Koncert Wojskiego

Lekcja

Koncert Wojskiego

"Pan Tadeusz" Adama Mickiewicza

Co poznasz podczas tej lekcji?

Romantyzm

Geneza utworu

Biografia autora

Budowa

Tytuł

Czas i miejsce akcji

Problematyka

Gatunek literacki

Bohaterowie

12

11

Ćwiczenia

Analiza

10

Koncert Wojskiego

Biografia Adama Mickiewicza

Kim był? Co napisał?

Adam Bernard Mickiewicz (1798-1855)

W czasie studiów angażował się w działalność towarzystw naukowych i patriotycznych (filomaci, filareci). Przeżył niespełnioną miłość do Maryli Wereszczakówny.

Urodził się w Zaosiu koło Nowogródka (dzisiejsza Litwa). Pochodził z niezamożnej rodziny szlacheckiej. Gdy miał 14 lat, przeżył śmierć ojca.

est. 2019

INTRODUCTION HERE

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetuer adipiscing elit, sed diam nonummy nibh euismod tincidunt ut laoreet dolore magna

Subtitle here

Studiował w Wilnie, początkowo na wydziale matematycznym, później na wydziale literaturyi sztuk wyzwolonych.

Po studiach pracował w Kownie jako nauczyciel. W 1823 r. został aresztowany, a rok później zesłany w głąb Rosji za działalność w nielegalnych organizacjach młodzieżowych.

Adam Bernard Mickiewicz (1798-1855)

Podczas pobytu w Rosji zaprzyjaźnił się z tamtejszymi pisarzami, dużo tworzył.

W latach 1839-1840 przebywał w Lozannie w Szwajcarii, gdzie pracował jako wykłądowca literatury łacińskiej

Dzięki pomocy przyjaciół opuścił Rosję w 1829 r. Najpierw zatrzymał się w Niemczech, później we Włoszech, a po upadku powstania listopadowego wyjechał do Drezna.

Zmarł w 1855 r. w Konstantynopolu (Turcja), gdzie zamierzał zorganizować legion walczący z Rosją - jednym z zaborców Polski.

W 1832 r. zamieszkał na stałe w Paryżu. Był wykładowcą literatury słowiańskiej, redagował czasopismo "Trybuna Ludów", pracował jako bibliotekarz.

Najważniejsze utwory

• "Konrad Wallenrod"
• "Dziady" cz. III
• "Księgi narodu i pielgrzymstwa polskiego"
• "Pan Tadeusz"
• "Liryki lozańskie"
• "Dziady" cz. I

• "Oda do młodości"
• "Ballady i romanse" ("Romantyczność", "Świteź", "Świtezianka")
• "Grażyna"
• "Dziady" cz. II
• "Dziady" cz. IV
• "Sonety krymskie"

ROMANTYZM

Najważniejsze informacje o epoce

KALENDARIUM

1830 - 1831

1848 - 1849

1822

1863

1789

Wiosna Ludów

wydanie I tomu "Poezji" Adama Mickiewicza - początek romantyzmuw Polsce

rewolucja francuska - początek romantyzmuw Europie

powstanie styczniowe - koniec romantyzmuw Polsce

powstanie listopadowe

CHARAKTERYSTYKA

- romantyzm narodził się jako protest przeciwko racjonalizmowi i klasycyzmowi epoki oświecenia, - sięganie do źródeł ludowych, egzotyki oraz czasów średniowiecza, - zainteresowanie historią, twórczością minionych pisarzy, - poszukiwanie nowych form wyrazu - także w literaturze, - nowa rola poezji i poety (poeta jako wieszcz i geniusz), - pojawienie się tzw. bohatera romantycznego (indywidualista, buntownik, egotyk, przeżywający ciągły konflikt).

+info

GENEZA UTWORU

Dlaczego Mickiewicz napisał "Pana Tadeusza"?

