Medaliony

„Ludzie ludziom zgotowali ten los” – postawy człowieka w sytuacjach granicznych.

Cykl składający się z ośmiu opowiadań.

Powstał w 1945 roku w wyniku pracy w Głównej Komisji Badań Zbrodni Niemieckich w Polsce.

Cykl Nałkowskiej to jedno z najwcześniejszych świadectw ludobójstwa.

Nałkowska, aby opisać psychiczne okaleczenie wybiera surową, ascetyczną formę, starając się oddać autentyzm porażających wydarzeń.

„Kobieta cmentarna”

„Przy torze kolejowym”

Kobieta żałuje Żydów: „To także przecież ludzie” – stwierdza. Ta pełna współczucia postawa pozostaje w sprzeczności ze stwierdzeniem: „ Niechby tylko Niemcy wojnę przegrały, to Żydzi wezmą nas i wszystkich wymordują…Pani nie wierzy? Nawet same Niemcy to mówią. I radio też mówiło…”.

Kobieta wobec tej sytuacji zachowała wrodzony spokój i stwierdziła, że nic im nie będzie, ponieważ drugi raz nie umrą. Mieszka ona przy murze getta i żali się, że nie może spać, ponieważ słyszy krzyki i płacz ludzi palonych w mieszkaniach. Niemcy podpalają Żydów w domach, blokują im drogę ucieczki, a ci ratują się przed śmiercią w płomieniach, skacząc z dziećmi z okien.

„Kobieta cmentarna” to bohaterka jednego z opowiadań cyklu. Zajmuje się ona pielęgnacją grobów i podlewaniem kwiatów. Wie, gdzie na cmentarzu jest sucha ziemia, w której pochowani są ludzie bogaci i wilgotna ziemia, w której pochówek jest o wiele tańszy. W czasie wojny na cmentarz spadały pociski, niszcząc pomniki i medaliony, odsłaniając: „groby z otwartymi wnętrzami, które ukazały w pękniętych trumnach swych umarłych”.

„Przy torze kolejowym” to kolejne opowiadanie z cyklu „Medaliony”. Jest to historia kobiety, która wyskoczyła przez podłogę wagonu z pociągu jadącego do obozu śmierci. Miała w sobie odwagę, aby zaryzykować życie i zdecydować się na ucieczkę. Jeden ze strzałów oddanych w jej kierunku zranił kobietę w kolano. Kilku innych uciekinierów zbiegło, dwóch zostało zastrzelonych.

Ona, po upadku, siedziała przy torze kolejowym, ludzie mijali ją, jednak nikt nie spieszył z pomocą. Kobieta wiedziała, że nikt nie udzieli jej pomocy, ponieważ za taki gest, groziła śmierć. Poprosiła jednego z przypatrujących się mężczyzn, aby kupił jej wódkę i papierosy, na co ten przystał. Stara kobieta ze wsi przyniosła jej mleko i chleb. W strachu przed policją wszyscy odeszli.

Wieczorem poprosiła dwóch policjantów i młodego chłopaka, który wcześniej kupił jej papierosy, aby ją zastrzelili. Młody mężczyzna zdecydował się spełnić prośbę kobiety. Ludzie, którzy stali w oddali byli zgorszeni zaistniałą sytuacją. Opwiadający historię mężczyzna nie rozumie zachowania chłopaka, który zastrzelił uciekinierkę, a wcześniej zachowywał się tak, jakby było mu żal rannej kobiety.

1. Po przeczytaniu, zastanów się jaki wpływ na ofiary miało doświadczenie z lat okupacji? 2. Zinterpretuj motto „Medalionów”, które znajduje się w temacie lekcji. 3. W jaki sposób bohaterka opowiadania „Kobieta cmentarna” przedstawia sytuację w getcie? 4. Jak zachowują się ludzie w sytuacjach granicznych? Odwołując się do historii, literatury i filmu przedstaw w formie prezentacji różne postawy człowieka w sytuacji zagrożenia.

Zinterpretuj obraz. Scharakteryzuj postać, która znajduje się na pierwszym planie. Zwróć uwagę na wpływ światopoglądu epoki na sposób ukazania śmierci.

Zdzisław Beksiński, Pełzająca śmierć, lata 70.XX w. Źródło : https://images.app.goo.gl/uPRnmpebqsQhyj3E6