza. — Śmierć jest od ciebie na tysiąc kroków żołnierskiego chodu — odparł smutno lekarz. — Nie słyszycież, nikt stamtąd nie idzie?… — mówił Horus. Milczenie. Księżyc zbliżał się do palmy i już dotknął pierwszych jej liści; miałki piasek cicho szeleścił w klepsydrach. — Daleko?… — szepnął Horus. — Osiemset kroków — odparł lekarz — nie wiem, Horusie, czy zdążysz dotknąć wszystkich edyktów świętym pierścieniem, choćby ci go zaraz przynieśli… — Podajcie mi edykty — rzekł książę nasłuchując, czy nie biegnie kto z pokojów Ramzesa. — A ty, kapłanie — zwrócił się do lekarza — mów, ile mi życia zostaje, abym mógł zatwierdzić przynajmniej najdroższe mi zlecenia. — Sześćset kroków — szepnął lekarz.

Przeczytaj fragment i wskaż elementy, które wizualizują w tekście upływ czasu.

Wskaż kwestie, w których poszczególni bohaterowie zbłądzili, nieprawidłowo ocenili sytuację.

Źródło: I GC projekt MYP

horus

DWORZANIN

WÓDZ, KANCLERZ,ARCYKAPŁAN

Źródło: Nextews.com

RAMZES

Kto w takim razie jest nieomylny?

Przeczytaj przywołane fragmenty. Określ funkcje powracającego w nich refrenu. Zwróć uwagę na momenty fabularne, po których się pojawia.

Patrzcie, jak marne są ludzkie nadzieje wobec porządku świata; patrzcie, jak marne są wobec wyroków, które ognistymi znakami wypisał na niebie Przedwieczny!… Stuletni Ramzes, potęż- ny władca Egiptu, dogory- wał...

— Nie odpowiadasz, Horusie?… — spytał zdziwiony posłaniec Ramzesa. — Czyliż nie widzisz, że umarł?… — szepnął najmędrszy lekarz z Karnaku. Patrzcie tedy, że marne są ludzkie nadzieje wobec wyro-ków, które Przedwieczny ogni-stymi znakami wypisuje na niebie.

Gdy kapłan drżącą ręką podał mu straszne lekarstwo, Ramzes wypił je, jak spragniony pije kubek wody; potem zawołał do siebie najsłynniej-szego astrologa z Tebów i kazał szcze- rze opowiedzieć, co tam pokazują gwiazdy. — Saturn połączył się z Księżycem — odparł mędrzec — co zapowiada śmierć członka twojej dynastii, Ramzesie. Źle zrobiłeś, pijąc dzisiaj lekarstwo, bo puste są ludzkie plany wobec wyroków, które na niebie zapisuje Przedwieczny.

— Pszczoła ukąsiła mnie w nogę — odparł pobladły książę. Dworzanin przy zielonawym blasku księżyca obejrzał mu nogę. — Podziękuj Ozyrysowi — rzekł — że to nie pająk, których jad o tej porze bywa śmiertelny. O! jakże marne są ludzkie nadzieje wobec niecofnionych wyroków…

Wyjaśnij, jak rozumiesz myśl zawartą w refrenie. Odpowiedź zapisz w zeszycie.

Utwór Prusa można odczytywać jako tekst poruszający zagadnienia z zakresu EPISTEMOLOGII:

EPISTEMOLOGIA

Powracający w utworze refren zawiera refleksję dotyczącą możliwości ludzkiego poznania. Słowa te sugerują, że ludzie dysponują ograniczonym, niedoskonałym rozumem, który często za pewnik bierze to, co w rzeczywistości jest tylko naszym wyobrażeniem, błędną oceną sytuacji (dlatego żyjemy w świecie iluzji). Tymczasem przeznaczenie nam pisane może być zupełnie inne. Człowiek, kierując się własnym rozeznaniem, często błądzi, podąża innymi ścieżkami niż te wyznaczone przez opatrzność.

Źródło: Development of Digital Qiblah Compass

DETERMIZNIM

Utwór Prusa, podobnie jak Latarnik Sienkiewicza, jest nowelą, posiada jednak wiele cech łączących go z innymi gatunkami. Wskaż, na czym polega podobieństwo między tekstem a:

Z legend dawnego Egiptu

PARABOLĄ

LEGENDĄ?

TRAGEDIĄ ANTYCZNĄ

Zredaguj krótką notatkę na temat genezy utworu. Określ związek między treścią noweli a wydarzeniami politycznymi, które towarzyszyły jej powstaniu. Własnymi słowami wyjaśnij, jak rozumiesz pojęcie: kostium historyczny (historyzm maski / poetyka maski / maska historyczna).

1888 r.

geneza