Mickiewicz rozpoczął prace nad tekstemw listopadzie 1832 r., ukończył je w lutym 1834 r.,a krótko po tym, w czerwcu, wydano utwór po raz pierwszy. Tekst miał być początkowo sielanką szlachecką ukazującą uroki życia wiejskiego. Ostatecznie wykonanie przerosło zamiary poety. Przyczyny napisania "Pana Tadeusza" wyjaśnione zostalyw "Epilogu":

1. trudna sytuacja Polaków w kraju i na emigracji po upadku powstania listopadowego,
2. sposób na ucieczkę od intryg i kłótni panujących wśród polskiej emigracji w Paryżu,
3. bolesne przeżycia poety-wygnańca (cierpienie, ból, rozpacz, ogromna tęsknota),
4. marzenia o wolnej i niepodległej Polsce w granicachz czasów Bolesława Chrobrego,
5. wspomnienia kraju lat dziecięcych,
6. pragnienie obudzenia na nowo nadziei na niepodległość,
7. ocalenie przed zapomnieniem dawnych obyczjów i ideałów Polski szlacheckiej,

VIDEO

Zachęcam do wysłuchania "Epilogu" zamykającego treść utworu.

+info

TYTUŁ

Czyli o tym, dlaczego zawsze warto czytać uważniei ze zrozumieniem.

"Pan Tadeusz, czyli ostatni zajazdna Litwie.

Historia szlachecka z lat 1811-1812we dwunastu księgach wierszem"

BUDOWA

Z jakich ksiąg składa się "Pan Tadeusz"?

"Pan Tadeusz" został podzielony na 12 ksiąg:

I. "Gospodarstwo" II. "Zamek" III. "Umizgi" IV. "Dyplomatyka i łowy" V. "Kłótnia" VI. "Zaścianek" VII. "Rada" VIII. "Zajazd" IX. "Bitwa" X. "Emigracja. Jacek" XI. "Rok 1812" XII. "Kochajmy się" Treść utworu zamyka wspomniany już "Epilog".

CZAS I MIEJSCE AKCJI

Świat przedstawiony w utworze.

Czas akcji

Akcja rozpoczyna się latem 1811 r., gdy Tadeusz przyjeżdża ze szkoły do Soplicowa. Akcja trwa jedynie kilka letnich dni 1811 r. (od piątkowego popołudnia do środy rano) oraz jeden wiosenny dzień 1812 r.

+info

Czas historyczny

Czas akcji przypada na epokę napoleońską (1811-1812). Czas w fabule sięga wstecz do Polski szlacheckiej, wyprzedza ustanowienie Konstytucji 3 Maja, opisuje konfederację targowicką.

Miejsce akcji

Większość wydarzeń umiejscowiona została we dworze szlacheckim w Soplicowie (nazwa fikcyjna). Akcja przenosi się także na zamek Horeszków, do wsi Soplicowo, karczmy Jankiela, do zaścianka Dobrzyn, lasu itp.

+info

BOHATEROWIE

Kto jest kim w "Panu Tadeuszu"?

Bohaterem zbiorowym utworu jest szlachta polska. Stanowiła ona grupę bardzo zróżnicowaną pod względem majątkowym.

Bohaterowie

Wielu bohaterów utworu obdarzonych zostało tytułami dworskimi, którew czasach akcji były już jedynie symbolami(np. Wojski nie zajmował się tak jak kiedyś wojski w czasach I Rzeczypospolitej opieką nad rodzinami szlachciców w trakcie pospolitego ruszenia).

Bohaterem pierwszoplanowym jest Ksiądz Robak - tak naprawdę Jacek Soplica, brat Sedziego Soplicy, ojciec Tadeusza.

Tadeusz - choć jego imię pojawia sięw tytule utworu - nie jest głównym bohaterem. Reprezentuje on za to nowe szlacheckie pokolenie.

Prawie wszystkie pojawiające się w utworze postacie związane są albo z rodziną Sopliców, albo z rodziną Horeszków.

