Untitled genially

Przypomnijmy sobie, kim był Sarmata.

Basic guide to create an awesome presentation

Sarmatyzm to pojęcie obejmujące obyczajowość oraz kulturę duchową i umysłową Rzeczypospolitej szlacheckiej od końca XVI wielu aż po czasy rozbiorów.

Stanisław Antoni Szczuka w reprezentacyjnym czerwonym kontuszu – tradycyjnym sarmackim stroju,

Korneli Szlegel, Polonez pod gołym niebem

Pojęciem tym określa się również swoisty spsób bycia - rubaszność, bujność obyczaju, a także mentalność ówczesnej polskiej szlachty. Sarmatyzm można również rozumieć w kategoriach ideologii szlacheckiej, która sankcjonowała szczególne miejsce szlachty w połecznej strukture Rzeczypospolitej.

Portret Wacława Rzewuskiego z końca XVIII wieku

Przeczytaj:

Chcesz wiedzieć więcej?

Poprzez odwołania do legendy Sarmacji szlachta potwierdzała własny rodowód, czując się spadkobierczynią rycersko-ziemiańskich tradycji Polski i Słowiańszczyzny. W drugiej połowie XVII wieku życie kulturowe i obyczajowe szlachty uległo pewnemu zwyrodnieniu. Pisarze późnego baroku podjęli zdecydowaną krytykę wielu przejawów życia szlacheckiego.

Nurt zrodzony z historycznej legendy, a będący afirmacją kultury narodowej stał się z biegiem czasu synonimem zacofania i ciemnoty. Marta Krajewska

Tradycjonalizm, kult swojskości

Wyparcie dawnej renesansowej ciekawości świata i zastąpienie jej zaściankową ksenofobią.

Nietolerancja religijna (np. prześladowanie i wygnanie arian).

Wiara, idea przedmurza chrześcijaństwa

VS

Niechęć do jakiejkolwiek subordynacji, warcholstwo, brak poszanowania prawa, gwałtowność. Wolność szlachecka przerodziła się w nieskrępowane prawo do zadawani gwałtu – np. zajazdy i liberum veto.

Kult wolności

Megalomania

Duma

Egoizm, partykularyzm, osłabianie pozycji króla, liberum veto

Patriotyzm

VS

Jacek Soplica - symbol procesu odradzania się duszy narodowej

Basic guide to create an awesome presentation

Basic guide to create an awesome presentation

Obserwując pokolenie polistopadowe, a ściślej mówiąc emigrację, Mickiewicz nabrał przekonania, że naród polski ma w sobie moc odrodzenia, czego wyraz dał w rozwinięciu i zakończeniu sprawy Robaka.

W wizerunku Jacka Soplicy z czasów jego zawadiactwa nie omieszkał poeta podkreślić pewnych rysów zbliżających go do znanych z historii obrazów warcholstwa. Soplica w swoim przeświadczeniu mógł nawet porwać się na własną wojnę: Umyśliłem ze szlachty mały pułk zgromadzić Wynieść się gdzie na Moskwę lub Tatarszczyznę I zacząć wojnę.

Właśnie przez swą pychę bez miary, samowolę, rozpasane sobiepaństwo, brak poszanowania prawa i powinności wobec ojczyzny Jacek Soplica staje się reprezentantem sarmackiej mentalności

To właśnie niepohamowany indywidualizm, buta, egoizm szlachty polskiej doprowadziły do słabości i upadku Rzeczypospolitej.

Jacek Soplica przechodzi jednak wewnętrzną przemianę, której symbolem jest zmiana imienia.

Ks. Robak to pokorny, skromny człowiek, dla którego najważniejszą wartością jest ojczyzna. Służy jej, nie dążąc do chwały i sławy. W imię dobra ojczyzny jest gotów poświęcić nawet życie.

Poeta zaznaczając zasługi narodowe Robaka, kładzie nacisk na ich niepozorność i bezimienność.

Robak wieloletnim trudem swej pokuty, dokonaną ekspiacją, dowodzi, że odwrót znad przepaści jest możliwy, że wykonalna jest przebudowa mentalności, duszy polskiej. Od niepohamowanego warchoła do bohatera narodowego droga daleka, niemniej możliwa do przebycia.

Biografia Jacka Soplicy w fazie pokutniczej staje się modelowym żywotem patrioty Polski porozbiorowej, żywotem symbolicznym. Dlatego Jacek walczy na wielu frontach wojen napoleońskich, działa w trzech zaborach i doświadcza prześladowań w sposobie właściwym dla systemu represyjnego każdego z zaborców.

Wniosek: Polacy zdołają odzyskać niepodległość pod warunkiem, że przejdą drogę Jacka Soplicy.

Mickiewicz w emigracji polskiej dostrzegł dowody, że mentalność polska uległa decydującej zmianie, ujarzmiony został ów dziki, nieokiełznany indywidualizm, sobiepański egoizm, jego miejsce zajęła gotowość poświęcenia, przyjęcie na siebie obowiązku walki o wolność ojczyzny.

Jednak po zakończeniu poematu poeta coraz bardziej rozczarowuje się emigracją – będziemy o tym mówić później…

Dziękuję za uwagę! K. Golec