Rodzina Sopliców

Rodzina Horeszków

Hrabia Horeszko Gerwazy Rębajło Stolnik Horeszko Zosia

Sędzia Soplica Ksiądz Robak (Jacek Soplica) Tadeusz Soplica Telimena Wojski Podkomorzy Protazy

VS

+info

+info

Oprócz nich w utworze występują także: - Jankiel, - Asesor, - Rejent, - szlachta dobrzyńska i jej przywódca - Maciej Dobrzyński, - Rosjanie: Kapitan Rykow, Płut oraz wielu innych.

PROBLEMATYKA

Wątki w "Panu Tadeuszu".

Wyróżnić można wątki główne, pobocznei epizodyczne.

• Wątki poboczne: spór o charty myśliwskie, zabiegi matrymonialne Telimeny, życie szlachty dobrzyńskiej w zaścianku.
• Wątki epizodyczne: nauka Sędziegoo grzeczności, opowieść Wojskiegoo gwiazdach i komecie itp.

• Wątki główne: wątek polityczny (przygotowanie do walki o niepodległość, działalność Księdza Robaka), materialny (spór o zamek między Sędzią Soplicą a Hrabią Horeszko), miłosny (miłość i ślub Zosi i Tadeusza).

Problematyka

Problematyka obyczajowa: codzienne życie szlachty - uczty, zabawy, zwyczaje towarzyskie, rozrywka - polowanie, grzybobranie.

Problematyka ideowa: wezwanie do walki narodowowyzwoleńczej, przypomnienie Polakom o ich obowiązkach wobec kraju.

Problematyka miłosna: niespełnione uczucie Jacka Soplicy do Ewy Horeszkówny, flirty Telimeny, miłość Zosii Tadeusza.

Problematyka społeczna: rozwarstwienie szlachty polskiej, kształtowanie się nowego społeczeństwa.

GATUNEK LITERACKI

Co to znaczy, że "Pan Tadeusz" jest epopeją? Sposób zapisu tekstu.

Epopeja

Epopeja (epos) to nazwa gatunku literackiego należącego do epiki, oznaczającego rozbudowany utwór wierszowany, ukazujący życie narodu lub reprezentatywnej warstwy społecznej na tle ważnej chwili dziejowej.

+info

Cechy epopei:

• narrator trzecioosobowy,
• rozpoczyna się inwokacją,
• podniosły styl,
• szczegółowe opisy,
• rozbudowane porównania homeryckie,
• utwór wielowątkowy,
• retardacje.

• utwór pisany wierszem,
• dużych rozmiarów,
• przedstawia losy bohaterów na tle ważnego dla narodu wydarzenia,
• wprowadza bohatera zbiorowego,
• bogate tło obyczajowe,

Epopeja narodowa

• Polską epopeją narodową jest właśnie "Pan Tadeusz".

• Nazwa ta przyznawana jest tylko jednemu dziełu literatury narodowej.
• O jego wyjątkowości decydować ma to, że najwierniej oddaje charakterystyczne dla epoki rysy narodu lub jego warstwy, osiągając przy tym wysoki stopień artyzmu (piękno języka, kompozycji).

Cały tekst "Pana Tadeusza" zapisany został trzynastozgłoskowcem, tzn. że w każdy wers tekstu liczy 13 sylab (zgłosek). Nie wierzysz? Sprawdź! Dodatkowo w każdym wersie po 7 sylabie występuje średniówka.

10

KONCERT WOJSKIEGO

Streszczenie księgi IV. Na co należy zwrócić uwagę podczas czytania?

VIDEO

Zapraszam do wysłuchania treściksięgi IV, w której zamieszczony został opis koncertu Wojskiego.

Plan wydarzeń przedstawionych w księdze IV

1. Przygotowania do łowów.
2. Wystąpienie Księdza Robaka w karczmie Jankiela.
3. Polowanie na niedźwiedzia.
4. Atak zwierza na Hrabiego i Tadeusza.
5. Celny strzał Księdza Robaka.
6. Gra Wojskiego na rogu - zakończenie polowania.
7. Spór Asesora z Rejentem o zastrzelonego niedźwiedzia.
8. Opowieść Wojskiego o Domejce i Dowejce.
9. Kolejna próba rozstrzygniecia sporuo charty: Kusego i Sokoła.

11

ANALIZA

Praca z tekstem.

Natenczas Wojski chwycił na taśmie przypięty Swój róg bawoli, długi, cętkowany, kręty Jak wąż boa, oburącz do ust go przycisnął, Wzdął policzki jak banię, w oczach krwią zabłysnął, Zasunął wpół powieki, wciągnął w głąb pół brzucha I do płuc wysłał z niego cały zapas ducha, I zagrał: róg jak wicher wirowatym dechem, Niesie w puszczę muzykę i podwaja echem. Umilkli strzelcy, stali szczwacze zadziwieni Mocą, czystością, dziwną harmoniją pieni.

Starzec cału kunszt, którym niegdyś w lasach słynął, Jeszcze raz przed uszami myśliwców rozwinął; Napełnił wnet, ożywił knieje i dąbrowy, Jakby psiarnię w nie wpuścił i rozpoczął łowy. Bo w graniu była łowów historyja krótka: Zrazu odzew dźwięczący, rześki - to pobudka; Potem jęki po jękach skomlą - to psów granie; A gdzieniegdzie ton twardszy jak grzmot - to strzelanie.

Tu przerwał, lecz róg trzymał; wszystkim się zdawało, Że Wojski wciąż gra jeszcze, a to echo grało. Zadął znowu. Myśliłbyś, że róg kształty zmieniał I że w ustach Wojskiego to grubiał, to cieniał. Udając głosy zwierząt: to raz w wilczą szyję Przeciągając się długo, przeraźliwie wyje; Znowu jakby w niedźwiedzie rozwarłszy się gardło, Ryknął; potem beczenie żubra wiatr rozdarło.

Tu przerwał, lecz róg trzymał; wszystkim się zadawło, Że Wojski wciąż gra jeszcze, a to echo grało. Wysłuchawszy rogowej arcydzieło sztuki, Powtarzały je dęby dębom, bukom buki. Dmie znowu. Jakby w rogu były setne rogi, Słychać zmieszane wrzaski szczwania, gniewu, trwogi, Strzelców, psiarni i zwierząt; aż Wojski do góry Podniósł róg i tryumfu hymn uderzył w chmury.

Tu przerwał, lecz rógł trzymał; wszystkim się zdawało, Że Wojski wciąż gra jeszcze, a to echo grało. Ile drzew, tyle rogów znalazło się w boru, Jedne drugim pieśń niosą jak z choru do choru. I szła muzyka coraz szersza, coraz dalsza, Coraz cichsza i coraz czystsza, doskonalsza, Aż znikłą gdzieś daleko, gdzieś na niebios progu!

Wojski obiedwie ręce odjąwszy od rogu Rozkrzyżował; róg opadł, na pasie rzemiennym Chwiał się. Wojski z obliczem nabrzmiałym, promiennym, Z oczyma wzniesionymi, stał jak natchniony, Łowiąc uchem ostatnie znikające tony. A tymczasem zagrzmiało tysiące oklasków, Tysiące powinszowań i wiwatnych wrzasków.

12

ĆWICZENIA

Sprawdź, co zapamiętałeś z lekcji.

Na jakie etapy można podzielić koncert Wojskiego?

Link do ćwiczenia. Pamiętaj, aby podpisać się imieniem i nazwiskiem. Ćwicz do momentu, w którym uzyskasz satysfakcjonujący Cię wynik!

Środki stylistyczne

Wróć do tekstu koncertu Wojskiego za,ieszczonego w prezentacji i zwróć uwagę na odnośniki do środków stylistycznych. Następnie wykonaj ćwiczenie (link). Pamiętaj, aby podpisać się imieniem i nazwiskiem. Ćwicz do skutku!

Przypomnij sobie definicje następujących środków stylistycznych: - epitet, - porównanie, - wyraz dźwiękonaśladowczy.

Dziękuję!

Wytrwałeś do końca!